Փաստ ինֆո

Զորամասերում, կացարաններում, մարտական դիրքերում 2021-2022թթ ընթացքում հրդեհի շուրջ 30 դեպք է գրանցվել, որից 14-15-ը՝ բենզինով վառարան այրելու հետևանքով, սակայն բոլոր դեպքերում զինծառայողներին հաջողվել է դուրս գալ հրդեհից, Ազատի զինվորական կացարանի հրդեհի դեպքն անհասկանալի է։ Դատարանում նման գնահատական է տվել ԶՈՒ թիկունքի վարչության հրդեհային անվտանգության ծառայության նախկին պետ Սարգիս Մազմանյանը՝ որպես վկա հարցաքննության ընթացքում։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանում՝ դատավոր Վարդան Հարությունյանի նախագահությամբ, այսօր կայացել է Ազատի զինվորական կացարանում 15 զինծառայողի կյանք խլած հրդեհի գործով դատական նիստը։

Այսօրվա նիստին վկայի կարգավիճակում հարցաքննվեց ԶՈՒ թիկունքի վարչության հրդեհային անվտանգության ծառայության նախկին պետ Սարգիս Մազմանյանը, որը պաշտոնից ազատվել էր՝ դեպքից անմիջապես հետո։
Նա ցուցմունքում պատմեց, որ Ազատի զինվորական կացարանում ստուգումներ չեն իրականացվել, այն իրրականացվում է պլան- գրաֆիկի համաձայն՝ ըստ ժամանակացույցի և զորամասերի։ Ըստ նրա՝ ԶՈՒ-երում հատկացվել են՝ 2, 5, 10 լիտր ծավալով կրակմարիչներ, այսինքն՝ նշված կացարանում՝ երեք սենյականոց տարածքում, պետք է լիներ առնվազն երկու հատ երկու լիտր տարողությամբ կրակմարիչներ։ Վկան դեպքի վայր հասել է, երբ արդեն կրակը մարված է եղել, մի քանի լուսանկար է իրականացրել, դեպքի վայրում երկու կրակմայրիչ տեսել է, բայց, որքանով հիշում է՝ ասել են, թե կրակմայրիչները մեքենայից բերված են, այսինքն՝ կացարանի կրակմայրիչներից չէր, իսկ վառարանը՝ չի տեսել։ Մազմանյանի համար զարմանալի է՝ այս դեպքը, թե ինչու զինծառայողները չեն կարողացել դուրս գալ հրդեհից։

Վկան, մասնավորապես, հիշեցրեց, որ մինչև նշված դեպքը՝ 2021-22թթ հրդեհի բռնկումների արձանագրման մոտ 30 դեպք է եղել, որից 14-15-ը՝ բենզինով վառարանը վառելու հետևանքով է եղել, սակայն բոլոր դեպքերում էլ զինծառայողները կարողացել են դուրս գալ հրդեհից՝ բարեբախտաբար ունենալով միայն այրվածքներ, այսինքն՝ մահվան դեպքեր չեն եղել, միայն մեկ դեպք է եղել՝ Պալյան Պողոսյանի դեպքը, որը մահացել էր հրդեհից երեք օր անց՝ այրվածքային հիվանդության հետևանքով, չի բացառվում՝ եթե ի սկզբանե պատշաճ բուժօգնություն լիներ, զինծառայողը չէր մահանա։ Մինչ Ազատի զինվորական կացարանի հրդեհի դեպքը արդեն իսկ վերլուծություններ են իրականացվել, արձանագրվել, որ նախորդ դեպքերով բենզինից հրդեհն այնքան արագ էր տարածվում, որ կրակմարիչներով հնարավոր չէր լինում մարել այն, ընդ որում, եթե 500 մ բենզինով էր ահռելի հրդեհ բռնկվել, ապա պատկերացնում է՝ ինչ կլիներ 5 լիտր բենզինից, թեև, այդ 5 լիտր բենզինի առկայության մասին, հետագայում, ինչպես վերախմբագրեց վկան՝ ինքը լսել է լրատվամիջոցներից, քանի որ, ինչպես պնդել էր նիստի ընթացքում փաստաբան Նորար Նորիկյանը՝ գործում 5 լիտր բենզինի մասին խոսք չի գնում։ Ըստ նրա՝ զորամասի թիկունքի պետը պետք է առնվազն երեք ամիսը մեկ ստուգումներ իրականացներ՝ գնդի հակահրդեհային պաշտպանության կազմակերպման վիճակը և անցկացներ ուսումնական տագնապ։ Հարցին՝ կոնկերտ Ազատ գյուղի զինվորական կացարանում հակահրդեհային անվտանգության տեսանկյունից ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվել, արդյո՞ք համապատասխանել են ստանդարտներին և իրավական ակտներին, նա պատասխանեց. «Չեմ կարող ասել՝ ինչ միջոցներ են ձեռնարկվել, եղել եմ դեպքի վայրում առավոտյան 8-ին, երբ կացարանն արդեն այրված վիճակում էր գտնվում։ Մինչ այդ տեղյակ չեմ եղել, թե ինչ միջոցներ են նախապես ձեռնարկված եղել։ Սակայն գրություններ են ուղարկված եղել զորամասեր, որ տարատեսակ կացարաններն ապահովվեն կրակմարիչ միջոցներով»։
Այդուհանդերձ, վկայի ցուցմունքում կարմիր թելի նման անցնում էր այն միտքը, որ իր համար շատ բաներ անհասկանալի են դեպքից և ինչպես է ստացվել, որ 15 հոգի չեն կարողացել դուրս գալ հրդեհից։

Հարցին՝ ինչու են իր աշխատանքից ազատել՝ Մազմանյանը չգիտի, իրեն դեպքի վայրից կանչել են ՊՆ՝ Երևան, ինքը եկել է Երևան, ճանապարհին արդեն զանգեր է ստացել, որ ազատվել է պաշտոնից, քանի որ վարչապետը կառավարության նիստին է ասել, որ իրեն ազատում են, ինքն էլ՝ զեկուցագիր է գրել՝ դուրս գալով ԶՈՒ-երից։ Պաշտոնից ազատվելուց հետո իրեն կանչել են ՊՆ՝ ծառայողական քննության մասնակցելու, ինչից ինքը կտրականապես հրաժարվել է, քանի որ ՔԿ-ում քննվող գործի շրջանակներում արդեն հարցաքննվել էր։
Վկայի ցուցմունքում, սակայն, ուշագրավ էր մեկ այլ հանգամանք ևս․ դեպքի վայրում ինքը սև խոռոչ է նկատել, ինչն իր համար ևս անհասկանալի էր, չգիտի՝ ինչի հետևանք կարող է լինել՝ պայթյունի, ինչ-որ բան են գցել, թե այլ բան է։

Տուժողների հարցադրմանն ի պատասխան վկան հայտնեց նաև, որ դեպքի վայրում մահճակալները տեսել է, որոնք «ծռմռված» են եղել, ապա հարցին, թե հնարավո՞ր է այնտեղ այրվող իրերից այնպիսի ջերմություն անջատվեր, որ մետաղն այդպես ծռվեր՝ վկան նշեց՝ չի կարծում, որ նման ջերմություն կարող էր անջատվել, որ մահճակալի մետաղն այդպես ծռվեր, բայց դա իր սուբյեկտիվ կարծիքն է՝ բարձերի, վերմակի և այդտեղ գտնվող այլ իրերի այրումից նման ջերմություն չէր կարող անջատվել։ Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Նորայր Նորիկյանը հայտնեց, որ տարածքում ծնողների հետ կատարած ուսումնասիրությունների արդյունքում հայտնաբերվել են զրահաբաճկոններ, որոնք, ըստ էության, այրված չեն, այնպես չեն վնասվել, որը ենթադրվում էր այդ հրդեհի պայմաններում, ապա հետաքրքրվեց, թե սա ինչո՞վ կբացատրի վկան, ինչին ի պատասխան Մազմանյանը նշեց՝ ոչ մի բացատրություն չունի տալու, որովհետև ինքը յութուբյան ալիքում տեսել է՝ ինչպես է կացարանը վառվում, լսել է տղաների ձայները, հետևաբար ինքը չի պատկերացնում, որ նմանատիպ զրահաբաճկոնները կարող են ամբողջական մնալ կամ այրվեն մակերեսորեն․ «Հնարավոր է, դրանց վրա մի բան է գցված եղել, որպեսզի չփոշոտվեին, չաղտոտվեին»։

