Փաստ ինֆո

Իրանում «ՀԱՄԱՍ»-ի առաջնորդի սպանությունը և իմիջային, և ռազմավարական առումով շատ մեծ վնաս է հասցրել Իրանին, և ակնկալվում է, որ իրանական կողմը համարժեք պատասխան կտա։ Սրանով է պայմանավորված, որ ամբողջ տարածաշրջանը և աշխարհը ակնկալում է առաջիկա օրերին ռազմական իրավիճակը ողջ տարածաշրջանում կրկին կլարվի։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց արևելագետ Արմեն Պետրոսյանը` անդրադառնալով ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի հայտարարությանը, որ Իրանը և շիա «Հեզբոլլահ» շարժումը կարող են հարձակում սկսել Իսրայելի վրա առաջիկա 24-48 ժամվա ընթացքում։ Միաժամանակ, The Times of Israel թերթն այսօր հայտնեց, որ Իսրայելի ղեկավարությունը դիտարկում է Իրանին կանխիչ հարված հասցնելու հնարավորությունը, եթե Թեհրանի գրոհն անխուսափելի լինի։

Պետրոսյանի դիտարկմամբ՝ հիմա ամերիկյան կողմի դիվանագիտական ակտիվությունը և ռազմական մանևերները տարածաշրջանում, այսինքն, տարածաշրջանում ամերիկյան ԶՈՒ համալրումը հնարավոր լարվածությունից առաջ նպատակ են հետապնդում ավելի կառավարելի պահել Իրանի կողմից հնարավոր ռազմական գործողությունները և Իսրայելի հավանական արձագանքը դրան։

«Այս համատեքստում էլ տեսնում ենք, որ փորձեր են արվում թե ԱՄՆ-ի, թե արևմտյան մի քանի կարևոր երկրների կողմից հնարավորինս նվազեցնել Իրանի պատասխանի աստիճանը։ Բավականին բարդ է նշել, թե ինչպիսին կլինի այդ պատասխանը, բայց այն, որ այս դեպքում լինելու է շատ ավելի հուժկու, քան ապրիլին արձանագրված լարվածության դեպքում էր, դա միանշանակ է։ Մյուս կողմից խնդիրն ավելի բարդանում է նրանով, որ Իսրայելը որոշակի պլաններ ունի Լիբանանում ռազմական գործողություններ իրականացնելու, «Հեզբոլլահի» ազդեցությունը իր սահմաններին թուլացնելու և այդ խմբավորումից իր անվտանգային մարտահրավերները կանխելու համար։

Այս է պատճառը, որ մենք տեսնում ենք տարածաշրջանում դիվանագիտական, ռազմական, ինչպես նաև հոգեբանական քարոզչական ակտիվություն, որի արդյունքում է, որ բազմաթիվ երկրներ, այդ թվում՝ Հայաստանի Հանրապետությունը իր քաղաքացիներին կոչ է անում առաջիկայում զերծ մնալ Լիբանան այցելություններից, քանի որ գուցե իրանական պատասխանը կարող է միաժամանակ լինել մի քանի ուղղություններից, ինչպես Իրանի տարածքից, ինչպես էլ Սիրայից, Լիբանանից, Իրաքից»։

Դիտարկմանը թե տևական ժամանակ Իրանը փորձում է խուսափել ուղղակի պատերազմի մեջ ներգրավելուց՝ հստակ գիտակցելով, որ արևմուտքը իրեն հենց նման պատերազմի մեջ ներքաշելու փորձեր է անում՝ Պետրոսյանը պատասխանեց, որ Իրանն իսկապես էլ խուսափում է լայնամասշտաբ պատերազմի մեջ ներքաշվելու հնարավոր սցենարներից, որովհետև շատ լավ հասկանում է, որ իր հակառակորդները փորձում են մաքսիմալ իրեն ներքաշել հակամարտության մեջ ու ջլատել, ուժասպառ անել, ի վերջո, հասնել երկրի ներսում իշխող վարչակարգի փոփոխության։

«Ուստի, Իրանը ցանկանում է խուսափել լայնամասշտաբ պատերազմի մեջ ներքաշվելուց, բայց նաև Իսմայիլ Հանիայի սպանությունը լուրջ մարտահրավեր էր Իրանի համար։

Ամիսներ առաջ Իսրահելը նաև հատուկ գործողություն իրականացրեց Դամասկոսում Իրանի հյուպատոսության դեմ, որտեղ տեղակայված էին մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաներ։ Այդպիսով, պատմության մեջ առաջին անգամ թիրախավորվեց Իրանից Իսրայելի տարածքը։ Հիմա չի բացառվում, որ նման սցենարներ այս անգամ կրկին լինի, բայց այլ մասշտաբներով; Մասշտաբները դժվար է այս պահին կանխատեսել, քանի որ չկա նաև շփում Վաշինգտոնի և Թեհրանի միջև, որը հենց կարող էր հնարավոր էսկալացիայի մասշտաբները կանխատեսելի դարձնել։

Միաժամանակ, պետք է նշել, որ կա իրավիճակային տարբերություն ներկա լարվածության և ապրիլյան լարվածության միջև, հաշվի առնելով նաև ԱՄՆ-ի ներքին իրավիճակը։ Եթե ապրիլին որոշակի կանխատեսելիություն կար ԱՄՆ-ում իրականացվող ընտրարշավի հետ կապված կամ Բայդենի վերընտրվելու հանարավորություն կար, ապա հիմա ԱՄՆ-ում իրավիճակի անորոշությունը շատ մեծ է հաջորդ նախագահի հետ կապված։ Սա ավելի ագրեսիվ է դարձնում Իսրայելին, որը իմ գնահատմամբ պլանավորում է մինչև ընթացիկ տարեվերջ շատ ավելի ազդեցիկ գործողություններ իրականացնել իր հարևանությամբ իրանական ներկայության կամ Իրանի հովանավորած խմբավորումների դեմ, այդ թվում ՝ Լիբանանում։

Սա է պատճառը, որ անկախ նրանից, թե ինչ պատասխան կլինի Իրանից՝ Իսրայելը դա կօգտագործի Լիբանան ներպուժում իրականացնելու համար»։

Ինչ վերաբերում է Իրանի դեմ ուղղակի գործողություններինն, ապա ըստ փորձագետի՝ Իսրաելի համար դժվար կլինի Իրանի դեմ շատ մասշտաբային գործողություն իրականացնել, քանի որ հյուծված է անցած տարվա հոկտեմբերից մինչև այժմ շարունակովող գործողույթուններից։ «Այսինքն, Իրանի դեմ նրա հնարավորությունները կարող են չբավականացնել; ՀԵտևապես, առայժմ չկա տարածաշրջանային նոր պատերազմի կուտակված ներուժ չկա և հետաքրքրվածություն այդ պատերազմով»։

Հարցին, թե հնարավո՞ր է, որ Իրանը օգտագործի Իսրայելի ջլատվածությունը՝ փորձագետն ընդգծեց, որ Իրանի ցանկացած մասշտաբային գործողություն Իսրայելի դեմ կհանգեցնի ԱՄՆ-ի հետ բաց պատերազմի։ «Կարծում եմ, Իրանն այս պահին դրան պատրաստ չէ»։

Աղբյուր` Փաստինֆո