Փաստ ինֆո

Մինչև Իլհամ Ալիևը և մնացած պատասխանատու անձինք, որոնց Միջազգային քրեական դառարանի առաջին դատախազը անվանել է հանցագործներ ու մեղադրել ցեղասպանական գործողություն իրականացնելու մեջ, պատասխանատվության չկանչվեն 1988 թվականից իրականացվող ցեղասպանական գործողությունների, մարդասիրական իրավունքի դեմ հանցագործությունների համար՝ Ադրբեջանի պահանջների շարքը չի դադարելու։

Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց ՀՀ առաջին ՄԻՊ Լարիսա Ալավերդյանը ՝ անդրադառնալով արհեստածին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի այն պնդմանը, որ վերադարձի իրավունքը պետք է կիրառվի փոխադարձության սկզբունքով, այսինքն՝ եթե հայերը ուզում են վերադառնալ Արցախ, ապա Հայաստանից հեռացած ադրբեջանցիներն էլ պետք է վերադառնան Հայաստան։

Հարցին, թե որքանով է տեղին նման պայմանն ու, ընդհանրապես, զուգահեռը առ այն, որ եթե արցախցիները ցանկանում են վերադառնալ իրենց հայրենք՝ Արցախ, ապա պետք է Հայաստանից հեռացած ադրբեջանցիներն էլ վերադարձի իրավունք ունենան, չէ որ խոսքը Բաքվից, Կիրովաբադից, Դաշքեսանից 1980-ականներին գաղթած հայերի վերադարձի մասին չէ՝ Ալավերդյանն ասաց, որ սա ամբողջովին հնարովի պայման է։

«Այդ ինչո՞ւ Հայաստանը պայման չի դնում, որ ադրբեջանցիները պետք է դուրս գան Հայաստանի զավթած տարածքներից։ Դրանք անհեթեթ պնդումներ են և ցեղասպանական քաղաքականության շարունակություն։ Ադրբեջանցիները Հայաստանից դուրս են եկել բավականին բարվոք, եղել է միայն մեկ միջադեպ, որի հետ կապված դատական գործընթացներ են եղել ու մեղավորները պատժվել են։ Մնացածները հավաքել են իրենց իրերը, 90 տոկոսը փոխանակել են իրենց բնակարանները դեռ սովետական ժամանակահատվածում։

Ավելին, երկրաշարժից մեկ օր Սյունիքում՝ Սիսիանում եմ եղել, այնտեղի գյուղերից տեսել եմ թե ինչպես են ադրբեջանցիները լացելով դուրս գալիս։ Իմ հարցին, թե ինչո՞ւ են գնում, եթե չեն ուզում՝ նրանք պատասխանեցին. «Մեզ Ադրբեջանից ասել են»։ Նրանց հրահանգվել էր դուրս գալ, քանի որ իրենք ցեղասպանական գործողություններ էին ծրագրել, ապա նաև իրականացրել Սումգայիթում, Բաքվում և ավելի քան 320 բնակելի վայրերում, որտեղ հայեր էին ապրում։

Դրանք վայրագ ցեղասպանական գործողություններ էին, մինչև հիմա էլ ցեղասպանությունից մազապուրծ եղած հայերը չեն կարողանում հանգիստ պատմել իրենց նկատմամբ տեղի ունեցած վայրագությունների մասին։ Հայերից որևէ մեկը իր ունեցվածքը չի հասցրել վաճառել, փոխանակել, որևէ մեկը փոխհատուցում չի ստացել։ Հիմա եթե այս վայրագությունների պատասխանատուները չկանգնեն դատարանի առաջ, ապա այս ամենի մասին զրույցներն իզուր են»։

Նա նաև ընդգծեց, որ Հայաստանից հեռացած 164 000 ադրբեջանցիներից միայն 6000-ն էր ապրում Երևանում, մյուսները ապրում էին շրջաններում։ «Կրկնեմ, նրան մեծամասնությունը վաճառել կամ փոխանակել են ունեցվածքը, ընդ որում, որոշները տները խորամանկորեն 2-3 մարդու են վաճառել տները։ Մենք հետագայում դատական կարգով ենք փորձել այս խնդիրների լուծում տալ։ Հիմա նրանք ուր են վերադառնալու։

Մինչդեռ, կես միլիոն հայերը, որոնք տեղահանվել են 1990-ականներից մինչև 2020 թ-ը՝ նրանց մասին ինչու ոչ ոք չի խոսում, ի՞նչ է նրանք փախստական, բռնի տեղահանված չէի՞ն, նրանց ՄԱԿ-ը չի՞ համարել փասխստական, որևէ մեկը չի կարող հարցն այսպես դնել։ Մինչև Ադրբեջանում ցեղասպանական բացեիբաց հռետարաբանությունը չփոխվի՝ Ադրբեջանի որևէ ղեկավար իրավունք չունի խոսել այսպես կոչված՝ «վերադարձի» մասին»։

Նա նաև ընդգծեց այս ամենը տեղի չէր ունենա, եթե մենք չունենայինք մի վարչակազմ, որը սպասարկում է թուրք-ադրբեջանական շահերը ու իրականացնում է հայերիս հանդեպ ցեղասպանական քաղաքականություն։

Աղբյուր` Փաստինֆո