Փաստ ինֆո

Ամառվա վերջին օրն  ասուլիսի ժամանակ  Նիկոլ Փաշինյանն անդրադառնալով հարցին, թե ինչու է վախենում խոսել ԼՂ՝ իր  բնակիչների վերադարձի մասին, այսինքն, Արցախի Հանրապետություն՝ արցախցիների վերադարձի մասին, ասել է՝ «Ինչ վերաբերում է վերադարձի իրավունքին, ես ուզում եմ ասել, որ այն ընկալումներով ու ձեւակերպումներով որոնցով ԼՂ-ի մեր մի խումբ հայրենակիցներ, նախկին պաշտոնյաներ փորձում են ձեւակերպել հարցը, ես դա ուղիղ պետք է ասեմ՝ իրատեսական չեմ համարում»։

Ընդ որում, նա հենց սկզբից սկսում է ինքնարդարացման տոնայնությամբ՝ թե՝ ԼՂ  /Արցախի Հանրապետության/ լուծարման որոշումը ես չեն ստորագրել։ Այսինքն, այս կերպ նա փորձ է անում մեղքը բարդել Արցախի Հանրապետության՝  նախագահի պաշտոնն ընդամենը մի քանի օր ստանձնած անձի վրա։ Այն դեպքում, երբ «Ի եժու պոնյատնո», որ Արայիկ Հարությունյանի  հրաժարականը՝ պաշտոնական  Երևանի պահանջով, ապա՝ նոր նախագահ ի պաշտոնավարման շատ կարճ ընթացքը Արցախի Հանրապետությունում պատահական չեն։ Պատահական չեն եղել այդ թվում նաև՝ Արցախի Ստեփանակերտ մայրաքաղաքում  ալիև-կրտսերի՝ արագի մեջ ծավալած հարձակողական գործողությունները, իմա՝ խաղաղապահների ներկայության անտեսմամբ կրակ բացելը, հարձակումը խաղաղ բնակչության վրա՝ մարդկանց հանկարծակիի բերելու համատեքստում՝ կանխամտածված և հրեշավոր  ծրագիր էր, որի նպատակը Արցախը    մի քանի օրվա ընթացքում  հայաթափելն էր։ Մանավանդ, որ կրակահերթերին զուգահեռ Արցախից օր առաջ դուրս գալը ողջ մնալու միակ երաշխիք ներկայացնողների պակաս չկար։ Տեղահանում։ Բռնի տեղահանում, այսպիսի դրվագներ հայերը բազմիցս են ունեցել։ 20-րդ դարավերջին միայն՝ Բաքուն, Սումգայիթը, Մարաղան․․․ չսպիացած վերքեր են․․․

Եվ մանավանդ,  որ թաքստոցներից, ինքնապաշտպանության  հնարավորություններից  վաղօրոք ալիևափաշինյանական ծրագրով  զրկված Արցախում այլ ելք չէր մնում ՝ քան մարդկային կյանքերը, երեխաներին, կանանց, ծերերին, սեփական ընտանիքները փրկելը, փրկվելը»։

Անպայման վերադառնալու հույսով, պայմանով, որոշումով․․․

Հետաքրքիր է, որ փաշինյանը իրատեսական է համարում ադրբեջանցիների վերադարձը Հայաստան, այն դեպքում, որ նրանք Հայաստանում տուն չունեն թողած, նրանք ՀՀ-ի կողմից ամբողջական հատուցում են ստացել իրենց՝ Հայաստանում թողած բնակարանների և գույքի դիմաց։ Նրանք բռնի տեղահանման չեն ենթարկվել։ Նրանք կամավոր հեռացել են՝ ստանալով ամբողջական փոխհատուցում և ըստ էության, կապվածության, հոգևոր կապի իմաստով ոչինչ չունեն Հայաստանի հետ։ Սա փաստ է։ Այլ հարց, որ ալիևյան ծրագրի կարևոր մաս է կազմում ինչ-որ վերադարձի ծրագիր։ ալիևյան հերթական պատվիրված ծրագիրը՝ անունը կա, ամանում՝ չկա։ րևմտյան Ադրբեջան՝ հորինվածք, կեղծիք․․․

