Փաստ ինֆո

Ադրբեջանը, 2023թ․ սեպտեմբերին իրականացրած ռազմական ագրեսիայի և էթնիկ զտումների միջոցով ամբողջությամբ հայաթափելով և օկուպացնելով Արցախը, սկսել է ՀԷԿ-երի և ջրամբարների մասշտաբային շինարարություն։ Վերջին շրջանում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն անընդհատ մասնակցում է նոր ՀԷԿ-երի բացման, հերթական խոշոր ջրամբարի հիմնարկեքի կամ վերակառուցման մեկնարկի հանդիսավոր արարողություններին։

Օկուպացված Արցախի Կուբաթլիի շրջանում ոռոգման և խմելու ջրի համար ադրբեջանցիները նախատեսում են կառուցել «Բարղուսադչայ» ջրամբարը, որի ծավալը կազմելու է 67 միլիոն խմ։ Ըստ նախագծային փաստաթղթերի՝ նրանից առանձնացված 62 կմ երկարությամբ մայրուղային խողովակաշարով նախատեսվում է ոռոգել մոտ 12 հազար հեկտար նոր հողատարածքներ Կուբաթլիում, Զանգելանում և Ջաբրայիլում, իսկ խմելու ջրով կապահովվի մոտ 1 միլիոն մարդ։

Ըստ ադրբեջանական ԶԼՄ-ների՝ շինարարական աշխատանքների մոտ 90 տոկոսն արդեն ավարտվել է Զաբուխչայի ջրամբարում, որի միջոցով կոռոգվեն Ադրբեջանի օկուպացրած Լաչինի շրջանի Հաքարի գետի աջ և ձախ ափերին գտնվող գյուղատնտեսական դաշտերը։ Այդ ջրամբարի ծավալը կազմում է 27 միլիոն խմ և ոռոգման ջրով կապահովվի Կուբաթլիի և Զանգելանի շրջանների 12,1 հազար հեկտար հողատարածքներ։

Այստեղ ավելորդ չի լինի հիշեցնել, որ Արցախի Հանրապետության գոյության տարիներին փոքր հիդրոէլեկտրակայանների շինարարությունը սկսվել էր միայն 2008թ.-ին, և բոլոր ՀԷԿ-երը կառուցվել էին մասնավոր ներդրումների շնորհիվ (շուրջ 300 միլիոն ԱՄՆ դոլար): 2020թ․ 44-օրյա պատերազմից առաջ Քարվաճառում գործում էին 6 ՀԷԿ-եր, իսկ 4-ը կառուցման փուլում էին: Շատերն արդեն չեն հիշի այն դեպքը, երբ 2020թ․ հունվարի 20-ից փետրվարի 4-ն արցախցի քաղաքագետ Ալեքսանդր Քանանյանը հացադուլ էր անում՝ Արցախի կառավարությունից պահանջելով դադարեցնել ընթացող ՀԷԿ-երի շինարարական աշխատանքները և հրաժարվել նոր ՀԷԿ-երի կառուցման մտադրությունից: Փաստացի մեկ հոգու կազմակերպած ակցիայի ընթացքում Արցախի կառավարությունը տեղի էր տվել՝ ոլորտի խնդիրներն ուսումնասիրելու համար սեղմ ժամկետներում ստեղծելով անկախ հանձնաժողով և երաշխավորելով, որ հանձնաժողովի գործունեության ընթացքում կառուցվող փոքր ՀԷԿ-երի շինարարությունը չի վերսկսվելու: Ավելորդ չի լինի նշել, որ Արցախի տարածքում առնվազն հինգ մետաղական հանքեր կային, որոնք մինչև 2023թ․ սեպտեմբերը չէին շահագործվել, իսկ այս պահի դրությամբ Ադրբեջանն արդեն բաշխել է դրանց շահագործման լիցենզիաները․․․

Այսօր արդեն օկուպացված Լաչինում գործում է «Ազերէներջի» ԲԲԸ-ի Զաբուխ փոքր հիդրոէլեկտրակայանը, որը մի քանի օր առաջ բացվել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի մասնակցությամբ։ Ըստ ադրբեջանցի պաշտոնատար անձանց հայտնած տվյալների՝ տարեկան 2,8 ՄՎտ հզորությամբ «Զաբուխ» ՓՀԷԿ-ը կարտադրի 8-9 միլիոն ԿլՎ/ժամ «կանաչ» էներգիա։ Էլեկտրակայանը կառուցվել է Զաբուխ գետի վրա, որը հանդիսանում է Հաքարի գետի աջ վտակը։ Կայանը էներգահամակարգին ինտեգրելու համար կառուցվել են նոր ենթակայաններ և անցկացվել է 35 կՎ հզորությամբ էլեկտրահաղորդման նոր գիծ։

Ընդհանուր առմամբ՝ միայն Արցախում Ադրբեջանն արդեն հայտարարել է 11 ՀԷԿ-երի և 5 ջրամբարների կառուցման մասին, իսկ մինչև 2030թ․ Ադրբեջանում պլանավորում են 11 նոր ջրամբարներ կառուցել և մեծացնել մի շարք գործող ավազանները։

Աղբյուր` Փաստինֆո