Փաստ ինֆո

Արցախի կորստից հետո առաջին անգամ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է արցախցի մտավորական, գրող Հերմինե Ավագյանի հետ։ Զրույցը ներկայացնում ենք ստորև․

- Տիկին Ավագյան, երեք ամսից ավել է, որ Արցախը կորցրել ենք։ Կարողանու՞մ եք լիովին գիտակցել, թե ինչ ենք կորցրել Արցախի հետ։

- Պիտի անկեղծ խոստովանեմ, որ 44-օրյա պատերազմից հետո  ինձ ամեն օր նախապատրաստում էի դրան, թեև ամեն կողմից հույս ու հավատ էին ներշնչում: Երեք տարի է՝  ներսումս դատարկություն է, ասես մեկը հարձակվել ու կողոպտել է ներսս: Հիմա, երբ փորձում եմ հասկանալ ինչ է ներսումս մնացել, զգում եմ, որ խաբվածության անբացատրելի զգացում է, ուրիշ ոչինչ: Հիմա  ուզում եմ, որ ինձ նորից ու նորից չխաբեն: Իրականությունը դաժան է, բայց ես այն գիտակցում եմ իր ողջ դաժանությամբ: Սակայն դա չի նշանակում, որ այս իրականությունը պիտի խեղճացնի ինձ ու մեզ․ դա չի նշանակում, որ իրականությունը անփոխելի է: Ես չեմ ընկճվում, ավելի ուժեղ եմ դարձել, ավելի շատ բան եմ գիտակցում, գնահատում, արժևորում: Իրականության զգացումը չպիտի մարի պայքարի կայծերը: Այդ կայծերը հաստատ մի օր կրակ են դառնալու, ու սա պաթետիկ խոսքեր չեն, սա այն է, ինչ մտածում եմ ու զգում:

-Արցախի հետ կապված՝ նախկինում գրած ստեղծագործություններիդ ու այս փուլում գրածներիդ միջեւ ի՞նչ ընդհանրություններ կան։

-Նախկին գրածներիս ու այսօրվա գրածներիս միջև միակ ընդհանրությունը լավատեսությունն է: Ստեղծագործություններս ինձ են փրկում, ես ՝ իրենց: Այդպես էլ ապրում ենք՝ իրար թև թիկունք...

- Երազում հաճա՞խ եք լինում Արցախում։

- Շատ քիչ եմ քնում: Արդեն երեք տարի է: Շատ եմ ուզում քնել, որովհետև երազներս միշտ այնտեղ են՝ հեռու-մոտիկ երկրում, կամրջից այն կողմ: Հետաքրքիր է, որ հենց աչք եմ փակում, հայտնվում եմ մեր գյուղում: Հորս գերեզմանն եմ միշտ տեսնում, էնտեղ միշտ թարմ ծաղիկներ են, կարծես մեկը իմ փոխարեն այցելում է: Երևի երազներս ինձ փորձում են սփոփել...

-Ամեն եկող տարվա հետ մարդիկ որոշակի հույսեր ու նպատակներ են կապում։ Երեք տարի, ըստ էության, պաթոսով ու լավատեսությամբ գլորել ենք։ Ի՞նչ հիմքեր եք տեսնում, որոնց վրա նպատակներ կարող ենք կառուցել ու առաջ շարժվել։

-Պատերազմներից հետո մարդկանց կյանքը բաժանվում է «առաջ»-ի  ու «հետո»-ի, որովհետև պատերազմներից հետո մարդն այլևս նախկինը չի լինում: Ամեն մի պատերազմ խլում-տանում է կյանքեր, իսկ ամեն մի կյանքի տակ հազարավոր երազանքներ են, որոնք այդպես էլ մնում են անկատար: Նրանք, ովքեր բախտ են ունենում փրկվելու պատերազմից, մնում են կիսատ ու ծվատ, մեղավոր՝ ողջ մնալու և ապրելու համար: 44-օրյա պատերազմից հետո և մինչև այսօր ես  ինձ այդպես եմ զգում: Մեղավորության զգացումը շատ դաժան է, բայց միաժամանակ նաև պարտավորեցնող: Այդ զգացումը ստիպում է «ծանել զքեզ» ու փորձել ավելի լավը լինել , քան նախկինում էիր. լավ՝ խորը իմաստով: Հայտնի գրքերից մեկում կարևոր խոսքեր կան, հեղինակն ասում է՝ կրկին լավը դառնալու հնարավորություն կա: Այս խոսքերը կարծես մեզ համար են ասված ու հենց այսօրվա մասին: Կարծում եմ՝ եթե կատարվածի համար ամեն մարդ իր իսկ չափով, թեկուզ  փոքր-ինչ զգա մեղավորության զգացում, ապա կփորձի ավելի լավը լինել, քան նախկինում էր: Հայրենիքները կործանվում են, երբ «Ես»-ն  այնքան է գլուխ բարձրացնում, որ ներսից ուտում-վերջացնում է ամեն բան: «Ես»-ը կերավ մեր Հայրենիքի կենսատու մասնիկը, հիմա մնացյալը պետք է փրկել: Փրկել մեզ, որ փրկել կարողանանք...Ես չգիտեմ՝ կհասցնե՞նք արդյոք, բայց ուզում եմ հավատալ...

Աղբյուր` Փաստինֆո