ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Հայաստանի իշխանությունները, բանակցային գործընթացը գիտակցաբար տանում են մի հարթակ, որտեղ Բաքվի և Անկարայի ազդեցության գործիքակազմն անհամեմատ ավելի հարուստ է, քան Երևանինը. «ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամ 03/26/2024 14:43 | Վերլուծություններ
Միայն 2023թ.-ին Ադրբեջանը ԵՄ-ին մատակարարած նավթի և գազի դիմաց ստացել է 18,6 մլրդ եվրո (շուրջ 20 մլրդ դոլար), ինչը զուտ ֆինանսական տեսանկյունից հսկայական ցուցանիշ է։ Օրինակ՝ այն ավելի քան 5 անգամ գերազանցում է 2024թ. Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն՝ շուրջ 3,8 մլրդ դոլար, կամ 14 անգամ ավելի է 2024թ. ՀՀ ռազմական բյուջեից՝ շուրջ 1,4 մլրդ դոլար։ Միայն այս ցուցանիշը բավական է՝ հասկանալու համար ԵՄ դերակատարությունը Ադրբեջանի սպառազինման և ագրեսիվ քաղաքականության հարցում։ Միաժամանակ, ԵՄ ընդհանուր կախվածությունը Թուրքիայից և Ադրբեջանից էներգակիրների ձեռքբերման և տարանցման հարցում վերջինիս դնում են Անկարայից և Բաքվից զգալի կախվածության մեջ, ինչը, անշուշտ, չի կարող անտեսվել ԵՄ քաղաքական գործիչների կողմից որոշումների կայացման ժամանակ։
2023-ին Ադրբեջանը կարևոր դիրք է զբաղեցրել ոչ միայն ԵՄ բնական գազի շուկայում, այլև դարձել է նավթի ԵՄ 10 ամենախոշոր մատակարարներից մեկը՝ գրեթե հավասարվելով ՌԴ ցուցանիշներին։ Ընդհանուր առմամբ, ըստ ադրբեջանական «Ինտերֆաքս» գործակալության, որն իր հաշվարկներն ամփոփել է՝ հիմնվելով Եվրոստատի վիճակագրության վրա, 2023-ին Ադրբեջանը դեպի ԵՄ արտահանել է շուրջ 20,3 մլն տոննա նավթ, ինչը 2,6%-ով ավելի է 2022թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատ։
ԵՄ բնական գազի ներմուծման ցուցանիշների ուսումնասիրությունը հատկապես հետաքրքիր է իր աշխարհաքաղաքական համատեքստով։ Մասնավորապես, եթե 2021-ին ԵՄ-ն Ռուսաստանից ներմուծել է 156,8 մլրդ խ/մ գազ կամ ներմուծման՝ 43,4%-ը, ապա 2023-ին ՌԴ-ն ապահովել է ԵՄ ներմուծման ընդամենը շուրջ 16%-ը՝ 51,3 մլրդ խ/մ։ Եթե 2021-ին դժվար էր Ադրբեջանին համարել ԵՄ գազի շուկայում Ռուսաստանի համար լուրջ մրցակից, քանի որ ծավալների տարբերությունը հսկայական էր՝ Ռուսաստանը շուրջ 18 անգամ ավելի շատ գազ էր վաճառում ԵՄ-ին, ապա 2023-ին այդ տարբերությունը դարձել է ընդամենը 4 անգամ։ Իհարկե, պետք է ընդգծել, որ Ադրբեջանը սեփական գազի արտահանումը դեպի ԵՄ ապահովելու համար ներքին սպառման նպատակով ինքն է ՌԴ-ից գազ ներմուծում։ Ինչևէ, եթե հաշվի առնենք նոր հանքավայրերի շահագործման, Միջին Ասիայից գազի տրանզիտի ուղղությամբ Ադրբեջանի կողմից տարվող աշխատանքներն ու միջնաժամկետ ծրագրերը, կարող ենք արձանագրել, որ Ադրբեջանի դիրքերը ԵՄ բնական գազի շուկայում առաջիկայում առավել ամրապնդվելու ներուժ ունեն։
Մյուս կողմից, 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանում Թուրքիայի ազդեցության շեշտակի աճի համատեքստում ավելի նպատակահարմար է ԵՄ գազի շուկայում ադրբեջանական գործոնը դիտարկել ոչ թե առանձին, այլ թուրք-ադրբեջանական գործոնը համատեղ։ 2023թ. տվյալներով Թուրքիայի տարածքով է ներմուծվում ոչ եվրոպական աղբյուրներից ԵՄ մատակարարվող գազի շուրջ 12%-ը։ ՌԴ և ԵՄ միջև գազային հանգույց դառնալու՝ Անկարայի նկրտումները, մյուս կողմից՝ միջինասիական գազը սեփական տարածքով դեպի Եվրոպա հասցնելու ուղղությամբ ջանքերը կարող են առաջիկա տարիներին զգալիորեն մեծացնել թուրք-ադրբեջանական գործոնի կարևորությունը ԵՄ բնական գազի շուկայում։
Ինչպես բնական գազի, այնպես էլ նավթի պարագայում ԵՄ-ում ադրբեջանական նավթի գործոնը պետք է դիտարկել ոչ թե առանձին, այլ Թուրքիայի գործոնի հետ համատեղ։ Թուրքիան կարևոր դերակատար է ոչ միայն ադրբեջանական և Կենտրոնական Ասիայից եկող նավթը դեպի ԵՄ մատակարարման հարցում, այլև վերջինիս տարածքով է իրականացվում Իրաքից (Քուրդիստան) նավթի տարանցումը դեպի ԵՄ։ Ընդհանուր առմամբ, ադրբեջանական ռեսուրսները, Թուրքիայի տարանցիկ նշանակությունը Կենտրոնական Ասիայից և Մերձավոր Արևելքից դեպի ԵՄ էներգակիրների մատակարարման հարցում, ԵՄ էներգետիկ շուկայում թուրք-ադրբեջանական գործոնը դարձնում են շատ ծանրակշիռ, ինչը, անշուշտ, իր ազդեցությունն է թողնում ԵՄ քաղաքականությունների վրա։
Հայաստանի իշխանությունները, փորձելով Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ բանակցություններում հիմնական կամ միակ արբիտր դարձնել Բրյուսելին, գիտակցաբար բանակցային գործընթացը տանում են մի հարթակ, որտեղ Բաքվի և Անկարայի ազդեցության գործիքակազմն անհամեմատ ավելի հարուստ է, քան Երևանինը։ Ըստ էության, ԵՄ դիրքորոշումների վրա ՀՀ ներկայիս իշխանությունների ազդեցության միակ «կիսագործոնը» մնացել է հակառուսականությունը, որը և ակտիվորեն խաղարկվում է վերջինիս կողմից։ Թեև խոսվեց ԵՄ քաղաքականության վրա ազդեցության թուրք-ադրբեջանական գործիքակազմի միայն էներգետիկ բաղադրիչի մասին, սակայն այն շատ ավելի հարուստ է՝ սկսած տնտեսականից, վերջացրած աշխարհաքաղաքականով։
Վերլուծությունն ամբողջությամբ հասանելի է հետևյալ հղումով՝ https://shorturl.at/jvwIZ :
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
01/14/2025 18:28 Ալիևի հարաբերությունները լարվում են և’ Իրանի, և’ Ռուսաստանի հետՏեսադարան
09/02/2024 10:55 Սեպտեմբերի 2-ը Արցախի Հանրապետության հռչակման օրն էՄամուլ
- 01/18/2025 08:30 Ի՞նչ խորհուրդ են ստեղծում Արշակ Կարապետյանը, Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանն ու Ալբերտ Բազեյանը. «Փաստ»
- 01/18/2025 08:26 Ձվածեղ պատրաստող բռնապետը ստիպում է իրեն տեսնելիս ոտքի կանգնել. «Ժողովուրդ»
- 01/18/2025 08:23 Փաշինյանը՝ երկու քարի արանքում․ «Հրապարակ»
- 01/18/2025 08:20 Հերթական խորհուրդն է ստեղծվել․ ի”նչ են փոխելու ոստիկանության համակարգում վարչապետն ու 30 պաշտոնյաների աստղաբույլը. «Ժողովուրդ»
- 01/18/2025 08:18 Նիկոլ Փաշինյանի նոր վախերը․ «Հրապարակ»
- 01/18/2025 08:15 10 տարում ԱԺ կրտսեր փորձագետից՝ ՀՀ Գլխավոր հարկադիր կատարող․ ով է Սիրո Ամիրխանյանը. «Ժողովուրդ»
- 01/18/2025 08:12 Տուգանվելու նոր թեմա են մտածել․ «Հրապարակ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 09/27/2024 20:29 Միջպետական սահմանների՝ աշխարհագրական առումով ճշգրտման հարցերը գործադիր իշխանության իրավասության տիրույթում են. հրապարակվել է ՍԴ որոշումը
- 09/02/2024 15:38 Հրատապ. Հրապարակվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովների համատեղ գործունեության մասին կանոնակարգը
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
Հարցազրույց
- 01/04/2025 20:09 Ինֆորմացիա բացեմ՝ դեռ 90-ականներից հանցավոր պլան է մշակվել, որ Հայաստանում չպետք է լինի 1 միլիոնից ավել հայ. դրա հետևում միայն թուրքերը չեն. էքստրասենս
- 12/30/2024 11:29 Ամանորի նախաշեմին «Հայաստան» խմբակցության անդամներն այցելել են առաջնագիծ
- 12/19/2024 19:01 Եթե Ադրբեջանը Հայաստանի վրա հարձակվելու մտադրություն չունի, էսկալացիայի հավանականությունը զրո է. Փաշինյանն արձագանքել է Ալիևի հայտարարություններին
- 12/16/2024 22:51 Դավիթ Առուշանյանը՝ իր նախորդի ճակատագրին արժանանալու հնարավորության մասին
Մեկնաբանություն
- 01/17/2025 17:41 Գնամ Եռաբլուր, ասեմ՝ հորդ դատեցին․ Աստղ Գալեյան
- 01/17/2025 16:20 Աշխարհը չի կարող թույլ տալ, որ Ադրբեջանի շինծու արդարադատությունը հաղթի. Օսկանյան
- 01/17/2025 14:47 Գաբրիել Չենբերջյանը կմնա ազատության մեջ
- 01/17/2025 14:05 Ակնհայտ է, որ Ալիևի նպատակն է հերթական շանտաժների, սպառնալիքների ու վերջնագրերի միջոցով կորզել հերթական զիջումներ, նվաճել ռազմավարական նշանակության նոր տարածքներ. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 01/18/2025 14:00 Հրդեհ կաղամբի պահեստում
- 01/18/2025 13:50 Դավիթ Բեկի փողոցում «Մերսեդես»-ով վրաերթի են ենթարկել տղամարդու. shamshyan.com
- 01/18/2025 10:22 Ավտոմեքենան դուրս է եկել ավտոճանապարհի երթևեկելի հատվածից և շրջվել
- 01/17/2025 20:04 Երեւան թռչող ինքնաթիռը հարկադիր վայրէջք է կատարել Մինվոդիի օդանավակայանում. ինքնաթիռում եղել է 86 ուղեւոր
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