Փաստ ինֆո

Արցախից բռնի տեղահանվածներից՝ կենսաթոշակի անցնելու համար պահանջում են աշխատանքային ստաժն ապացուցող փաստաթղթերի առկայությունը, մինչդեռ շատերն ուղղակի առանց փաստաթղթերի են պարտադրված հեռացել հայրենի տնից։ Խնդրի մասին բարձրաձայնել էր Արցախի հանրային հեռուստաընկերությունը՝ ներկայացնելով արցախցի Սամվել Սարաջյանի պատմությունը, որի աշխատանքային 45 տարվա ստաժը Հայաստանում չէր հաշվարկվել։
«Փաստինֆոն» փորձեց հասկանալ, թե ինչպես է հաշվարկվում Արցախից բռնի տեղահանվածների կենսաթոշակը և ինչպես են պարզում նրանց աշխատանքային ստաժի մասին տեղեկատվությունը։

Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությունից ի պատասխան հայտնեցին, թե «Պետական կենսաթոշակի մասին» օրենքի 32-րդ հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ պատերազմների , ռազմական գործողությունների, տարերային աղետների, վթարների, արհավիրքների և այլ արտակարգ իրավիճակների հերևանքով աշխատանքային ստաժը հաստատող փաստաթղթերի ձեռքբերման անհնարինության դեպքում Կառավարությունը ստեղծում է աշխատանաքային ստաժ սահմանող հանձնաժողովներ, որոնց կազմում ընդգրկվում են գործադիր իշխանության , գործատուների , արհմիությունների կամ աշխատողների լիազորված ներկայացուցիչներ»։

Սակայն այս վկայակոչումը նաև մեկնաբանված է հետևյալ կերպ. «Եթե նույնիսկ օրենքի փոփոխություններով ներդրվեն այդպիսի հանձնաժողով ստեղծելու իրավական հիմքեր, ապա խնդրահարույց կլինի նման հանձնաժաղովի գործունեության օբյեկտիվությունը՝ չեն լինի գործիքներ փոխադարձ վկայությունների ստույգությունը պարզելու համար»։

« Տեղեկացնում ենք, որ «Պետական կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի 32-րդ հոդվածի 5-րդ մասը կիրառելի է ՀՀ տարածքում տեղի ունեցած արտակարգ իրավիճակների դեպքում՝ «նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 29 -րդ հոդվածի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտով կամ դրա էությունից չի բխում, որ դրա գործունեությունը տարածվում է միայն որոշակի տարածքի վրա»,- նշվում է գրավոր պատասխանում՝ ավելացնելով, որ մնացած դեպքերում մոտեցումը միասնական է. «Կենսաթոշակ նշանակելու , աշխատանքային ստաժը հաստատելու կանոններն ընդհանուր են։

Ըստ այդ կանոնների՝ ստաժը հաստատվում է, եթե կա աշխատանքային գրքույկ կամ աշխատելու փաստը հաստատող արխիվային փաստաթուղթ։ 1992 – 2014 թթ. ստաժը հաստատելու համար պետքէ նաև սոցալական վճար կատարելու մասին կամ աշխատավարձ ստանալը հավաստող փաստաթուղթ։Օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կենսաթոշակ նշանակող մարմնին Միասնական սոցիալական ծառայությանն է փոխանցվել Լեռնային Ղարաբաղի անհատական , անձնավորված հաշվառման տվյալների բազան։ Որոշ արխիվային փաստաթղթեր փոխանցվել են նաև ազգային արխիվ։ Այնուհանդերձ, ինչպես ՀՀ տարածքում, այնպես էլ ԼՂ տարածքում կլինեն աշխատանքային գործունեության ժամանակահատվածներ, որոնք չեն հաստատվի եղած արխիվային փաստաթղթերով կամ տեղեկատվական բազաներով», - պարզաբանել են նախարարությունից՝ նշելով, որ դիմումատուն կարող է դիմել դատարան։

Բացի այդ՝ օրենսդրական փոփոխություններով ընդլայնվում է այն դեպքերի շրջանակը, երբ չի պահանջվում սոցիալական վճարը հավաստող փաստաթուղ։ Սա, ըստ նախարարության, լուծում է թե ՛ ԼՂ-ի , թե ՀՀ-ի տարածքում ձեռք բերված այն ստաժների համար, որոնք հաստատելը մի կողմից օբյեկտիվորեն անհնար է, մի կողմից համապատասխան կազմակերպություններն այդ տարիներին հիմնականում գործունեություն են իրականացրել։Մասնավորապես Կառավարության 05.05.2011 թիվ 665 որոշման համաձայն ԼՂ- ի տարածքում աշխատած ժամանակահատվածի համար սոցիալական վճարներ կատարելը կամ աշխատավարձի ստանալը հաստատող փաստաթուղթ չի պահանջվում, եթե անձը աշխատել է՝ մինչև 1998 թ. հունվարի 19-ը, քաղաքային , շրջանային,ավանային,գյուղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեներում, դրանց ենթական դպրոցներում,գրադարաններում, բնակշահագործման գրասենյակներում կամ քաղաքացիական ավիացիայի գործարաններում և կազմակերպություններում, դպրոցներում, մանկապարտեզներում, թանգարաններում, արխիվներում։ Մինչև 2014 թ. հունվարի 1-ը ԼՂ-ում աշխատած ժամանակահատվածն աշխատանքային ստաժում հաշվառվում է նաև աշխատանքային ստաժը սահմանող ՝ ԼՂ-ի հանձնաժողովի 2023 թի հուլիսի 30-ից հետո տրված տեղեկանքով։

Աղբյուր` Փաստինֆո