Փաստ ինֆո

Մեկ տարեկան ութ ամսական Արմենն արցախցի է, չնայած այնտեղ ծնվելու երջանկություն չի ունեցել։ Փոքրիկի ծնողները հայրենի գյուղից՝ Հադրութի շրջանի Մեծ Թաղերից բռնի տեղահանվել են 2020 թվականին, վերաբնակվել Մասիս քաղաքում՝ վարձակալած բնակարանում։

Բռնի տեղահանված Մարգարյանների եկամտի միակ աղբյուրն արդեն քանի ամիս է՝ հոր աշխատավարձն է։ Փոքրիկ Արմենի խնամքի համար մինչև 2023թ․ սեպտեմբերը նաև նպաստ էին ստանում։

Ադրբեջանի կողմից Արցախն ամբողջությամբ բռնազավթելուց հետո ընտանիքը, ինչպես 2020թ․ բռնի բոլոր տեղահանվածները, սոցիալական աջակցության որևէ ծրագրից չի օգտվում, վրադիր՝ նաև երեխայի խնամքի նպաստը չի ստանում։

«Մինչև 2023թ․ սեպտեմբերը ստացել ենք ամսական 33000 հազար դրամ՝ այնքան, որքան Արցախում էինք ստանում։ Դե, Արցախի կառավարությունը քանի կար, տալիս էր նպաստը, հիմա՝ արդեն 4 ամիս է, նպաստ չենք ստացել։ Դիմել եմ բնակության հասցեով հաշվառվելու համար՝ մտածելով, որ այդ դեպքում, գուցե, ստանանք, բայց արդեն հաշվառված բազմաթիվ ծանոթներ ունեմ, որ դարձյալ նպաստ չեն ստացել»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է 1,8 տարեկան Արմենի մայրիկը՝ Անուշը։

Պարզելու համար, թե 2020թ․ Արցախից բռնի տեղահանված ու Հայաաստանում 2022թ․ ծննդաբերած արցախցիներն ինչու 2023թ․ սեպտեմբերից հետո երեխայի նպաստ չեն ստանում, «Փաստինֆո»-ն դիմել է ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությանը։

«Բռնի տեղահանվածների ու ՀՀ քաղաքացիների համար հավասար պայմաններ են գործում։ Այսինքն՝ խնամքի նպաստ ստանալու համար բռնի տեղահանվածները ևս պետք է կա՛մ ՀՀ-ում գրանցված գործատուի մոտ լինեն խնամքի արձակուրդում, կա՛մ էլ առնվազն մեկ տարի գյուղական բնակավայրում (ՀՀ որևէ գյուղական համայնքում, - խմբ․) անընդմեջ հաշվառում ունենան։ Երկրորդ պայմանը, բնականաբար, գործնականում հնարավոր չէ բռնի տեղահանվածների դեպքում։ Առաջինը եթե բավարարում է, նշանակվում է նպաստ՝ նույն չափորոշիչներով, ինչպես ՀՀ քաղաքացիների դեպքում»,-պարզաբանեց ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կենսաթոշակային ապահովության բաժնի պետ Տաթև Միքայելյանը։

Ըստ էության, ստացվում է, որ երկրորդ պայմանը բավարարելու գործնական հնարավորություն նույնպես 2022թ․ մայրացած, բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցների գերակշիռ մասը չունի։

2023թ․ հունվարի 1-ին ու դրանից հետո ծնված երեխաների դեպքում արդեն մինչև երկու տարեկանի խնամքի նպաստ, ինչպես ներկայացրեց նախարարության ներկայացուցիչը, բռնի տեղահանված բոլոր շահառուները ստանալու են, եթե մայրիկն ու երեխան հաշվառվեն ՀՀ-ում բնակության փաստացի հասցեում (չշփոթել քաղաքացիության հետ)։

«2023թ․ ծնվածներն արդեն խնամքի նպաստ կստանան՝ անկախ նրանից՝ մայրը վարձու աշխատող է ու խնամքի արձակուրդում է, թե՝ ոչ։ Բոլոր դեպքերում նպաստը կնշանակվի այն նույն սկզբունքով ու չափով, ինչպես ՀՀ քաղաքացի հանդիսացողների դեպքում է։ Պարտադիր պայմանը դարձյալ ՀՀ-ում բնակության վայրի հասցեում հաշվառվելն է»,-նշեց Միքայելյանը։

Նախարարության մամուլի քարտուղար Զառա Մանուչարյանն էլ մեզ հետ զրույցում շեշտեց՝ ցանկացած տեսակի նպաստ ստանալու համար բնակության վայրի հասցեում հաշվառումը պարտադիր պայման է։

Հարցին՝ 2020թ․ բռնի տեղահանված արցախցիների համար սոցիական աջակցության որևէ ծրագիր մշակվո՞ւմ կամ քննարկվո՞ւմ է արդյոք, Մանուչարյանը պատասխանեց՝ ոչ․ միայն Քաշաթաղի շրջանից տեղահանված ընտանիքների բնակարանային հասանելիության ապահովման համար 2021թ․ մեկնարկած աջակցության ծրագիրն է, որն ընթացքի մեջ է։

«Ծրագրի մեկնարկից մինչև հիմա 3765 սերտիֆիկատ է տրամադրվել, որից իրացվել է 2173-ը, այսինքն՝ այդքան ընտանիք տուն է կառուցել կամ գնել։ Շահառուների է թիվը 4300 է, հետևաբար դեռ սերտիֆիկատների տրամադրումը շարունակվում է, ինչպես նաև արդեն տրված, բայց դեռ չիրացված սերտիֆիկատների ժամկետները, ըստ ամենայնի, կվերանայվեն։ Կառավարության առաջիկա նիստերից մեկում փոփոխություններ են նախատեսվում այդ ծրագրում, որոնց մասին կտեղեկացնենք»,-ասաց նախարարության մամուլի քարտուղարը։

Փաստացի, 2020թ․ բռնի տեղահանված շուրջ 30 հազար մարդուց դեռևս 2173-ն է բնակարանի խնդիրը՝ լավ, թե վատ, լուծել։ Սերտիֆիկատ ստացած բազմաթիվ տեղահանվածներ քանիցս բարձրաձայնել են, որ բանկերից մերժում են ստանում․ վերջիններս գործարք չեն կատարում, քանի որ աշխատանքի վայրից տեղեկանք, սեփականության փաստաթղթեր են ուզում, ինչը, հասկանալիորեն չունեն ու չեն կարող ներկայացնել իրենք։ Եթե սերտիֆիկատ ստացածների դեպքում այս պատկերն է, ապա մնացյալ 28 000-ի վիճակը, բնականաբար, շատ ավելի ծանր է։
Թե ինչու են ՀՀ Կառավարության կողմից անտեսվել 2020թ․ բռնի տեղահանված ու վարձով ապրող մեր 28 հազար հայրենակիցները, ինչո՞ւ սոցիալական աջակցության բոլոր ծրագրերից դուրս է մնացել այդ հատվածը, մնում է հարցական․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո