Փաստ ինֆո

Եթե մեր տարածաշրջանը ԱՄՆ-ում դիտարկում են որպես կարևոր այլընտրանքային հաղորդակցության ուղի կամ ինչպես իրենք են անվանում՝ «միջին միջանցք», ապա, բնականաբար, նրանք պետք է շահագրգռված լինեն, որ այդ տարածաշրջանը լինի համեմատաբար խաղաղ և կայուն, որպեսզի այդ միջանցքը անխափան աշխատի, այլ հարց է , թե այդ վերջնանպատակին հասնելու ճանապարհին հնարավո՞ր են նոր լարվածություններ ու բախումներ, թե ոչ։

Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց քաղաքական վերլուծաբան Արմեն Բաղդասարյանն՝ անդրադառնալով ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնական Ջեյմս Օ՛Բրայենի հայտարարությանը, թե ԱՄՆ-ը ձգտում է հասնել նրան, որ Կենտրոնական Ասիայից ապրանքների արտահանումն իրականացվի ոչ թե Ռուսաստանով և Չինաստանով, այլ այլընտրանքային ուղիներով, այդ թվում՝ Ադրբեջանով, ինչի համար էլ պետք է, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության պայմանագիրն ստորագրվի։

Բաղդասարյանի դիտարկմամբ՝ այդ նպատակին հասնելու ճանապարհին ԱՄն-ի համար էական չէ՝ Հայաստան կլինի՞, թե՞ չի լինի։ «Արևմուտքի համար մեծ հաշվով կարևոր չէ մեր տարածաշրջանում 3 պետություն կլինի, թե 2, կամ որքան կլինի այդ պետություններից յուրաքանչյուրի տարածքը, իրենց համար դա երկրորդական, երրորդական հարց է, իրենց համար կարևոր է, որ տարածաշրջանը լինի ռուսական ազդեցությունից դուրս և Ռուսաստանն այստեղ ներկայություն չունենա»։
Հարցին, թե Օ՛Բրայենը հարցը քննարկելու է Ալիևի հետ՝ Ադրբեջան կատարելիք այցի ընթացքում, հետևապես, ինչ զարգացումների սպասենք՝ վերլուծաբանն ասաց, որ «միջին միջանցքի» դերակատարման առումով մեր տարածաշրջանում կարևորը և առանցքայինը Ադրբեջանի որոշելիքն է, բնականաբար, նաև Թուրքիայի, քանի որ Ադրբեջանը նման հարցերը առանց Թուրքիայի չի որոշում։

«Այսինքն, ամեն բան մեծապես կախված է Թուրքիայի և Ադրբեջանի ցանկությունից։ Դրա համար էլ ԱՄՆ-ն առաջին հերթին Ադրբեջանի հետ է բանակցում։
Ինչ արդյունք կունենան այդ բանակցությունները դժվար է ասել, բայց Ադրբեջանի որոշումից է կախված՝ իրենք կհամաձայնե՞ն այսպես կոչված՝ «միջին միջանցքին», կամ դրա հայկական բաղադրիչն, որ մենք անվանում ենք «Խաղաղության խաչմերուկ», որովհետև, այսպես, թե այնպես Ադրբեջանն արդեն խաչմերուկ է և Հյուսիս-Հարավ ճանապարհին, նկատի ունեմ՝ Ռուսաստան-Իրան, և Արևելք-Արևմուտք ճանապարհին՝ նկատի ունեմ Կենտրոնական Ասիայով Վրաստանով դեպի Սև ծով։

Այսինքն, Ադրբեջանն արդեն խաչմերուկ է, և դեռ հարց է, թե կցանկանա՞ արդյոք, որ Հայաստանը նույնպես մաս կազմի այդ խաչմերուկին, և եթե ցանկանա, ի՞նչ գին կպահանջի դրա դիմաց և արդյոք Արևմուտքը կստիպի ՀՀ իշխանություններին վճարել այդ գինը»։

Ինչ վերաբերում է «գնին»՝ Բաղդասարյանն ասաց, որ Ադրբեջանը պարբերաբար բարձրաձայնում է դա, ու խոսքը միայն «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին չէ։ «Ես չեմ կարծում, որ մի քանի կիլոմետրանոց միջանցքի մասին է խոսքը, Ադրբեջանը կցանկանա թուրք-ադրբեջանական վերահսկողությունը՝ ամբողջական Սյունիքի նկատմամբ։ Նրանք կցանկանան, այնպիսի որոշումներ պարտադրել Հայաստանին, որ Հայաստանը դառնա մեկուսացված և ցանկության դեպքում անգամ չկարողանա ոտքի կանգնել ու դառնալ կենսունակ պետություն։ Այսինքն, բոլոր այն կետերը, որոնք Ադրբեջանը պարբերաբար առաջ է քաշում՝որպես խաղաղության համաձայնագրի պահանջ, դրան են միտված։

Անդրադառնալով Արարատ Միրզոյանի հայտարարությանը, թե Երևանը պատրաստ է մեկ ամսում ավարտել խաղաղության պայմանագրի շուրջ աշխատանքը, սակայն Բաքվից դրական արձագանք չենք տեսնում՝ մեր զրուցակիցը նշեց, որ մենք պետք է հասկանանք, որ մենք գործ ունենք 2 փաստաթղթերի հետ։

«Եթե ինչ-որ փաստաթուղթ ստորագրվի, ապա դա լավագույն դեպքում կլինի այսպես կոչված՝ շրջանակային համաձայնագիր, իսկ բուն խաղաղության պայմանագիրը ամենալավատեսական գնահատականներով անգամ դրա ստորագրման համար տարիներ կպահանջվի։ Այսինքն, խոսքը նախ գնում է շրջանակային համաձայնագրի մասին, որտեղ պետք է գրված լինի, թե ինչի հիման վրա է ստորագրվելու հիմնական համաձայնագիրը։ Չեմ կարող ասել, նման շրջանակային համաձայնագիր առաջիկայում կստերագրվի, թե ոչ։ Ամեն դեպքում, Ադրբեջանի հռետորաբանությունը ենթադրել է տալիս, որ եթե անգամ պատրաստ լինեն ստորագրման, ապա Հայաստանից ստորացուցիչ զիջումներ են ուզելու։ Դատելով ՀՀ իշխանության քայլերից։ կարծես թե նրանք հակված են այդ զիջումներին»։

Աղբյուր` Փաստինֆո