Փաստ ինֆո

Չի կարող խաղաղություն լինել մի իրավիճակում, երբ Ադրբեջանը քո երկրի տարածքում է, իսկ դուրսբերման հարց որևէ ձևաչափով այս պահին չի քննակվում, - «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աննա Գրիգորյանը։ Հիշեցնենք, որ 2 տարի առաջ՝ 2022 թվականի սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը Ադրբեջանը դիմեց հերթական ռազմական ագրեսիայի ընդդեմ ՀՀ-ի՝ օկուպացնելով շուրջ 200 քկմ տարածք, այդ թվում՝ ռազմավարական նշանակության ճանապարհներ, բարձունքներ։

Անցած երկու տարիների ընթացքում Բաքուն գեթ 1 սմ հետ չի նահանջել օկուպացրած տարածքներից, իսկ Նիկոլ Փաշինյանի առաջարկը՝ զորքերը հայելային հետ քաշելու վերաբերյալ վերաբերյալ, մերժվել է։ Ավելին՝ այդ երկրի արտգործնախարարը հայտարարել է, որ զորքերը դուրս բերելու մասին խոսք լինել չի կարող, քանի դեռ չի ավարտվել սահմանների դելիմիտացիան ու դեմարկացիան։ Աննա Գրիգորյանի արձանագրմամբ՝ Ալիևը չի թաքցնում, որ կանգնած են այդ դիքերում՝ ՀՀ-ում շարժը վերահսկելու համար։ «Ակնհայտն այն է, որ որևէ փաստաթղթում, որի շուրջ այս պահին բանակցում են Ադրբեջանն ու Հայաստանը, չկա կետ, որ ադրբեջանցիները պետք է դուրս գան Ջերմուկի, Ներքին Հանդի, Վարդենիսի դիրքերից, ՀՀ սուվերեն տարածքից», - նշեց պատգամավորը՝ վստահություն հայտնելով, որ անհնար է խոսել խաղաղության մասին, քանի դեռ թշնամու զորքերը քո սուվերեն տարածքում են, թեեւ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում է, որ օր առաջ, վայրկյան առաջ, հենց այս պահին պատրաստ է ստորագրել այդ պայմանագիրը, բայց այդ լծակը չես ներառում խաղաղության պայմանագրով՝ զորքերը մեր տարածքից հանելու համար ու թողնում է միայն նրա բարի կամքի դրսևորմանը։

Առհասարակ, ըստ պատգամավորի, հնարավոր չէ, համաձայությունը կիսատ ստորագրել՝ հիշեցնելով դիվանագիտության հայտնի սկզբունքը՝ եթե ամեն բան համաձայնեցված չէ, ոչինչ համաձայնեցված չէ, բայց պետք է հասկանալ, թե յուրաքանչյուրն ինչ մոտիվացիայով է առաջնորդվում։ Ա. Գրիգորյանի դիտարկմամբ՝ Ադրբեջանի մոտիվացիան ոչ թե փաստաթուղթ ստորագրելն է, այլ բանակցային գործընթացում հնարավոր բոլոր զիջումներն ստանալը, իսկ Նիկոլ Փաշինյանի մոտիվացիան ոչ թե իրական խաղաղության հասնելն է , այլ խաղաղության մասին թղթի կտոր ստանալը։ Դրա համար, այո՛, կարող է այնտեղ որևէ բան գրված չլինի, 17 կետ չլինի, 14 կետ լինի , ընդհանրապես որևէ կետ չլինի, իր համար սկզբունքային չի, իր համար սկզբունքայինը ուղղակի թղթի կտոր ստանալն է, որի վրա գրված կլինի «խաղաղության պայմանագիր»։

Այս փուլում, ըստ պատգամավորի, ստացվում է, որ Հայաստանն անվերջ զիջել է, իսկ Ադրբեջանը ոչ մի բան չի զիջել, այլ միայն պարտադրել է նորանոր զիջումներ։

Ինչ վերաբերում է սահմանազատման Կանոնակարգին, ապա այն թեեւ անկյունաքարային է սահմանազատում իրականցնելու համար, սակայն միայն ռիսկեր է պարունակում իր մեջ և ոչ թե լուծումներ։ «Նախ՝ արձանագրենք, որ մինչև այս պահը տեղի ունեցածը համարում ենք միակողմանի զիջումներ առնվազն այն պարզ պատճառով, որ սահմանազատման մասին կանոնակարգը նոր է տարվել Սահմանադրական Դատարան և հետո պետք է գա ԱԺ։ Երկրորդ՝ այնտեղ չկա որևէ հստակեցում քարտեզների մասով, իսկ դա նշանակում է, որ շատ մեծ հնարավորություն է տրվում Ադրբեջանին՝ պեղել իրավական ինչ-որ ակտ, պայմանագիր ու դրանով նոր տարածքներ իրենը համարել։ Երրորդ հանգամանքը՝ խոսվում է հատվածային սահմանազատման մասին և այդ համատեքստում, որ յուրաքանչյուր առանձին հատված իրականացնելիս, դա համարվում է ամբողջական սահմանազատում, այսինքն հայկական կողմը, որպես նախապայման չի դրել իր առջև ամբողջությամբ իրականացնել սահմանազատումը, հստակեցնել ամբողջ սահմանի երկայնքով մեր սահմանները և այնուհետև անել հողի վրա աշխատանք, ինչը նշանակում է, որ Ադրբեջանը ամեն հատվածում ստանալու է իր ցանկացածը, իսկ այն պահին, երբ հարցը գա մեր երկրի տարածքից ադրբեջանական զորքերի դուրսբերմանը՝ Ջերմուկից, Ներքին Հանդից, Վարդենիսից, սկսվելու են տարբեր քննարկումներ, որոնք կարող են տասնամյակներ տևել», - ասաց Գրիգորյանն ու որպես փաստ օրինակ բերեց, որ Սահմանազատման Կանոնակարգում արտացոլված են ԵԱՀԿ դրույթի ուղեցույցներ, որոնք օպտիմալացման մասին են։ Այսինքն՝ ճանապարհների, որոշակի ենթակառուցվածքների տրամադրումն այն կողմին, որի համար դա կենսական նշանակություն է , նաև հաշվի է առնվում մարդու իրավունքների տեսանկյունից հողատարածքների օգտագործումը, իսկ Տավուշում և Սյունիքում իրականացվածն ընդհանրապես սրա հակատակ գործընթացն է եղել։ Կենսական ճանապարհ է տրվել , հողակտորների մասով տունն առանձնացվել է իր անասնագումից եւ տունը մնացել է ՀՀ-ում, իսկ անասնագոմը հանձնվել Ադրբեջանին։ Սահմանազատման կանոնակարգը հետադարձ ուժ չի ունենալու և մինչ օրս արված զիջումներն այդպես էլ կմնան միակողմանի զիջումներ։

Աղբյուր` Փաստինֆո