Փաստ ինֆո

Եվրոպական խորհրդի հետ վիզաների ազատականցման բանակցությունները կարող են բավական երկար տևել։ Այդ գործընթացը սովորաբար բազմափուլ է լինում և ամեն փուլի համար պահանջվում է բոլոր 27 երկրների կոնսենսուսը։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցը՝ անդրադառնալով Հայաստանի հետ վիզաների ազատականացման երկխոսություն սկսելու, ինչպես նաև Հայաստանին Եվրոպական խաղաղության գործիքակազմով աջակցություն տրամադրելու հարցերի ներառմանը Եվրոպական միության արտաքին հարաբերությունների խորհրդի հուլիսի 22֊ի նիստի օրակարգին։

Քաղաքագետը նշեց, որ, իր ունեցած տեղեկությունների համաձայն, ԵՄ անդամ մեր «բարեկամ» երկրներից մեկը խիստ վերապահումներ ունի այդ հարցում։ «Դիվանագիտական խողովակներից ստացած իմ տեղեկատվության համաձայն ԵՄ անդամ մեր մի «բարեկամ երկիրը» խանդավառված չէ այս տեղեկատվությամբ, բացի այդ՝ մենք ԵՄ ներսում ունենք ոչ բարեկամական երկրների ցանկ, կարող եմ ասել, որ 4 երկիր կա, որոնք խանդավառված չեն լինելու այս պրոցեսով»։

Նա ընդգծեց, որ եթե որոշում կայացվի սկսել բանակցություններ վիզայի ազատականացման շուրջ, ապա այդ պրոցեսը շատ նման է ԵՄ-ի հետ ինտեգրացիոն այլ պրոցեսների, որոնք նույնպես քաղաքական դրդապատճառներով պայմանավորված՝ կարող են կարճ տևել կամ նույն դրդապատճառներով պայմանավորված՝ երկարել։ «Օրինակ, վիզաների ազատականացման ռեժիմի շուրջ բանակցությունները Ուկրաինայի դեպքում շատ կարճ տևեց, իսկ Վրաստանի դեպքում՝ շատ երկար։ Գործընթացը բազմափուլ է, ու դժվար է ասել, արդյոք սա «պրյանիկ» չէ, որ ՀՀ իշխանությունները պետք է օգտագործեն ներքաղաքական խնդիրների նպատակով, թե այն «պրյանիկն» է, որով հերթական զիջումներ են կորզվելու մեզանից արտաքին քաղաքականության մեջ։ Սա էլ դեռ մինչև վերջ հասկանալի չէ»։

Նա ընդգծեց, որ նախորդող ժամանակահատվածում մենք տեսել ենք ԵՄ-ի կողմից արված քայլեր, որոնց արտաքին քաղաքական նշանակությունը շատ փոքր էր, սակայն դրանք հենց որպես «պրյանիկ» Նիկոլ Փաշինյանն ու իր թիմը օգտագործում էին երկրի ներսում ինչ-որ խնդիրներ լուծելու համար։

«Կարծում եմ՝ Նիկոլ Փաշինյանը դրան փորձելու է հասնել մինչև 2026 թ-ը, որպեսզի ժողովրդական լեզվով ասած՝ «կտի» ժողովրդին՝ համապետական ընտրությունից առաջ, բայց ես, կարծում եմ, որ այդ ժամկետը ևս իրատեսական չէ, ու մենք մինչև 2026 թ-ի չենք ունենա վիզաների ազատականացում»։

Սուրենյանցը նաև ընդգծեց, որ վիզաների ազատակամացումը կարող է բավական դրական պրոցես լինել, եթե պետությունը այն ճիշտ օգտագործի։ «Որքան շատ լինեն աշխարհի այն երկրները, որտեղ կարող ես առանց վիզայի գնալ, այնքան լավ՝ տնտեսական առումով, կրթության, փորձի փոխանակման առումով։ Շատ կարևոր է, որ այդ գործընթացը չզուգորդվի հակառուսական քողի ներքո։ Ես հիմա կդժվարանամ կանխատեսել, թե այս պայմաններում այս գործընթացն ինչ արդյունքի կբերի, և որքան կտևի»։

Հարցին, թե հնարավո՞ր է, որ բանակցությունները շարունակելու ու սոսկ խոստումներ տալով ԵՄ-ն մեզանից փորձի ինչ-ինչ զիջումներ կորզել Ադրբեջանի հետ խաղաղության բանակցությունների ընթացքում՝ նա նշեց, որ այս մտավախությունը լեգիտիմ է, քանի որ մենք հիշում ենք, որ ապրիլի 5-ին Բրյուսելում տեղի ունեցավ Հայաստան -ԵՄ-ԱՄՆ գագաթնաժողով և 360 մլն դոլարի դիմաց, որը պետք է փոխանցեն 4 տարում ՝ Հայաստանից կորզեցին հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում նշաձողը կրկին իջեցնելու խոստում, որի հետևանքները մենք տեսանք Տավուշի հատվածում։

«Բնականաբար, այստեղ խնդիրն այն է, թե ինչի դիմաց ես ստանում այդ ազատականացումը։ Եթե ստանում ես որպես քո արտաքին քաղաքականության դիվերսիֆիկացիայի արդյունք, դա դրական է, իսկ եթե այդ «պրյանիկը» վերցնելու ես ազգային շահերում էական զիջումների գնալու համար՝ դա արդեն, իհարկե, բացասական է։ Այստեղ շատ կարևոր է բանակցողի մասնագիտական որակը, օրակարգ ունենալ-չունենալու հանգամանքը, այլ ուղղություններով դիվանագիտական ջանքերը։ Ի վերջո, պրոցեսն այնպես է պետք կազմակերպել, որ ՌԴ-ի զայրույթը չշարժենք, քանի որ եթե պրոցեսը փնթի արեցինք, ինչը բնորոշ է այս իշխանությանը, ապա ՌԴ-ն էլ կարող է որոշել վիզային ռեժիմի սահմանափակումներ մտցնել։ Հետևաբար, այս գործընթացը պետք է բալանսավորված արտաքաին քաղաքականության կոնտեքստում արվի»։

Անդրադառնալով գործընթացի բացասական հետևանքներին՝ նա ընդգծեց, որ ամեն բան կախված է նրանից, թե ինչպիսի կառավարման մակարդակ կա երկրում։ «Եթե արդյունավետ կառավարման համակարգը բացակայում է, ապա պետության համար կարող են բազմաթիվ ռիսկեր ստեղծվել։ Խոսքն այս դեպքում նախևառաջ արտագաղթի հանգեցնելու մասին է»։

Աղբյուր` Փաստինֆո