Փաստ ինֆո

«Սեպտեմբերի 19-ին՝ ուղիղ ժամը մեկին ադրբեջանցիները սկսել են ռմբակոծությունը։ Դրանից մի քանի ժամ առաջ ասել էին ինձ, որ կուտակումներ կան ու շատ լարված է վիճակը։ Առաջնագծում գտնվող, մեր համագյուղացի աշխարհազորայիններից մեկն էլ էր զանգել, թե Հովիկ, ակտիվ շարժ կա թշնամու կողմում, մի 100 հոգի մենակ մեր դիմաց կուտակված են։ Արդեն հասկացանք, որ վիճակը շատ լուրջ է»,-«Փաստինֆո»-ին պատմում է Արցախի Ասկերանի շրջանի Կարմիր գյուղի գյուղապետ Հովիկ Պետրոսյանը։

Մինչ գյուղում մնացած աշխարհազորայինները կզբաղեցնեին իրենց դիրքը, իսկ կանանց ու երեխաներին կտարհանեին, թշնամին անցնում է հարձակման։

«Որ հարձակումը սկսում են, բոլոր կողմերից խփում են, իսկ հրամանատարական կետն էնպես են ռմբակոծում, որ, կարծես, տրակտորով փորած լինեին․․․ Մենք՝ հինգ հոգով, հազիվ հասցնում ենք մտնել խրամատ։ Առնվազն մի 20 րոպե անդադար, ինտենսիվ ռմբակոծում են մեր դիրքերը, երբ մի քիչ հանդարտվում է, տղաներից մեկը թե՝ հրամանատարական կետի բլինդաժի գլխին երկու հոգի են երևում։ Հեռադիտակով նայում ենք տեսնում ադրբեջանցիներ են։ Դե, մտածում ենք, որ էդտեղ էդ տիպի ռբկածությունից հետո մեր տղերքից ոչ մեկը ողջ մնացած չի լինի։ Հետո պարզվում է, որ երեք հոգի բլինդաժի մեջ էին՝ հողի տակ, բլինդաժի վրա էլ ադրբեջանցիներն էին կանգնած․․․»,պատմում է բռնի տեղահանված մեր զրուցակիցը։

Հրամանատարական կետի մոտ այդ երկու ադրբեջանցի զինծառայողներին նկատելուց մի քանի րոպե անց Պետրոսյանենք նկատում են, որ աջ թևից մոտ 30 հոգանոց մի խումբ՝ ադրբեջանցի զինյալներ, շարժվում են դեպի գյուղ։

«Դա նկատելով փորձում եմ կապվել աշխարհազորի հրամանատարի հետ, որ ասեմ շուտ տղերքի հետ գյուղի առաջնամասում փորված խրամատում դիրքավորվեն, որպեսզի չկարողանան արբեջանցիները գյուղ մտնել։ Ոչ մի ձևով կապի դուրս գալ չեմ կարողանում, չգիտեի էլ գյուղացիները դուրս են եկել գյուղից, թե չէ։ Մի կերպ մեկի միջոցով հասցնում ենք տղերքին, որ գյուղի մոտի N8 դիրքը գան։ Մենք էլ շատ արագ էդտեղից ենք հասնում էլի նույն դիրքը։ Մի 12-15 հոգով էդտեղ դիրքավորվում ենք․ ադրբեջանցիներն արդեն համարյա գյուղ էին հասնում՝ մի 100 մետր էին մեզնից հեռու, բայց տեսնելով մեր դիմակայությունը, նահանջում են։ Մտնում են անտառները»,-հիշում է Պետրոսյանը։

Ամբողջ գիշեր Պետրոսյանենք՝ յոթ հոգով, խրամատում են անցկացնում, որպեսզի թույլ չտան թշնամու զինվորներին գյուղ մտնել։ Մինչ այդ 130 բնակիչ ունեցող Կարմիր գյուղը հիմնականում տարհանվել էր․ մնացել էին գյուղապետի ընտանիքը, հարևաններն ու ևս մի քանի ընտանիք։

Սեպտեմբերի 20-ի լուսադեմին, Պետրոսյանի պատմելով, պարզում են, որ բոլոր կողմերից թշնամին օղակի մեջ է առել գյուղը՝ փակելով գյուղից դուրս եկող երկու ճանապարհները։

«Դպրոցի տնօրենն է ասում, որ արդեն շրջափակման մեջ ենք, մի ձևով փորձենք դուրս գալ։ Մեր տներից վերև մի սար կար՝ «Պուլուր պուտն» ենք ասում, բարձրանում ենք էդտեղ։ Գյուղն էդտեղից ափիդ մեջ ոնց որ լինի։ Մեկ էլ տեսնում ենք՝ մեկը, ինքնաձիգն ուսին, գյուղի մեջ պտտվում է․ գյուղացիներից մեկն էր փաստորեն․ չէր իմացել, որ թուրքերն արդեն համարյա գյուղ են մտել»,-պատմում է օկուպացված Արցախի Կարմիր գյուղի համայնքապետը։

Իրավիճակից անտեղյակ համագյուղացուն չկարողանալով հասկացնել, թե ինչ է կատարվում, Պետրոսյանն իջնում է գյուղ ու արդեն նրանց հետ՝ կրկին բարձրանում սար․

«Մի 100 մետր հազիվ բարձրացած կլինեինք, որ նկատեցինք, թե ինչպես է մոտ 40 հոգանոց զինյալների մի խումբ մտնում է գյուղ․ հավանաբար, նրանց հետախուզությունն էր։ Մեր տեղից պարզ տեսնում էինք իրենց։ Կրակել արդեն չէին կարող․ նախ շատ քիչ էինք, համ էլ եթե կրակեինք, հրետանին կուղղեին մեր վրա։ Էդտեղից որոշում ենք Քռասնիով դուրս գալ դեպի Աջափնյակ։ Համարյա երկու օր մնում ենք անտառներում՝ սոված, ցուրտ․ ասում եմ՝ ինչ էլ ուզում է լինի, պիտի դուրս գանք էդ կողմի վրա։ Համարյա Քռասնի հասած՝ ձայներ ենք լսում, պարզվում է՝ մեր զինվորներն են, սպասում են, որ ռուսները գան, զենքերը դնեն ու դուրս գան։ Մենք էլ միանում ենք իրենց, ու որ նախագահը՝ Շահրամանյանը, ռուսների հետ գալիս է, արդեն զենքերը հանձնում ենք, թևաթափ եղած դուրս գալիս․․․»։

Առայսօր Կարմիր գյուղից երկու հոգու ճակատագիր անհայտ է․ նրանք երկուսն էլ վերոհիշյալ հրամանատարական կետում են եղել, բայց հետո ոչ մարմիններն են գտել, ոչ էլ ցայսօր որևէ տեղեկություն կա տղաների մասին։

Իրենց տներից, Հայրենիքից բռնի տեղահանված գյուղացիներն այժմ ՀՀ տարբեր բնակավայրերում են ապաստանել։ Գյուղապետ Հովիկ Պետրոսյանն ասում է՝ բոլորը երազում են հայրենի օջախ վերադառնալու մասին ու ինքն անձամբ, թեկուզ Հաայստանից դուրս է եկել, բայց եթե իմանա, որ Արցախը վերաազատագրելու որոշում է կայացվել, անմիջապես հետ կգա․․․ Իսկ Արցախը հետ բերելու միակ իրատեսական ճանապարհը, ըստ նրա, ռազմականն է․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո