Փաստ ինֆո

«Գիտնական դառնալն այլևս նորաձև չէ, անգամ բարձրագույն կրթություն ստանալն այլևս նորաձև չէ։ Վերջին 5 տարում բարձրագույն կրթություն ստանալու ցանկացողների ցուցանիշը ևս 15 % ով պակասել է, իսկ պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի թվաքանակը նվազել է 21% ով, մարդիկ ուղղակի դուրս են գալիս համակարգից, հանրապետությունից։ Հայաստանում 90 ականներից այս կողմ կրթության որակն անընդհատ վատացել է, իսկ վերջին 4-5 տարում ուղղակի անկում է գրանցվում կրթության ոլորտում», - «Փաստինֆո» -ի հետ զրույցում նման մտահոգություն հայտնեց կրթության փորձագետ Ատոմ Մխիթարյան՝ անդրադառանալով Համաշխարհային Բանկի վերջին զեկույցին։ Ինչպես արդեն հայտնել ենք՝ ըստ ՀԲ զեկույցի՝ 2022 թ․ Հայաստանի աղքատ բնակչության շրջանում դպրոցահասակ երեխաների ընդամենը 43.4%-ն է հաճախել նախադպրոցական ուսումնական հաստատություն, իսկ 17.2%-ն ունեցել բարձրագույն կրթության հասանելիություն:Բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում ընդհանուր ընդգրկվածության ցուցանիշը մնում է ցածր` 53%՝ ի տարբերություն համադրելի երկրների միջին 60% ցուցանիշի:

Սովորողները հետ են մնում նաև իրենց ուսանածի առումով։ «Եթե ավելի ուղիղ ասենք, ապա անգրագիտության տարածման վրա ազդել են ֆինանսական ու սոցիալական հարցերը։ Մանրամասնեմ ՝ կրթության ֆինանսավորումը պետական առաջնահերթություն կարծես չէ։ Սա ամենաակնհայտ ցուցիչն է։ Երբ մենք ՀՀ-ում կրթության ֆինանսավորումը համեմատում ենք համեմատելի այլ երկրների հետ, ապա կա էական հետընթաց։ Չնայած մեկ երկու տարում բացարձակ թվերով ֆինանսավորուման ծավալներն աճել են Հայաստանում, բայց այլ ուղղությունների ֆինանսավորումը համեմատելու դեպքում տեսնում ենք, որ կրթության ֆինանսավորումը նվազել է, իսկ եթե դու կրթությունը չես ֆինանսավորում առաջանցիկ տեմպերով, ապա պարզ է , որ ավելի վատ արդյունք ես ստանալու։Երկրրոդ գործոնն իմ կարծիքով, բարձրագույն մանկավարժական կրթության որակի անկումն է»,- նշեց փորձագետը՝ ավելացնելով, որ դպրոց մտնող մանկավարժների որակը էապես զիջում է մինչև 90 ականների մակարդակին։

«Մի փակ շղթա է ձևավորված, վատ սովորող երեխաները մի կերպ ընդունվում են բարձրագույն մանկավարժական ուսումնական հաստատություն, քանի որ մանկավարժական ուղղությամբ բուհերն ունեն դիմորդի խնդիր ու այդ մի կերպ սովորած, մի կերպ ընդունված անձը դառնում է ուսուցիչ, ինչպես ժողովուրդն է ասում՝ ավարտելուց հետո նրա տվածն ի՞նչ պետք է լինի։ Բացի այդ՝ կա ծայրահեղ սրված մեկ այլ խնդիր, բնագիտական ուղղությունների մանկավարժների պակաս։ «Աշխարհագրություն», «Կենսաբանություն», «Ֆիզիկա», «Քիմիա» առարկաների մասնագետներ արդեն գրեթէ չեն պատրաստում բուհերում, տարեկան մի քանի հոգի է ընդունվում՝ Երևանի, Վանաձորի , Գյումրիի մանկավարժական բուհերը միասին հաշված։Նրանց պահանջարկը հարյուրապատիկ շատ է դպրոցներում։ Երրորդ գործոնը «այսպես ասած» բարեփոխումներն են, որոնք կատարվում են կրթության ոլորտում։ Յուրաքանչյուր ուսուցիչ ավելի շատ իր ուսուցչից է սովորում, քան ինչ -որ գրված փաստաթղթերից, հրահանգներից, որոշումներից։Ասում եմ, այսպես ասած, որովհետև այդ բարեփոխումներով ամեն ինչ խառնել են իրար, այն դրվածքը, որ մարդկանց մոտ կա , իրենց նոր անընդհատ փոփոխվող հրահանգներով , որոշումներով ազդում ենք ուսուցչի վարքագծի վրա, բերում է կրթության որակի անկմանը։ Այդ բարեփոխումները ոչ մի լավ բանի չեն հանգեցրել Հայաստանում, արդյունքը անգրագիտության ուղղակի սարսափելի մակարդակն է։ Ուսուցիչները շատ են զանգում ինձ, ասում են, -« Ի սեր Աստծո, եկեք էլ բան չփոխենք, էլի, ինչ կա այսպես թողնենք, մի քանի տարի, գոնե կկայունանա իրավիճակը, մարդիկ կհասկանան , թե ինչից հետո ինչ է լինելու, իսկ սրանք անընդհատ ինչ-որ բան են փոխում։ Չորրորդ գործոնը մեր հասարակության մեջ ձևավորված բարոյահոգեբանական մթնոլորտն է։ Այն չի նպաստում, որ երեխաները ձգտեն բարձրագույն կրթություն ստանալուն։Այլևս կիրթ մարդը հարգանքի արժանի չէ։ Այն մարդիկ, ովքեր զբաղեցնում են որոշում կայացնողների դիրքերը Հայաստանում, ցանկացած ոլորտում, այնքան էլ կրթված չեն, կենսագրություն չունեն, երեխաներն ում նմանվել կուզեին, դա տեսնում են, տենում են»,- նշեց Ատոմ Մխիթարյանը։

Նա նաեւ նկատեց, որ դիպլոմ չունեցող, բայց փորձ ունեցող դասվարներին հանեցին դպրոցից, որոնց փոխարինողները դիպլոմ ունեն, բայց այնպես չէ, որ ավելի լավն են։ «Եկան բուհը նոր ավարտած երիտասարդներ, որոնք չունեն փորձ։ Եվ ևս մի գործոն, որ կրթության ոլորտում որոշում կայացնողները որևէ հետագիծ չունեն կրթության ոլորտում, բայց որոշումներ են կայացնում, ասում են՝ «Եկեք անենք այս փոփոխությունը, այս կարկատանը՝ օրենքում»։ Այդ մարդիկ նույնիսկ իրենց կենսագրությամբ կրթությանը մոտ գալու իրավունք չունեն»,- նշեց փորձագետը՝ ընդգծելով, որ իրավիճակը փրկելու համար նախ պետք է փոխել որոշումներ կայացնող կադրերին,կայունացնել իրավիճակը։

Աղբյուր` Փաստինֆո