Մինչդեռ ամեն արցախցի՝ մեծ և մանուկ իր հոգու և սրտի ուժով Արցախ վերադարձի մասին մտածում է։  Ամեն օր, ամեն ժամ է մտածում։ Այստեղ պետական ծրագիրն իրատեսական չի համարում պահի իշխանության ղեկավարը, մինչդեռ վերջինս շատ իրատեսական է համարում ալիևյան մտագարություն՝ ազարբայջանցիների վերադարձը․․․

Գանք միջազգային շրջանակներում՝ Արցախից բռնի տեղահանված հայերի նկատմամբ իրավական ձևակերպումներին և որոշումներին, որոնք կարծես թե հակասում են նիկոլաալիևյան կլանի ցանկություններին։

Իսկապես, փաշինյանական իրատեսությունը արդյո՞ք ալիևի համար հեշտուհանգիստ իր գործն այս փուլում էլ հաջողությամբ ավարտելու մասին չի վկայում։ Ի վերջո, սա չի՞ նշանակում արդյոք, որ նա և ալիևը ձեռք -ձեռքի տված են խախտում Հաագայի դատարանի կայացրած որոշումները Հայաստանն Ադրբեջանի դեմ դատավարության համատեքստում։

Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի շրջանակներում հայերի իրավունքներին անդառնալի վնաս հասցնելու անմիջական վտանգից մինչև վտանգի տարատեսակ դրսևորումների մասին փաստող և այդ համատեքստում կայացրած իր իսկ որոշման կատարմանը որքանո՞վ է հետևողական Դատարանը, այդ թվում և՛Կարմիր Խաչի Միջազգային Կոմիտեի հասանելությունն ապահովելու և ՄԱԿ-ի կողմից ստուգումներ անցկացնելու, մշակութային հուշարձանները, արտեֆակտները և վայրերը պահպանելու և չվնասելու կամ չոչնչացնելու հանձնառությունների հանդեպ։

Դրանք  «պարտադիր իրավական ուժ ունեն և ստեղծում են իրավական պարտավորություններ»՝ Դատարանի  պարտադանքը  Ադրբեջանին հստակ է՝

«(ա) ապահովել, որպեսզի այն անձինք, ովքեր լքել են Լեռնային Ղարաբաղը 2023թ. սեպտեմբերի 19ից հետո, և ովքեր ցանկանում են վերադառնալ Լեռնային Ղարաբաղ, կարողանան դա անել անվտանգ, անարգել և արագորեն,

(բ) ապահովել, որպեսզի այն անձինք, ովքեր մնացել են Լեռնային Ղարաբաղում 2023թ. սեպտեմբերի 19-ից հետո, և ովքեր ցանկանում են հեռանալ, կարողանան դա անել անվտանգ, անարգել և արագորեն,

(գ) ապահովել, որպեսզի այն անձինք, ովքեր մնացել են Լեռնային Ղարաբաղում 2023թ. սեպտեմբերի 19-ից հետո կամ վերադարձել են Լեռնային Ղարաբաղ, և ովքեր ցանկանում են մնալ, զերծ լինեն ուժի կիրառումից կամ ահաբեկումից, որը կարող է նրանց փախուստի պատճառ դառնալ»:

Ադրբեջանի՝ Հաագայի դատարանի որոշումներն արհամարհելու փաստերը մեր աչքի առաջ է։

Իսկ ի՞նչ է փաստում իր վերջին ասուլիսում նիկոլփաշինյանական միտքը՝ Արցախ վերադառնալու՝ արցախցիների  ցանկությունն անիրատեսական որակելու մասին։ Այն ուղղակի փաստում է, որ ազարբայջանի և ալիևի հետ փաշինյանը ևս արհամարհում է Հաագայի դատարանի որոշումները․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո