Փաստ ինֆո

Գյուղերի, իշխանությունների պնդմամբ՝ «անկլավների», հանձնումը հակասահմանադրական և հակաիրավական գործընթաց է։ Դրանից ծագող և փոխկապակցված բոլոր հարաբերություններն ինքնին հակաիրավական նույթ են կրում։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց սահմանադրագետ Գոհար Մելոյանը՝ անդրադառնալով Տավուշի չորս գյուղերն Ադրբեջանին հանձնելուն։

Հիշեցնենք, որ Նիկոլ Փաշինյանն օրերս գնացել էր Տավուշ՝ համոզելու սահմանամերձ գյուղերի բնակիչներին, որ չընդդիմանան Ադրբեջանի պահանջած գյուղերը հանձնելու գործընթացին՝ նշելով, թե չհանձնելու դեպքում մինչեւ շաբաթվա վերջ պատերազմ կլինի։ Ընդ որում, նշված գյուղերի հանձնմամբ Տավուշի մարզը հայտնվում է հակառակորդի դիտակետում, Լոռին՝ դառնում սահմանամերձ, Հայաստանը Վրաստանին կապող ավտոճանապարհը հինգ կետից հայտնվում է Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո։ Ավելին, հենց այդ գյուղերի տարածքով է անցնում Հայաստանը սնուցող գազատար խողովակը։

Գոհար Մելոյանը գյուղերի հանձնման հարցը դիտարկեց թե՛ քաղաքական, թե՛ իրավական դիտանկյունից՝ անդրադառնալով հարցի, այսպես ասած, «ակունքին»։ Սահմանադրագետը հիշեցրեց միջազգային պայմանագրերը, որոնք ձևով հուշագիր, հայտարարություն են, բայց բովանդակությամբ՝ կողմերի համար իրավունքներ նախատեսող ռազմական և քաղաքական բնույթի փաստաթղթեր, որոնք Փաշինյանը ստորագրել է բազմիցս՝ սկսած 2020թ․ նոյեմբերի 10-ի փաստաթուղթից, այնուհետև՝ դեկտեմբերի 19-ի փաստաթղթով, որով դելիմիտացիոն-դեմարկացիոն գործընթացներ էր ենթադրվում և ադրբեջանական զորքերը կոորդինատներով տեղակայվել էին Սյունիքի մարզի Դավիթ Բեկ-Կապան հատվածներում, դրան հաջորդեցին ՝ հունվարի 10-ի, ապա՝ Պրահայի, Գրանադայի և մի շարք այլ փաստաթղթեր։ Ընդ որում, բոլոր այս փաստաթղթերի ստորագրումը և ի կատար ածումը հակասում է Սահմանադրությանը։ Մասնավորապես, Մելոյանը հիշեցրեց, որ ՀՀ-ն՝ որպես իրավական, ժողովրդավար պետություն ունի իշխանությունների հենասյունների սկզբունք, որոնք ամրագրված են Սահմանադրությամբ, մեկը՝ օրինականության սկզբունքն է, որը ենթադրում է, որ պաշտոնատար անձը պարտավոր է կատարել այն, ինչ իրեն լիազորել է Սահմանադրությունը և օրենքները, երկրորդը՝ իշխանությունների տարանջատման սկզբունքը, որի համատեքստում Սահմանադրությունը նախատեսում է, որ միջազգային պայմանագրերը, հատկապես՝ ռազմական և քաղաքական բնույթի, ենթակա են ներպետական վավերացման։ Սա զսպման և հակակշռման համաչափ մեխանիզմ է, որը ստեղծված է՝ կանխելու մեկ պաշտոնյայի կողմից մի ողջ պետության, հանրության պարանոցին փաթաթելու իր միանձնյա որոշումները՝ բացասական հետևանքներով։

«Այսօր առերեսվում ենք այն իրականությանը, երբ այս պաշտոնյան բազմաթիվ անգամներ նմանաբնույթ լրջագույն փաստաթղթեր է ստորագրում և ի կատար ածում»,- նշեց Մելոյանը՝ հիշեցնելով նաև Փաշինյանի հայտարարությունը, համաձայն որի՝ Փաշինյանը ճանաչում է անկլավները՝ որպես Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մաս․ «Այսինքն՝ այն գյուղերը, որոնք նախատեսված են ՀՀ Վարչատարածքային բաժանման մասին օրենքով, որտեղ բնակիչները մասնակցում են ընտրություններին, բնակչությունը ՀՀ քաղաքացիներ են և այլն։ Տվյալ գյուղերը նաև փաստաթղթավորված նշված պաշտոնյան ճանաչել է Ադրբեջանի կազմում»։ Բացի այդ, սահմանադրագետը հիշեցրեց Սահմանադրության դրույթը, համաձայն որի՝ ՀՀ տարածքային փոփոխությունները հանրաքվեի հիման վրա են տեղի ունենում, ինչը ևս խախտվել է։

Մելոյանն ընդգծեց՝ գյուղերի՝ այսպես կոչված «անկլավների», հանձնումն Ադրբեջանին՝ ամբողջությամբ հակասահմանադրական և հակաիրավական գործընթաց է, հետևաբար, դրանից ծագող բոլոր հարաբերություններն ինքնին հակաիրավական բնույթ են կրում։

Իսկ թե ինչ հիմքով են զորքերը լքելու այդ տարածքները՝ Մելոյանը նշեց, որ զորքերը լքելու են բարձրագույն ղեկավարության հրամանների հիման վրա, ինչն ինքնին հակաիրավական փաստաթղթեր են հանդիսանալու։

Դիտարկմանը, որ ՀՀ իշխանությունների պնդմամբ՝ դա ՀՀ տարածքը չի, Մելոյանն արձագանքեց՝ նշելով, որ խնդիրը հենց այն է, որ ՀՀ իշխանությունը հանդես է գալիս Ադրբեջանի քարոզչամեքենայի տեսանկյունից, միայն Ադրբեջանն է պնդել, թե դրանք ադրբեջանական հողեր են․ «Կան մի շարք քարտեզներ։ Չգիտես ինչու՝ գործադիր իշխանության ղեկավարն ամենահակահայկական բնույթի քարտեզներով և նարատիվներով է առաջնորդվում։ Իշխանության հենց այդ պնդումն արդեն ինքնին հակաիրավական է»։

Դիտարկմանը, որ Տավուշի մարզի 4 գյուղերում գտնվում են կարևոր նշանակության ենթակառուցվածքներ, այդ թվում՝ Հայաստանը սնուցող գազատարը, հնարավո՞ր է՝ դրանց՝ Ադրբեջանի հսկողության ներքո անցնելու դեպքում բարձրացվի, օրինակ, ՀՀ-ից հարկ պահանջելու հարցը, Մելոյանն արձագանքեց՝ նշելով, որ Ադրբեջանը փորձում է բոլոր իրավիճակներում իր համար իրավական հենքեր ստեղծել և եթե մեր պետության իշխանությունը ճանաչում է, որ այդ հողերն Ադրբեջանինն են և այդ հիմքով հանձնում Ադրբեջանին, ապա այդ տարածքներում գտնվող ենթակառուցվածքները, ինքնաբերաբար, ճանաչում է՝ Ադրբեջանի պատկանելիության մաս։

«Ինչ վերաբերում է այդ տարածքով անցնող ՀՀ-ն սպասարկող կոմունիկացիոն միջոցներին՝ գազի խողովակ, կապի միջոցներն ապահովող մալուխներ և այլն, պետք չէ մոռանալ, որ գործ ունենք Ադրբեջանի հետ և անկախ այն հանգամանքից, որ մեր իշխանությունները պարբերաբար «խաղաղության դարաշրջան» են քարոզում, սկզբում առաջ էին քաշում «Արցախը հանձնենք, որ խաղաղ ապրենք» թեզը, որը կենսունակ չէ, որովհետև Արցախը հանձնելուց, 44-օրյա պատերազմից հետո երկու պատերազմ ունեցանք, որոնք ՀՀ տարածքում տեղի ունեցան, Ադրբեջանն իր ներկայությունն ապահովեց ՀՀ տարածքում, շարունակում է պահանջատիրությամբ հանդես գալ։ Չմոռանանք, որ անկլավներն են դեռևս օրակարգում և տարօրինակ կերպով, անընդունելի ձևաչափով մեր երկրի ղեկավարը գնում է մարզեր, մարդկանց հրամցնում թեզը, թե պետք է լքել այդ տարածքները՝ սպառնալով, որ պատերազմ կլինի, միևնույն ժամանակ չի կարողանում երաշխավորել, որ հետ քաշելու դեպքում մնացած տարածքների անվտանգությունը, միայն հույս է հայտնում։ Սա նոնսենս է»,- նշեց Մելոյանը՝ հիշեցնելով, որ դեռ սեպտեմբերի 19-ի իրադարձություններից հետո, երբ լայնամասշտաբ հարձակում տեղի ունեցավ Ադրբեջանի կողմից՝ Արցախի Հանրապետության նկատմամբ, Ադրբեջանի մեջլիսում լսումներ էր իրականացվում՝ «Արևմտյան Ադրբեջանի վերադարձի» թեմայով, այս թեզերը չեն վերացարկվել, պետք է նկատի ունենալ, որ թշնամի պետությունն անընդմեջ տարածքային նկրտումներ է ներկայացնում, ինչին զուգահեռ մենք ունենում ենք տարածքային և մարդկային ահռելի կորուստներ․«Անգամ այս գյուղերը զիջելու դեպքում որևէ մեկը երաշխիքով հանդես չի գալիս՝ հետագա խաղաղության, անվտանգության վերաբերյալ, այդ թվում՝ գործադիր իշխանության ղեկավարը, որը գյուղերի հանձնման գործընթացում կնքահայրն է»։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո