Փաստ ինֆո

Աժ-ում ՀՀ պետբյուջեի՝ 2025-ի նախագծի քննարկումներին Փաշինյանն իր եզրափակիչ ելույթի մի ընդարձակ պարբերություն նվիրեց արտագաղթի հիմնահարցին։

Այն, որ արտագաղթն ահագնացող չափերի է հասել, բնականաբար, նրա հայացքից չէր կարող վրիպել։ Միայն թե՝ այս երևույթի իրական պատճառների մասին տրամաբանական եզրակացություն անելու փոխարեն՝ հերթական անգամ մանիպուլյացիայի է դիմում՝ այն պայմանավորելով ներկա կառավարության գործունեության հետ առնչություն չունեցող հանգամանքներով, այն է՝ այսպես կոչված՝ տարածաշրջանային խաղաղության․․․ սեփական տեսլականինով։

Ըստ էության, ինչպես նախորդ շրջանի՝ 90-ականների միգրացիոն մեծ ալիքի, այնպես էլ՝ այսօր ահագնացող արտագաղթի ալիքին բախված ժողովրդի գլխին եկած բազմաբարդ խնդիրները չնչին են Փաշինյանի համար։ Մի «10-20 տոկոս» են դրանք։ Իսկ միակ և ամենաուժգին կապը, 90 տոկոսանոցը, ըստ նրա, տարածաշրջանային քաղաքականությունն է։

Ի՞նչ ասել է՝ «արտագաղթի առաջին, երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, հինգերորդ, վեցերորդ, յոթերորդ, ութերորդ, իններորդ, տասներորդ և տասնմեկերորդ պատճառները մեր կոնֆլիկտային հարաբերություններն են մեր միջավայրի հետ»: Ասել է՝ Փաշինյանն աչք է փակում արտագաղթի ներկայիս մեծ ալիքը պայմանավորող մեր ներքին միջավայրի, ներքին կյանքում տեղի ունեցող զարհուրելի երևույթների հանդեպ՝ այդպիսով իր կառավարության վրայից վերցնելով ամեն պատասխանատվություն։

Բնականաբար, արտագաղթի թեմայով փաշինյանական իմպերատիվ տեսակետները զուտ քպականների ականջներին օղ կդառնան /միակ ըմբոստը, ավաղ, հեռացվեց քպ-ից/․․․

Ինչ-խոսք, ցավալի է, որ չի եղել գեթ մեկը քպական՝ օրենսդիր-գործադիրում, սորոսական հ/կ-ներից՝ պատգամավոր դարձածների շրջանում, որ համարձակություն ունենար ասելու, թե՝ արտագաղթ երևույթի, այդ թվում, այն ծնող պատճառների ուսումնասիրման հստակ մեթոդաբանություն կա, որն իրականացվում է սոցիոլոգիական հետազոտությունների հանրաճանաչ գործիքի՝ հարցումների միջոցով։

Ի դեպ, մասնագիտական շրջանակներին ոչ միայն զարմացրել էր կարևոր խնդրի վերաբերյալ իրականությունից կտրված, մանիպույատիվ բնույթի, փնթի ելույթը, այլ՝ զարմացրել էր նաև «14 հոգանոց բացառիկների» լռությունը։

Որ արտագաղթի պատճառներն ուսումնասիրվում են սոցիոլոգիական հետազոտությունների ճանապարհով, խոսում է այն մասին, որ չի կարելի բացարձակ գաղափար չունենալով՝ խոսել գիտական որոշարկումից։
Առաջին կարևոր պայմանն արտագաղթի պատճառները դիտարկելիս՝ հետազոտության շրջանակում ընդգրկվելիք հարցերի հստակեցումն է․ դրանք պետք է լինեն այնպիսիք, որ քիչ թե շատ, ուղղակի կամ անուղղակի կապ ունեն արտագաղթի հետ։

Եվ հարցվողների պատասխաններից էլ պիտի որոշվի, թե դրանցից յուրաքանչյուրն ինչպիսի՞ կշիռ ունի արտագաղթի պատճառների մեջ։

Կարևոր է նաև հարցվողների շրջանակի ընտրանքի որոշումը․ այն որքան մեծ լինի, այնքան՝ ավելի լավ, բայց շատ մեծ լինելու պարագայում էլ՝ ծախսերն են շատ մեծ լինում․․․Մյուս կողմից՝ փոքր եղավ՝ կարող է ներկայացուցչական չլինի։ Այսինքն, գուցե ամբողջ Հայաստանի վրա տարածելու դժվարություն լինի։ Բնական է՝ ընտրվում է ոսկե միջինը։ Սա 2-րդ փուլն է՝ ընտրանքի ձևավորումը։

Երրորդը՝ հարցազրուցավարների գործի կազմակերպումն է, նրանց ուսուցանումը, բաժանումը տարբեր խմբերի։
Չորրորդը՝ այսպես կոչված դաշտային աշխատանքների փուլն է, երբ հարցազրուցավարները դռներ ծեծելով անմիջական հարցումներ են իրականացնում։ Կարելի է նաև՝ հեռախոսային հարցումներ․․․

Հինգորորդ փուլում դաշտային աշխատանքների արդյունքում ստացված տվյալների մուտքագրում և որակական վերլուծություն է իրականացվում, բնականաբար՝ մասնագետների գնահատմամբ։ Այս ընթացքում է, որ շատ, այսպես ասած՝ «իմիջիայլոց» պատասխաններ համակարգիչը դեն է գցում։ Մուտքագրումից հետո արդեն սոցիոլոգիական հարցումները նախաձեռնող-ծրագրող մասնագետներն այդ ամբողջը վերլուծում են։

Միով բանիվ, երևույթի ուսումնասիրությունն ունի իր հստակ մեթոդաբանությունը, ինչպես որ ուսումնասիրում են այլ երևույթներ, որոնց վերաբերյալ ռեգիստրներ գոյություն չունեն։ Ինչպես օրինակ՝ ծխելու մակարդակն է որոշվում հարցումների միջոցով, կամ՝ կաշառակերության մակարդակը․․․դարձյա՛լ հարցումներով․․․ Նույն կերպ՝ միգրացիայի դեպքում էլ չկա ռեգիստր․ ՀՀ ից մեկնողներն արձանագրվում են որպես պարզ ուղևորներ՝ առանց նշելու դրսում մնալու ժամկետներն ու պատճառները։

Փաստորեն, ՀՀ կառավարության ղեկավարը կոնկրետ երևույթի, հիմնահարցի վերաբերյալ համապարփակ, համակարգված գիտելիք չունենալով՝ հերթական անգամ իր անձնական՝ չփաստարկված տեսակետն է բարձրաձայնում՝այդպիսով փորձելով կոծկել երկրում ահագնացող արտագաղթի հարցում իր և իր կառավարության ձախողումը․․․Մեղքի բաժինը․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո