Փաստ ինֆո

Մհեր Գրիգորյանի ղեկավարած հանձնաժողովի գործունեության հետ ոչ մի հույս չեմ կապում՝ ոչ Հայաստանի պետական շահերի պաշտպանության տեսանկյունից, ոչ Հայաստանի անվտանգային խնդիրները կարգավորելու տեսանկյունից, ոչ միջազգային իրավունքի հիման վրա, միջազգայնորեն ճանաչելի սկզբունքների հիման վրա Հայաստանի անվտանգային խնդիրները կարգավորելու տեսանկյունից։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց ՀՀ նախկին վարչապետ Խոսրով Հանրությունյանը՝ անդրադառնալով հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման հանձնաժողվի կանոնակարգի մշակման աշխատանքներին։

Հիշեցնենք, որ Մհեր Գրիգորյանի գրասենյակը երեկ հաղորդագրություն տարածեց՝ նշելով, որ պայմանավորվածությունների համաձայն՝ իրականացնում են Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովների համատեղ գործունեության մասին կանոնակարգի նախագծի համաձայնեցման աշխատանքներ: 2024 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ Հանձնաժողովներն աշխատանքային կարգով միմյանց են փոխանցել Կանոնակարգի նախագծերը և անցկացրել են մի շարք քննարկումներ: Բանակցությունները շարունակվում են կառուցողական հունով: Նախատեսվում է առաջիկայում ավարտել համաձայնեցման գործընթացը:

Այսինքն՝ փաստն այն է, որ կանոնակարգը, այս պահի դրությամբ, գոյություն չունի։

Պարոն Հարությունյանի դիտարկմամբ՝ եթե անգամ այդ կանոնակարգը լիներ, ապա դա կարող էր հերթական հիասթափության պատճառ դառնալ։

«Ավելին, որևէ մեկը մեզ բացատրե՞լ է, թե ինչ է այդ կարոնակարգը, ինչ է գրված լինելու այդ կանոնակարգում, արդյո՞ք խոսքը գնում է 2 պետությունների հանձնաժողովների համագործակցության, այսինքն՝ համատեղ քննարկումների, որոշումների նախապատրաստման կարգի մասին, այսինքն, ռեգլամենտի մասին։ Ես չգիտեմ, դա՞ նկատի ունեն, թե՞ ոչ։

Որևէ մեկը դա մեզ չի մեկնաբանել»,- նշեց պետական գործիչը։
Ավելին, անհասկանալի է, թե ինչի՞ հիման վրա են հիմա որոշումներ կայացնում, ռեկամենդացիաներ ներկայացնում, եթե ադրբեջանական և հայաստանյան հանձնաժողովները միմյանց հետ համագործակցելու կանոնակարգը դեռ չունեն մշակած։

«Մհեր Գրիգորյանի գրասենյակը առաջարկություններ է ներկայացրել կառավարությանը՝ Տավուշում, ըստ էության, արդեն սահմանագծում անելու։ Եթե դուք կանոնակարգ էլ չունենք, դեռ չեք մշակել ձեր մեջ հարցերի քննարկման, օրակարգի ձևավորման, որոշումների նախապատրաստման և համաձայնեցման կանոնակարգը՝ ինչի՞ հիման վրա հանդես եկաք Տավուշում սահմանագծում անելու վերաբերյալ, որևէ մեկից որևէ հոդաբաշխ բացատրություն չենք լսել։ Հետևաբար, մեկնաբանել այդ հանձնաժողովի գործունեությունը շատ անշնորհակալ գործ է»,- նշեց Խ.Հարությունյանը։

Անդրադառնալով սահմանազատման հետագա ընթացքին՝ նա ընդգծեց, որ Ալիևը ամեն անգամ մի նոր պահանջ է ներկայացնում, որպեսզի այդ կապակցությամբ հետաձգի խաղաղության պայմանագրի ստորագրման պահը։ «Այսինքն՝ Ալիևին որևէ պայմանագիր, ինչ անուն էլ դրան տանք, ձեռք չի տալիս, որովհետև ցանկացած պայմանագիր նրան կաշկանդելու է։ Ալիևը առիթը բաց չի թողնելու՝ նոր պահանջներ ներկայացնելու համար։ Ընդ որում՝ նա խոսում է Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխության մասին, իսկ այստեղից որևէ հոդաբաշխ մեկնաբանություն դրա վերաբերյալ չենք լսում։ Մեկ մեկնաբանություն արել է ԱԳՆ-ն ու որևէ այլ առարկություն կամ մեկնաբանություն չենք լսել։ Երբ նույն Ալիևը իր մոտ գրանցել է և հիմա էլ միջազգային ատյաններում է գրանցում «Արևմտյան Ադրբեջան» անունով ՀԿ-ն՝ ի՞նչ սահմանազատման մասին է խոսքը։ Պարզ է, չէ՞, որ Ալիևը առիթը բաց չի թողնում Հայաստանի Հանրապետության ոչ միայն գործող իշխանությանը նվաստացնելու, այլև նոր պահանջներ դնելու համար, որոնք էլ կատարվում են՝ առանց կրակոցի ՝ ինչպես ինքն է ասում, օրինակ, առանց կրակոցի Տավուշի 4 գյուղերը վերցրեց։
Հետևաբար, ինչո՞ւ չանել մնացածը, եթե Հայաստանում կա իշխանություն, որը շատ հոժարակամ և շատ հաջող համագործակցում է Ալիևի հետ»։

Դիտարկմանը, որ սահմանազատում իրականացվելու դեպքում հաջորդ փուլերում կան հատվածներ, որտեղից Ադրբեջանը պետք է զորքերը հետ քաշի՝ հետևաբար հնարավո՞ր է, որ գործընթացը շարունակվի՝ Հարությունյանն ասաց, որ նման բան հնարավոր չէ, և հենց Ալիևն է այդ մասին խոսում։

«Փաշինյանն իր ժողովրդին միամտացնելու համար նման բաներ է ասում, կապրենք՝ կտեսնեք։ Ամեն դեպքում՝ սահմանազատման գործընթացը, ի սկզբանե, խեղված հիմքերի վրա է դրված։ Այսինքն, նույնիսկ դրա հիմքը չկա։
Հիմա Մհեր Գրիգորյանը ի՞նչ սկզբունքների հիման վրա է բանակցում, միջազգայնորեն ճանաչելի ո՞ր սկզբունքներն են հիմք ընդունվում, այս մասին որևէ մեկը խոսե՞լ է, այն դեպքում, երբ Եվրոպայի անվտանգության ու համագործակցության կազմակերպության քարտուղարությունը 2017 թ-ի դեկտեմբերին ընդունել է հատուկ փաստաթուղթ՝ պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանագծման վերաբերյալ։ Այն ընդունվել է հատկապես հետխորհրդային պետությունների միջև սահմանզատում իրականացնելու համար։ Այդ փաստաթղթում ընդգրկված են սկզբունքներ, որոնց շուրջ պետք է ընթանան այդ 2 պետությունների միջեւ սահմանազատում իրականացնող հանձնաժողովների բանակցությունները , որևէ մեկը լսե՞լ է մի խոսք Մհեր Գրիգորյանից այդ մասին, իհարկե ոչ, այդ դեպքում, ինչ են բանակցում, ինչ սկզբունքների շուրջ»։
Նրա փոխանցմամբ՝ գործնականում անգամ Ալմա -Աթայի հռչակագիրը կամ 1988թ.-ին Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի միջև փաստացի սահմանազատման փաստաթղթով ձեռք բերված պայմանավորվածությունները կարելի է կիրառել նաև այդ սկզբունքների հիման վրա։

Մինչդեռ, այս պահին անհասկանալի է, թե Մհեր Գրիգորյանն ինչ մասին է բանակցում, ակնհայտ է, որ լղոզված, հայեցակարգ չունեցող Ադրբեջանի ճնշման տակ բանակցություններ են, որոնք ուղղակի միջազգային իրավունքով բացառված են»։

Աղբյուր` Փաստինֆո