Փաստ ինֆո

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման հարցով հանձնաժողովների կանոնակարգի սահմանադրականության հարցով ՍԴ տխրահռչակ որոշմամբ Անկախության հռչակագրի սկզբունքային կետերը ճանաչել է չգործող։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի տաղավարում ասաց սահմանադրագետ Գոհար Մելոյանը։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել էինք՝ ՍԴ-ն սեպտեմբերի 26-ին հրապարակել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման հարցով հանձնաժողովների կանոնակարգի սահմանադրականության հարցով որոշումը՝ ճանաչելով այն ՀՀ Սահմանադրությանը համապատասխան։

Սահմանադրագետը, սակայն, նկատում է՝ կանոնակարգը նոր ծագած փաստաթուղթ չէ, այն մի շարք գործընթացների հետևանք է և շարունակություն, հանձնաժողովների ընթացքում արդեն 10 հանդիպում է եղել, որի արդյունքում կա ստորագրված կանոնակարգ, սակայն մինչ այդ՝ ապրիլի 19-ին, արդեն ՀՀ տարածքից տարածքներ են հանձնվել, միջպետական սահման է որոշվել և այդ գործընթացի վերաբերյալ արձանագրությունը չի ներկայացվել ներպետական վավերացման, ինչը գալիս է հաստատելու այն պնդումները, որ այս ամբողջ գործընթացը հակասահմանադրական են, այս բոլոր փաստաթղթերը ենթակա էին վավերացման։ Գոհար Մելոյանը գտնում է, որ ՍԴ-ն կանոնակարգի սահմանադրականության հարցը քննարկելիս պետք է նաև մայր փաստաթղթերի հարցը քննարկեր։

Անդրադառնալով ՍԴ որոշմանը՝ Մելոյանը նախ ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքին, որ իշխնությունները տարօրինակ հապշտապություն են ցուցաբերել՝ կանոնակարգի վավերացման համար, թեև լրջագույն խնդրահարույց կետեր են եղել՝ թե՛ ՀՀ ինքնիշխանության վերավեբերյալ, թե՛ տարածքային փոփոխություններին, ամբողջականությանը, որոնք ակնհայտ հակասահմանադրականություն են պարունակում։

«Կանոնակարգի նախաբանում, բացի այն, որ հղում է կատարվում չարչրքված Ալմա Աթայի սկզբունքին, շարունակում է հետևյալ միտքը, որ նախատեսվելիք Խաղաղության պայմանագրով հնարավոր են նոր սկզբունքի հռչակումներ, որոնք գերապատվելի կարող են լինել՝ Ալմա Աթայի հռչակագրի սկզբունքից։ Ակնհա՞յտ է, չէ՞, թե դա ում շահերից է բխելու, որովհետև «ուժն է ծնում իրավունք» սկզբունքը ոչ ոք դեռ չի չեղարկել։ Անորոշ կարգավորումներ են նախատեսում, որը մեր ինքնիշխանության վրա կարող է ազդեցություն ունենալ»,- ասաց Գոհար Մելոյանը՝ նշելով, որ ՍԴ-ն, ունենալով ահռելի պրակտիկա՝ անորոշության հարցերի վերաբերյալ, որևէ գնահատական չի տվել դրան, միայն արտատպել է։

Սահմանադրագետը նաև նկատեց, որ տվյալ կանոնակարգը ուժի մեջ է մտնում երկու պետություններում վավերացվելուց հետո, մինչդեռ, Ադրբեջանում պատգամավորներն անգամ ծանոթ չեն կանոնակարգին։ Մելոյանն ընդգծեց՝ եթե անգամ ՀՀ ԱԺ-ն վավերացնի փաստաթուղթը, միևնույն է, այն չի կարող գործող համարվել, քանի դեռ՝ Ադրբեջանում այն չի անցել գործընթացները, ՀՀ-ն չի կարող դրա հիման վրա միանձնյա գործընթացներ իրականացնել։ Մելոյանը նկատեց՝ ՍԴ-ն իր որոշման ծանրակշիռ հատվածը նվիրել է Անկախության հռչակագրին՝ հիմնավորելով, որ այն այլևս ուժի մեջ չէ ՀՀ-ում՝ իր ամբողջականության մեջ, դրա հիմնաքարային սկզբունքները, որոնք պետականության ակունքներն են, ՍԴ-ն այլևս չգործող է ճանաչել, հիմնավորել, որ ԳԽ-ն այլևս գործող ինստիտուցիոնալ մարմին չէ, թե մեր Սահմանադրություններում արտացոլված չեն այդ հենասյունային սկզբունքները։

«Մինչդեռ, հստակ է, որ ունենք միայն մեկ Սահմանադրություն, որը փոփոխությունների է ենթարկվել»,- նշեց Մելոյանը՝ նկատելով, որ նախաբանը փոփոխելի չէր, դրանք կարող են փոփոխվել միայն նոր Սահմանադրության դեպքում՝ հանրաքվեով, մինչդեռ, այժմ զարտուղի ճանապարհով ՝ խուսափելով հանրաքվեից՝ ՍԴ-ն դիցուք ԼՂ-ին վերաբերող կետի վերաբերյալ նշել է, թե հետագայում ՍԴ-ի կողմից անդրադառնալու կարիք չկա, այն այլևս գործող չի համարվում։

Ընդ որում, Անկախության հռչակագիրը ՍԴ-ն անվանել և զուգահեռ է իրականացրել՝ նշելով, որ այն «վերածվել է զավակին խշռող ծնողի», ապա շարունակել միտքը, որ այլևս Անկախության հռչակագրի այդ դրույթներն այլևս չեն գործում, ինչը վերաբերում է նաև Հայոց Ցեղասպանության պահանջատիրությանը։

Մելոյանի խոսքով՝ վիրավորական է, որ անգամ Ադրբեջանն է ավելի մեծ ակնածանքով վերաբերում ՀՀ Անկախության հռչակագրին, իրավական ակտերին, քան՝ ՀՀ իշխանությունները և ՍԴ-ն։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Մանրամասները՝ տեսանյութում

Աղբյուր` Փաստինֆո