Զոհած զինծառայողներից մեկի հայրն էլ հակադարձեց՝ զրահաբաճկոններն իրար վրա շարված են եղել՝ պատի տակ, կողքը դրված է եղել զենքի արկղ, որը չի այրվել, բայց ամենաշատ այրվողը պետք է դա լիներ, դրանք ծածկված չեն եղել։

«Այնտեղ զենքի պատրոններ կան, ոչ մեկ ոչ գնացել է, ոչ քննություն է տարել։ Մինչև օրս լցված են այնտեղ։ Մենք գնում ենք, ուսումնասիրում ենք։ Կարող է գնանք ու էլի բաներ գտնենք»,- ասաց տուժողի հայրը։
Նորայր Նորիկյանն էլ վկային ցույց տվեց դեպքի վայրում արված լուսանկարը, համաձայն որի՝ ՝ հրդեհը այրել էր միայն մահճակալը, ապա, կարծես ընդհատվել, այրել՝ հաջորդ մահճակալը, ինչին ի պատասխան վկան նժշեց՝ որպես հրդեհային անվտանգության մասնագետ, նման բան չի տեսել իր պրակտիկայի ընթացքում, սակայն չստելու կամ այլ վարկածներ առաջ չբերելու համար չի էլ հերքի, որ հնարավոր է, ուղղակի հնարավորությունն էլ չի կարող ապացուցել, չի էլ կարող ապացուցել այն հանգամանքը, թե ինչու է նման բան եղել։

«Նախադեպը չունեցող հրդեհ է եղել։ Շատ բաներ ինձ համար դեռևս անհասկանալի են»,-ասաց վկան։
Շարունակելով պատասխանել հարցադրումներին՝ վկան ևս մեկ անգամ վերահաստատեց, որ հրդեհի միջից մարդիկ փորձում են դուրս գալ, որպես օրինակ բերեց 2023թ․ տեղի ունեցած ավտովթարի դեպք, երբ ինքն օգնել է այրվող ավտոմեքենայից դուրս հանել քաղաքացուն, որը, թեև մարմնի 60 տոկոս այրվածք ուներ, բայց անգամ այդ վիճակում էր ձգտում դուրս գալ, իր համար անհասկանալի է այս դեպքը։

Հիշեցնենք, որ ողբերգական դեպքը տեղի է ունեցել հունվարի 19-ին՝ ժամը 01.30-ի սահմաններում, որի հետևանքով զոհվել է 15 զինծառայող, երեքը՝ տեղափոխվել Այրվածքաբանության ազգային կենտրոն, նրանցից երկուսը, այդ թվում, կապիտանը՝ տևական ժամանակ վերակենդանացման բաժանմունքում են գտնվել։ Դեպքի առթիվ նախաձեռնվել է քրեական վարույթ՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 532-րդ հոդվածի 4-րդ մասով, այն է՝ շրջապատի համար վտանգ ներկայացնող նյութերի հետ վարվելու կանոնների խախտում, որն անզգուշությամբ առաջացրել է երկու և ավելի անձի մահ։ Քրեական վարույթի շրջանակներում որոշումներ են կայացվել տուժող ճանաչելու մասին։

Դեպքի առթիվ նախաձեռնվել է նաև մեկ այլ առանձին վարույթ՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 550-րդ հոդվածի 3-րդ մասով՝ զինվորական պաշտոնեական անփութության հատկանիշներով, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ։ Նշված քրեական վարույթը միացվել է մայր գործին, համատեղ քննություն է իրականացվում։ Քրեական գործով այս պահին արդեն կա 4 մեղադրյալ, որից երկուսը կալանքի տակ են։ 4-րդ մեղադրյալը կապիտանն է, որն, ըստ Ն. Փաշինյանի կողմից կառավարության նիստում շրջանառության մեջ դրված վարկածի, փորձել է ավտոբենզինով վառել վառարանը։ Կապիտանը, ինչպես հայտնի է եւս այրվածքներ էր ստացել ու տևական ժամանակ գտնվում էր հիվանդանոցում, իսկ տուժող կողմը սկսել էր սեփական հետաքննությունն իրականացնել՝ չվստահելով պաշտոնական վարկածին։ Քրեական գործով ընդհանուր առմամբ հինգ մեղադրյալ կա։ Գործն այժմ գտնվում է Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Վարդան Հարությունյանի վարույթում։ Գործով այդպես էլ չի պարզվել, թե ինչու զինվորները չեն կարողացել դուրս գալ բռնկված կացարանից։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո