Փաստ ինֆո

«Ժամը 10։45 արդեն մեր առաջնագիծը ռմբակոծում էին։ 26-27 ժամ անդադար հրետակոծում էին, ռմբակոծում․․․ Մինչև սեպտեմբերի 20-ի ուղիղ 13։00-ն դադար չի եղել։ Միայն 3-4 անգամ Ավդուռը, Նոր Շենը, Մյուրիշենը տարհանվել են։ Ավդուռի երեխաներն ու կանայք մի կերպ են փրկվել․ գյուղից դուրս չէին եկել, ամբողջովին շրջափակված էին և միայն ամսի 21-ի գիշերը հաջողվել է կանանց ու երեխաներին տարհանել, հասցնել մեր գյուղ»,- «Փաստինֆո»-ին պատմում է Մարտունու շրջանի Աշան գյուղի ղեկավար Արմեն Բալասանյանը։

Ձորակի համեմատաբար ապահով գյուղն Աշանն էր․ թեկուզ ադրրբեջանցիները կտրել էին շրջանները Ստեփանակերտին կապող ճանապարհները, ըստ էության՝ մի շարք գյուղեր նաև լոկալ շրջափակման մեջ էին․ Աշանում համեմատաբար ապահով էր։ Այդ իսկ պատճառով հարևան Հացի, Նոր Շեն, Ավդուռ, Մյուրիշեն գյուղերի բնակիչները դեպի Աշան էին շարժվել։

Սեպտեմբերի 20-ին, երբ հրաման է իջեցվում, որ մերոնք պետք է իջնեն դիրքերից ու հանձնեն զենքերը, Աշանում չեն ենթարկվում։ Ամսի 21-ին գյուղապետն աշխարհազորայինների մի խմբով շարժվում է դեպի դիրքեր, որպեսզի տղաները հերթափոխ անեն․ սարի ստորոտին՝ դիրքեր դեռևս չբարձրացած, նորից հրաման են ստանում անհապաղ թողնել դիրքերը, այլապես ադրբեջանցիները բոլորին կոտորելու են․

«Ամսի 20-ին չնայած չկրակելու հրաման կար, թշնամու զինվորները դրանից հետո ահագին առաջ եկան։ Նոր Շենի ուղղությամբ մի 100 հոգի, 4-5 հատ էլ տանկ առաջ էր շարժվել։ Մեր հետևում 4-5 գյուղի երեխաներ ու կանայք էին գտնվում, դրա համար էլ չէին կարող թողնել աառջնագիծը։ Մենք տեսնում էինք, որ ադրբեջանցիները ռուսների հետ գալիս են մեր կողմ։ Գիտեինք, թե ինչ կարող է լինել ու ստիպված արդեն իջանք»։

Աշանում, չնայած կապ բացակայությանը, անօգնական վիճակին, մեկ-մեկ լսվող սահմռկեցուցիչ լուրերին՝ խուճապ, մեծ հաշվով, չկար։ Գյուղապետի խոսքով՝ ժողովուրդը խուճապի մեջ է ընկել ամսի 20-ի երեկոյան, երբ տեղեկություններ են ստացվել, որ մեծաթիվ խմբերով ադրբեջանցիները մոտենում են Հացի գյուղին։

«Այդ օրը՝ երեկոյան, գյուղապետը մի կերպ կապվեց ինձ հետ ու ասաց, որ նորից տարհանում է գյուղը։ Ասացի՝ ոչ մի խնդիր չկա, թող գան մեր կողմ։ Ընդհանուր արհանման մասին դրանից հետո սկսեցին կցկտուր խոսել։ Իսկ արդեն պաշտոնապես ամսի 24-ին իմացանք։ Այդ օրը մեր՝ 3-րդ պաշտպանական շրջանի զորամասը հանձնվեց․ ռուսները նախ մտան այնտեղ, հետո էլ ադրբեջանցիները։ Որ արդեն պարզ էր, որ հարկադրված ենք լքել մեր տները, մեր հողը, որոշեցինք ձորակով միասին դուրս գալ»,-պատմում է Բալասայանը։

Սեպտեմբերի 26-ի առավոտյան Աշանի, Ավդուռի, Մյուրիշենի, Բերդաշենի, Նոր Շենի, Եմիշճյանի այն բնակիչները, որոնք վառելիք չունեին ու դեռ չէին շարժվել, բենզին են ստանում գյուղապետերից ու միասին բռնում գաղթի ճանապարհը․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո