Փաստ ինֆո

Տարբեր հարթակներում ադրբեջան սարքովի պետության հետ խաղաղության պայմանագրի կնքումից խոսող ՀՀ վարչապետի աթոռից կառչած անձը արդյոք հիշու՞մ է 2004 թվականի փետրվարի 19-ի գիշերվա մասին։ 2004-ի հենց այդ օրն էր, որ Թուրքիայում հատուկ պատրաստություն անցած Ադրբեջանի զինված ուժերի սպա ռամիլ սաֆարովը, մասնակցելով ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի շրջանակում անգլերենի դասընթացներին, թաքուն մտավ նույն ծրագրի շրջանակում Հունգարիայում գտնվող Գուրգեն Մարգարյանի սենյակը և կացնահարեց քնած հայ սպային:

2006թ. ապրիլին սաֆարովը Բուդապեշտի դատարանի կողմից ցմահ ազատազրկման էր դատապարտվել` 30 տարի առանց ներման իրավունքի: Հունգարական դատարանը թեպետ բազմիցս հայտարարել էր սաֆարովի` հայրենիքին արտահանձնելու անհնարինության մասին, այնուհանդերձ, 2012թ. օգոստոսի 31-ին սաֆարովին արտահանձնեց Ադրբեջանին, որտեղ մարդասպանին նախագահ ալիևն անմիջապես ներում շնորհեց, զինվորական բարձր կոչում տվեց և միանվագ վճարեց 8 տարվա աշխատավարձը: Այս քայլի պատասխանը ՀՀ 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից չուշացավ։ Նույն օրը պաշտոնական Երևանը կասեցրեց դիվանագիտական հարաբերությունները Բուդապեշտի հետ:

Սա՝ ի գիտություն Հայաստանի ներկա իշխանության և դիվանագիտության․․․

Բայց գանք նոր իրողություններին։

Իսկ նոր իրողությունները մեկը և երկուսը չեն․․․ Պարզվում է, Հունգարիայի վերաբերմունքը առ Հայաստան ոչ միայն բարեկամական չէ, այլև՝ թշնամական է եղել և շարունակում է մնալ այդպիսին։ Այլապես ինչպե՞ս բացատրել այն, որ Հունգարիան վետտո է դնում Եվրոպական Միության կողմից Հայաստանին հատկացվող 10 միլիոն եվրոյի նախագծին՝ պնդելով, որ նախագծի մեջ ներառվի նաև ադրբեջանի անունը։

Իսկ ի՞նչ է անում սրան ի պատասխան Հայաստանը։

Հայաստանը պաշտոնական մակարդակով աչք է փակում՝ անպատասխան թողնելով Հունգարիայի այս՝ ըստ էության, թշնամական քայլը։ Բնականաբար, Գուրգեն Մարգարայանին ադրբեջանին արտահանձնելու փաստը ևս մոռացության տալով․․․ Խաղաղություն, եղբայրություն և ստրկական լռություն․․․

Բայց սա բնավ էլ ամբողջը չէ։ Քանզի Գուրգեն Մարգարյանին սպանող բորենի սաֆարովին՝ Հունգարիայի կողմից՝ ադրբեջանին արտահանձնելուց հետո այդ պետության հետ պաշտոնապես խզված հարաբերությունները ներկա իշխանության կամոք, պարզվում է՝ ակտիվ նորոգման գործընթացում են։

2024-ին է սկսվել Հունգարիայի հետ հարաբերությունների վերականգնման գործընթացը, ընդ որում, այս համատեքստում ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը 2024-ի փետրվարին Հունգարիա կատարած պաշտոնական այցի շրջանակում հուշագիր է ստորագրել երկու երկրների միջև մշակույթի, կրթության և գիտության ոլորտներում համագործակցության վերաբերյալ: Ավելին, նա այդ պետության փոխվարչապետին Երախտագիտության մեդալով է պարգևատրել ՝ հայ-հունգարական հարաբերությունների կարգավորման գործում ունեցած ավանդի համար։

Ահա այսպիսի բաներ, ադրբեջանի բարեկամը քպական իշխանության բարեկամն է, որքան էլ որ վերջինս մերժողաբար տրամադրված լինի ՀՀ-ի հանդեպ։ Բնականաբար, ո՛չ ադրբեջան-Հայաստան, ո՛չ էլ՝ Հունգարիա-Հայաստան հարաբերությունները նորմալ, հավասարության սկզբունքով հիմնված համարել չի կարելի։ Ինչ խոսք, իրավիճակն ավելի ծանր ու վիրավորական է, քան՝ մեր գործածած բառապաշարը։

Եվ կամ՝ որքանո՞վ կարելի է այսօր, մեր օրերում անվտանգ համարել Հայաստանցի ռազմական բժիշկների մասնակցությունը՝ ՆԱՏՕ-ի բազմազգ զորավարժությանը։ Պն մամլո ծառայության ծանուցմամբ՝ Հայաստանցի ռազմական բժիշկները Հունգարիայի Վարպալուտա տարածաշրջանում գտնվող Բակոնիկուտի զորավարժարանում մասնակցում են ՆԱՏՕ-ի ռազմաբժշկական գերազանցության կենտրոնի կազմակերպած «Քաջարի մարտիկ-2024» բազմազգ զորավարժությանը։

Ի վերջո, Հունգարիան այն նույն պետությունն է, որը տարիներ առաջ չկարողացավ ապահովել հայ սպայի անվտանգությունը։

Աղբյուր` Փաստինֆո