Փաստ ինֆո

Բոլոր գերիները, բոլոր պահվող անձինք, ազատազրկվածները, որոնք երբևէ եղել են Ադրբեջանի իրավազորության ներքո, ենթարկվել են անմարդկային վերաբերմունքի։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց իրավապաշտպան Արտակ Զեյնալյանը՝ անդրադառնալով Բաքվում Արցախի ռազմական և քաղաքական ղեկավարության դեմ շինծու դատավարություններին, տարածված լուսանկարներին, որոնցից ևս ակնհայտ են խոշտանգումները։

«Միայն այն հանգամանքը, որ ադրբեջանական կողմը նրանց չի տեղեկացրել, որ ՄԻԵԴ-ում իրենց վերաբերյալ գործ է քննվում, որ ՄԻԵԴ-ն իրենց վերաբերյալ որոշում ունի և չի հատկացրել այդ որոշման օրինակը, դա արդեն անմարդկային վերաբերմունք է, արգելված՝ ՄԻԵԿ 14-րդ հոդվածով։ Բոլոր հնարավոր իրավունքները, որոնք երաշխավորված են, խախտված են՝ բոլորի նկատմամբ։ Միայն Ռուբեն Վարդանյանն է, որ ունի փաստաբան, մյուսների վերաբերյալ տեղեկություններ չունենք, որ փաստաբան ունեն։ Մենք փորձել ենք։ Ես կոնկրետ փորձել եմ գնալ Ադրբեջան և պաշտպանել մեր վստահորդների շահերը, չի հաջողվել»,- ասաց Զեյնալյանը՝ հավելելով, որ պաշտպան ունենալու իրավունքը երաշխավորված է՝ որպես արդար դատաքննության իրավունքի բաղադրատարր, բայց Ադրբեջանը թույլ չի տվել՝ գնալ և պաշտպանել վստահորդներին։ Բացի այդ, գերիներին հնարավորություն չի տրվել ծանոթանալու մեղադրանքին՝ իրենց համար հասանելի, հասկանալի լեզվով։

«Այս բոլոր իրավունքները խախտված են։ Բացի այդ, դատավարությունն ընթանում է փակ, ինչը ևս հրապարակային դատաքննության իրավունքի խախտում է։ Չկա որևէ պատճառ, որ ամբողջ դատավարությունը լինի փակ։ Բոլոր հնարավոր իրավունքները, երաշխիքները խախտված են՝ բոլոր գերիների հետ կապված»,- նշեց Զեյնալյանը։

Ինչ վերաբերում է գերիների վերադարձին, ապա Զեյնալյանը դրա հնարավորությունը տեսնում է միայն երկրի հզորացմամբ, որ կարողանանք Ադրբեջանին պարտադրել, հարկադրել՝ վերադարձնել ռազմագերիներին։

«ՀՀ-ն ջանք չի խնայում։ Մենք ևս մեր վստահորդներին ետ բերելու ուղղությամբ միջազգային իրավական պաշտպանության միջոցներ գործադրում ենք, որ լինի ետ վերադարձը՝ միջազգային ատյանների հանձնարարությամբ՝ դատական ակտերի հիման վրա։ Տավուշի մարզից առևանգված Պետրոսյանը վերադարձվեց․․․։ Գործ է քննվում, միջպետական չորս գանգատ կա ԵԴ-ում, որոնց առարկան է նաև մեր ռազմագերիների վերադարձի, արդար դատաքննության հարցը։ ՀՀ-ն ջանք չի խնայում, սակայն պետք է ամեն բան անենք, որ ՀՀ-ն հզորանա, որ կարողանանք ավելի շահեկան դիրքերից հանդես գանք Ադրբեջանի դեմ, հետ բերենք մեր հայրենակիցներին»,- նշեց Զեյնալյանը։

Դիտարկմանը, որ, այո, իրավական հարթակներում՝ թե Միջազգային իրավական հարցերով ՀՀ ներկայացուցչությունը, և իրավապաշտպան համայնքը որևէ ջանք չի խնայում, բայց դիվանագիտական խողովակներով՝ ԱԳՆ-ի, ՀՀ ղեկավարության կողմից պատշաճ ջանքեր գործադրվու՞մ են՝ Զեյնալյանը վստահեցրեց՝ «Մազաչափ անգամ չկասկածեք, որ ջանքերը գործադրվում են, որ ՀՀ իշխանությունները նաև դիվանագիտական ջանքեր է գործադրում՝ գերիների վերադարձի համար։ Օգտագործվել է նաև COP29-ը։ Մազաչափ անգամ չկասկածեք։ Հաստատ ՀՀ կառավարության պաշտոնատար անձինք պակաս հայրենասեր չեն, քան՝ մեզնից յուրաքանչյուրը կամ յուրաանչյուր իշխանավոր, յուրաքանչյուրը դա կաներ։ Ցանկացած իշխանություն դա կաներ՝ անկախ նրանից՝ կիսում եք նրանց գաղափարները, թե՝ ոչ»։

Դիտարկմանը, որ հայերի նկատմամբ ազգային ատելության պայմաններում, երբ անգամ արդար դատաքննության իրավունքը չի իրացվում՝ արդյո՞ք հնարավոր է խաղաղության գնալ նման երկրի հետ՝ Զեյնալյանը նշեց, որ խաղաղության ամենամեծ գրավականը ուժերի հավասարակշռության վերականգնումն է, մեզնից յուրաքանչյուրը պետք է ջանք գործադրի, որ ՀՀ-ն ուժեղանա՝ տնտեսապես, քաղաքականապես, ռազմականապես, բարոյահոգեբանական առումով, ամեն ինչում պետք է ձգտել կրճատել այն տարբերությունը, որն առկա է՝ Ադրբեջանի և մեր միջև։

«Սա ամենամեծ գրավականն է։ Տեսեք՝ չկա խաղաղության, հաշտության պայմանագիր՝ Ճապոնիայի և Սովետական Միության և իրավահաջորդ՝ ՌԴ միջև, բայց պատերազմ չկա, չէ՞»։

Թե ինչու են այս իշխանությունները շտապում այդ դեպքում հնարավորինս շուտ խաղաղության պայմանագիր ստորագրել՝ Զեյնալյանը նշեց, որ ՀՀ շահերից բխում է, որ դա իրականացվի․ «Միշտ չէ, որ մենք դրան նպաստող հարցեր ենք տալիս իրար հրապարակային, ավելի շատ՝ դրան խոչընդոտող հարցեր ենք տալիս հրապարակային՝ հօգուտ մեր հակառակորդի։ Պետք է համաձայնեցված և ներդաշնակ գործենք՝ նկատի ունենալով, որ Ադրբեջանը մեր դեմ պատերազմում է։ Դեռ այս պահին թեժ փուլ չկա պատերազմի, բայց սա պատերազմ է, պետք է համաձայնեցված և ներդաշնակ գործել՝ ռազմական դրության տրամաբանությամբ»։

Հիշեցնենք, որ երեկ Բաքվում մեկնարկել է ապօրինի ազատազրկված, գերության մեջ պահվող անձանց, այդ թվում՝ Արցախի ռազմական և քաղաքական ղեկավարության դեմ շինծու գործերով դատավարությունը։ Ադրբեջանական գերության մեջ գտնվողների թվում են Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության նախկին և ներկա 8 ներկայացուցիչներ` Արցախի նախկին նախագահներ Արկադի Ղուկասյանը, Բակո Սահակյանը, Արայիկ Հարությունյանը, նախկին արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանը, Արցախի ՊԲ նախկին հրամանատար, գեներալ Լևոն Մնացականյանը, գեներալ Դավիթ Մանուկյանը, ԱԺ նախագահ Դավիթ Իշխանյանը,Արցախի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը։

Դեկտեմբերին հայտնի դարձավ, որ վերջինիս մեղադրանքները լրացվել են` նախատեսելով ընդհում ցմահ ազատազրկում: Ռուբեն Վարդանյանը նախօրեին հայտարարությամբ էր հանդես եկել՝ հայտնելով, որ իրեն հնարավորություն չի տրվել ծանոթանալու մեղադրանքներին, ավելին, Վարդանյանը հայտնել էր, որ ճնշում է գործադրվել իր, իր փաստաբանի և թարգմանչի վրա, որ ստիպեն ստորագրել փաստաթղթեր հետին թվով, այդ թվում՝ չկայացած հարցաքննությունների կեղծ արձանագրություններ:

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո