Փաստ ինֆո

Բանակում ոչ մարտական գործողությունների հետևանքով մարդկային կորուստները «գլխաքանակով» հաշվարկելը հանցավոր է, մարդկային կորուստները որպես ռեսուրս ընկալելը՝ հանցավոր է։ Խոսքը մարդկային կյանքի, ՀՀ քաղաքացու մասին է, հետագայում ՀՀ քաղաքացու՝ ընտանիք ստեղծելու, հայր լինելու, հարկատու լինելու, տարբեր մասնագիտություններում հայրենիքին օգտակար լինելու մասին է։ Սա մեկ դրվագային, իրավիճակային հարց չէ, մեկ կամ երկու մարդկային կյանքի հարց չէ, սա իրապես անվտանգային խնդիր է, որին բախվելու ենք այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի փոխվել վերաբերմունքը բանակի նկատմամբ, քանի դեռ ապրում ենք «խորհրդային» բանակի տրամաբանությամբ, որտեղ առաջին տողով գրվում է տանկերը, երկրորդ տողով՝ ավտոմատները, երրորդ տողով՝ ճտքակոշիկները, չորրորդ տողով՝ մարդկային ռեսուրսները, քանի դեռ մարդն ընկալվում է որպես ռեսուրս։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց իրավապաշտպան Նինա Կարապետյանցը՝ արձանագրելով, որ բովանդակային փոփոխություն չենք ունեցել՝ անգամ պատերազմից հետո։

Հիշեցնենք, որ միայն նախօրեին՝ հունվարի 9-ին, մեկ օրում երկու սպայի մահվան դեպք է արձանագրվել, երկուսն էլ՝ Գեղարքունիքի մարզում՝ Գարեգին Պողոսյանի ենթակայության երկրորդ բանակային կորպուսում։ Նախ հայտնի դարձավ, որ հունվարի 9-ին՝ ժամը 06:20-ի սահմաններում, մարտական դիրքում հայտնաբերվել է պայմանագրային զինծառայող Կարեն Արայիկի Կարապետյանի դին՝ հրազենային վնասվածքով: Դեպքի առթիվ ՔԿ-ում քրեական վարույթ է նախաձեռնվել սպանության հատկանիշներով. Նախնական վարկածով հրազենային վիրավորումը հասցվել է մարտական հերթապահության մեջ գտնվող ժամկետային զինծառայողի կողմից։ ՔԿ-ն նույն օրը հայտարարեց կասկածյալի ձերբակալության մասին։ Ավելի ուշ արդեն հայտնի դարձավ, որ կրկին Վարդենիսի տարածքում տեղակայված մարտական դիրքում՝ ժամը 11։30-ի սահմաններում, հրազենային մահացու վիրավորմամբ հայտնաբերվել է պայմանագրային զինծառայող, կոչումով ավագ լեյտենանտ Միքայել Դանիելյանի մարմինը։ Իրավապահները հայտնում են, որ ըստ նախնական տվյալների՝ զինծառայողը մահացու վնասվածքն ստացել է իրեն ամրակցված ինքնաձիգից կզակի շրջանում արձակած կրակոցի հետևանքով։ Ըստ նախաքննական մարմնի նա ինքնասպան է եղել եւ կայազորային քննչական բաժնում քրեական վարույթ է նախաձեռնվել ինքնասպանության հասցնելու հատկանիշներով։

Իրավապաշտպան Նինա Կարապետյանցը շատ մեծ ցավով է արձագանքում այս դեպքերին, նշում՝ այլ բան է պատերազմական գործողությունների ժամանակ մարդկային կորուստները, այլ բան՝ հարաբերականորեն խաղաղ պայմաններում։

«Շատ եմ ցավում, որ ամեն անգամ բախվում ենք նույն խնդրին։ Այդ խնդրին մենք պարբերաբար բախվելու ենք, քանի դեռ հասարակությունը չի կարողանում ընկալել, որ չկա՝ իմ ու քո զինվորի մահ, կա բանակում զոհ և այդ զոհը բոլորինս է։ Մեզնից յուրաքանչյուրի քաղաքացիական պարտականությունն է՝ ստիպել իշխանություններին՝ բացահայտելու քրեական գործերը և պատասխանատվության ենթարկելու մեղավորներին, դա անվտանգության երաշխիքն է։ Ոչ մի ինստիտուտ չի ապահովում անվտանգությունը, բացի բանակից, բայց մեր բանակն էլ ուղղակի «զոհաբերվում» է, «մատաղ» է լինում»,- մտահոգությամբ արձագանքեց Կարապետյանցը։

Դիտարկմանը, որ երկու դեպքն էլ նույն բանակային կորպուսում են եղել, ավելին, մոտ մեկ տարի առաջ հենց նույն կորպուսում գործող Ազատ գյուղի զինվորական կացարանում հրդեհի հետևանքով 15 զինծառայող է զոհվել, ընդ որում, այդ զորամասի առնչությամբ քննվել է նաև քրեական գործ՝ թմրանյութերի ապօրինի շրջանառության վերաբերյալ, Կարապետյանցն արձագանքեց՝ նշելով, որ նախկինում էլ զորամասեր են եղել, որտեղ պարբերաբար զոհեր են եղել, առնվազն ձևակերպվում էր որպես ինքնասպանություն, բայց իրականության մեջ զգալի մասը սպանություն էր։

«Դա պատահական չէ։ Այն բոլոր տեղերում, որտեղ հրամանատարությունն իսկապես սրտացավ է, որտեղ ընկալում են բանակը որպես երկրի հույս, հավատ, երեխաներին՝ ընկալում որպես իրենց երեխաներ, ոչ թե՝ չորրորդ տողով գնացող ռեսուրս, այդ վայրերում խնդիր չենք ունեցել։ Անգամ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում կայացած զորամասերի տարածքներից կորուստներ չենք ունեցել, տարածքային կորուստ էլ չենք ունեցել։ Ունեցել ենք կորուստ հիմնականում այն վայրերում, որտեղ զրո պատասխանատվություն էր, զրո սրտացավություն։ Պարզ է՝ պատերազմ է, տարբեր իրադարձություններ կարող են լինել, բայց հիմնականում, այդ թվում նաև ադրբեջանական կողմը շատ լավ իմացել է, թե որ հատվածներում է մեզ մոտ «բարդակ», որտեղից կարելի է ճեղքել և անցնել՝ չհանդիպելով դիմադրության, որովհետև ոչ ոք իր տեղում չէ։ Այնպես որ՝ սա այսօրվա հարց չէ, սա շատ հին ողբերգությունն է ժողովրդի, որ չեն կարողանում հասկանալ, որ զինվորականների վերաբերյալ քրեական գործերը չլսելու դեպքում պետք է տակնուվրա արվեն։ Որ իշխանությունները ուզում են լինեն, պետք է տակնուվրա արվի։ Զրո հանդուրժողականություն պետք է լինի՝ բանակում զոհվածների գործերը ծածկադմփոց անելու նկատմամբ։ 15 զոհ ենք ունեցել, այսօր հեքիաթ են պատմում՝ խմել են, թմրանյութ են օգտագործել, բա դուք ուր էիք, այնտեղ սպայական կազմ չի՞ եղել»,- ընդգծեց Կարապետյանցը։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո