Փաստ ինֆո

Քաղցկեղը մահացության հիմնական պատճառն է ամբողջ աշխարհում. Միայն 2020թ.-ին գրեթե 10 միլիոն մահ է արձանագրվել: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան գրառման մեջ նշել է Բժշկական համալսարանի ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը՝ մանրամասնելով.

Քաղցկեղի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը նշվում է փետրվարի 4-ին՝ քաղցկեղի մասին իրազեկվածության բարձրացման, դրա կանխարգելման, հայտնաբերման և բուժման խրախուսման նպատակով: Այս օրը գլխավորում է Քաղցկեղի վերահսկման միջազգային միությունը՝ աջակցելու 2008թ.-ին գրված Քաղցկեղի համաշխարհային հռչակագրի նպատակներին: Քաղցկեղի համաշխարհային օրվա հիմնական նպատակն է՝ էապես նվազեցնել քաղցկեղից առաջացած հիվանդություններն ու մահվան դեպքերը, և այն լավ հնարավորություն է համախմբելու միջազգային հանրությանը` վերջ դնելու կանխարգելելի քաղցկեղով տառապանքների անարդարությանը:

2022-2024թթ.-ի միջազգային օրվա թեման է՝ «Վերացնե՛նք առողջապահական ծառայությունների անջրպետը», որն ուղղված է քաղցկեղի բուժման ծառայությունների հասանելիության տարբերությունների վերացմանը, որոնց բախվում են տարբեր երկրների բնակիչները, ինչպիսիք են՝ տարբեր սոցիալական խմբերը, տարիքը, սեռը, էթնիկ պատկանելությունը և այլ խնդիրները:

Քաղցկեղը մահացության հիմնական պատճառն է ամբողջ աշխարհում: Միայն 2020թ.-ին գրեթե 10 միլիոն մահ է արձանագրվել:

2020թ.-ին չարորակ նորագոյացությունների առավել տարածված տեսակները հետևյալն են եղել (նոր դեպքերի առումով).

 կրծքագեղձի քաղցկեղ (2,26 միլիոն դեպք),
 թոքերի քաղցկեղ (2,21 միլիոն դեպք),
 հաստաղու քաղցկեղ (1,93 միլիոն դեպք),
 շագանակագեղձի քաղցկեղ (1,41 միլիոն դեպք),
 մաշկի քաղցկեղ (ոչ մելանոմա) (1,20 միլիոն դեպք),
 ստամոքսի քաղցկեղ (1,09 միլիոն դեպք):

2020 թվականին քաղցկեղից մահվան ամենատարածված պատճառներն են եղել.
 

թոքերի (1.80 միլիոն մահ),
 հաստաղու (916.000 մահ),
 լյարդ (830.000 մահ),
 ստամոքս (769.000 մահ),
 կրծքի (685.000 մահ):

Ամեն տարի մոտ 400.000 երեխայի մոտ քաղցկեղ է արձանագրվում: Քաղցկեղի ամենատարածված տեսակները տարբեր երկրներում տարբեր են: Արգանդի վզիկի քաղցկեղը ամենատարածվածն է 23 երկրներում:

Չարորակ նորագոյացությունների հիմնական ռիսկի գործոններից են՝ ծխախոտի, ալկոհոլի օգտագործումը, անառողջ սննդակարգը, ֆիզիկական անգործությունը և օդի աղտոտվածությունը քաղցկեղի և այլ ոչ վարակիչ հիվանդությունների զարգացման ռիսկի գործոններ են:

Որոշ վարակներ նույնպես քաղցկեղի զարգացման ռիսկի գործոն կարող են հանդիսանալ. սա առանձնահատուկ խնդիր է ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում: 2018թ.-ին ամբողջ աշխարհում ախտորոշված քաղցկեղի մոտավորապես 13%-ը կապված է քաղցկեղածին վարակների հետ, ներառյալ Helicobacter pylori, մարդու պապիլոմավիրուսը (HPV), հեպատիտ B վիրուսը, հեպատիտ C վիրուսը և Epstein-Barr վիրուսը:

Հեպատիտ B, C վիրուսները և ՄՊՎ-ի որոշ տեսակներ մեծացնում են համապատասխանաբար լյարդի և արգանդի վզիկի քաղցկեղի զարգացման ռիսկը: ՄԻԱՎ-ով վարակվելը վեց անգամ մեծացնում է արգանդի վզիկի քաղցկեղի զարգացման ռիսկը և էապես մեծացնում է որոշ այլ քաղցկեղների զարգացման ռիսկը, ինչպիսիք են Կապոշիի սարկոման:

Սիրելի հայրենակիցներ, եղեք իրազեկված, հետազոտվեք, հիշեք, որ կանխարգելելն ավելի հեշտ է քան բուժելը, հետևեք Ձեր առողջությանը:

Աղբյուր` Փաստինֆո