Փաստ ինֆո

Սիրիայում առանցքային պաշտոններում նշանակվող անձանց կենսագրությունները դիտարկելու պարագայում ակնհայտ է դառնում, որ նրանք այս կամ այն կերպ կապված են Թուրքիայի հետ, սա վերաբերում է և՛ արտգործնախարարին, և՛ ռազմական տարբեր պաշտոններում նշանակված պաշտոնյաներին։ Նրանք բոլորը համագործակցել են թուրքական ուժերի հետ, իսկ թուրքական ուժերի հետ համագործակցությունը ինքնին հնարավոր չէ, առանց սպասարկելու թուրքական շահերը, կամ, առնվազն, առանց հավատարմության երդում տալու։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Արա Պողոսյանը։

Նրա դիտարկմամբ, այս նշանակումները նաև տրամաբանական են, քանի որ ալ-Ջոլանին, համագործակցելով թուրքական ուժերի հետ, Իգլիբից մինչև Դամասկոս արշավը հենց Թուրքիայի հովանու ներքո էր իրականացնում՝ թե քաղաքական, թե ռազմական, թե տնտեսական առումով։

«Հետևաբար, այո, Սիրիայում հաստատվում է պրոթուրքական իշխանություն, որը կարելի է նաև համարել պրոքսի-թուրքական իշխանություն, որը սպասարկելու է գլխավորապես թուրքական շահեր։ Սակայն, սա չի նշանակում, որ Սիրիայում ինչ -որ պահից փոխակեպումներ տեղի չեն ունենալու։ Այստեղ բավական հետաքրքիր է ալ-Ջոլանին, ում կենսագրությունը հենց ամենատարբեր փոխակերպումների կենսագրություն է՝ ծայրահեղ ջիհադիստից մինչև հանդուրժող աշխարհիկ պետության կոմնակցի կերպար։ Կարծում եմ, ինչ-ինչ արտաքին պայմանների առկայության դեպքում, ալ-Ջոլանիին կրկին գնալու է փոխակերպումների, դա կլինի արմատական իսլամ, թե ավելի աշխարհիկ անցում, դա կլինի դեպի պրոթուրքական դառնալու ճանապարհով, թե հակաթուրքական պետութուն դառնալու ճանապարհով, կախված կլինի արտաքին պայմաններից»։

Նա ընդգծեց, որ Սիրիայում ունեցել ենք ամենակենսունակ հայկական համայնքը, որն իր ազդեցությունն ուներ Սիրիայի քաղաքական, տնտեսական հասարակական կյանքում։

«Ցավոք, այս փոխակերպումներն ազդեցություն կթողնեն հայկական համայնքի վրա։ Եթե նախկինում Ասադի իշխանությունը, ավելի պրոհայկական դիրքորոշում ուներ, ապա այսօր սա բավականին աղոտ է ու մշուշոտ։ Շատ կարևոր է, թե հետագայում ինչպիսի փոխակերպումներ կլինեն Սիրիայում և ինչպիսի քաղաքականություն կորդեգրվի քրիստոնյա համայնքների նկատմամբ, այս իմաստով, քանի որ ՀՀ-ն նաև հայկական սփյուռքի համար ունի որոշակի պատասխանատվություն՝ պետք է նկատի ունենանք, որ սա ևս ՀՀ-ի համար մարտահրավերներից մեկն է։ Այսինքն, եթե սիրիահայերի կյանքին, գույքին ու իրավունքների նկատմամբ էական ու իրական շոշափելի վտանգներ լինեն, ապա այս պարագայում ՀՀ-ն ստիպված կլինի ընդունելու Սիրիայի մեր հայրենակիցներին»։

Քաղաքագետի դիտարկմամբ՝ սա նաև նվազեցրեց հայկական գործոնի ազդեցությունը տարածաշրջանում, այսինքն, հիմա արդեն Սիրիան ևս մեկ երկիր է, որը տարածաշրջանում հանդես է գալիս պրոթուրքական և պրոադրբեջանական դաշտում։ «Ադրբեջանը իր հերթին թե պատվիրակություն ուղարկեց Դամասկոս, թե պարաբար հայտարարություններ արեց՝ հայտնելու իր պատրաստակամությունը՝ օժանդակել Սիրիային վերականգնման գործընթացում՝ ֆինանսապես, տնտեսապես, մասնագիտական առումով։ Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանի դերի և հեղինակության բարձրացում Սիրիայում, քանի որ այս ամենի հեղինակը, կամ առնվազն դիրիժորը Թուրքիան էր»։

Նա ընդգծեց, որ Թուրքիան, ունենալով բավական լուրջ տնտեսական խնդիրներ, միայնակ ի վիճակի չէր վերականգնել կամ նպաստել Սիրիայի վերկանգնմանը, հետևաբար և Ադրբեջանը, և թուրքական աշխարհի մյուս պետությունները ինչպես նաև այլ արաբական պետություններ կներգրավվեն Թուրքիայի վերականգնմանը, սա ինքնին ազդեցության տարածման գործիք է»։

Հաջորդը, որ մեր համար ոչ պակաս կարևոր է, ըստ Պողոսյանի, այն է, որ զինված կազմավորումները մտնելու են սիրիական նոր ձևավորվող բանակի մեջ, սակայն կլինեն այնպիսի ծայրահեղ իսլամիզմի կողմնակիցներ, որոնք պարզապես չեն միանա սիրիական բանակին, որոնք սովոր են վարձկանությանը։ «Ո՞ւր կգնան այդ ուժերը և ինչ նպատակներով կիրացվեն՝ սա արդեն մեզ համար մտահոգող կլինի, Աստված մի արասցե, եթե մեր թշնամիները որոշեն այդ ուժերը բերել մեր տարածաշրջան։ Մենք սրա ցավալի փորձն արդեն ունեցել ենք 2020 թ-ին։ Քանի որ մենք ունեցել ենք դրա նախադեպը, մենք նման զարգացում չենք կարող բացառել։ հետևապես, ես կարծում եմ, որ այս սցենարը ՀՀ համապատասխան կառույցները, որ գծում են ՀՀ անվտանգության խնդիրները՝ պետք է սա հաշվի առնեն։

Դատելով վերջին 2-3 օրերի ընթացքում Ադրբեջանի կողմից տարածվող կեղծիքին, մասնավորապես, ՀՀ ԶՈՒ-ի կողմից կրակահերթ արձակելու մասով՝ ես կարծում եմ, այս ամենը վկայություն է, որ Ադրբեջանը փորձում է ստեղծել այնպիսի իրավիճակ, որ կարողանա ուժի կիրառման սպառնալիքով ՀՀ-ին ստիպել գնալու որոշ զիջումների, որոնց մասին իրենք բավական բաց ու առանց սեթևեթանքի խոսում են»,-ընդգծեց նա։

Աղբյուր` Փաստինֆո