Փաստ ինֆո

Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ճանապարհը՝ Ռուսաստանի կողմից վերահսկման մասին առաջին անգամ խոսվել է նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի մեջ, բայց այն այլևս չի գործում, գոյություն չունի։ Այդ պայմանագիրը խախտել են բոլոր 3 կողմերը, թե Ադրբեջանը, թե Հայաստանը թե Ռուսաստանը։ Ավելին, Ադրբեջանը ոչնչացրել է Արցախը, հետևաբար, այդ պայմանագրի վրա հենվելն հիմա անիմաստ է։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը՝ անդրադառնալով ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովայի հայտարարությանը, թե 2021 թ-ի հունվարի տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպման արդյունքում պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ Ադրբեջան-Նախիջեւան ճանապարհը վերահսկելու են Ռուսաստանի Դաշնային անվտանգության ծառայությունները։

Այս հայտարարությանն արձագանքել էր ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Անի Բադալյանը՝ նշելով, որ ՀՀ–ն երբևէ, որևէ փաստաթղթով չի համաձայնվել իր սուվերենության որևէ սահմանափակման։

Խաչիկյանն ասաց, որ այդ ճանապարհի վերահսկողությունը ՌԴ-ին փոխանցելը վտանգավոր քայլ է։ «Ստեղծել մի միջանցք Հայաստանի տարածքում, որը վերահսկում է երրորդ կողմը՝ խիստ վտանգավոր է։

Գուցե հենց ռուսական զորքերի ներկայությունն ինքն վտանգ չի ստեղծում, բայց նախադեպ է ստեղծվելու որ այդ միջանցքն այլևս մեր վերահսկողության տակ չէ, դրանից հետո կարող է ինչ-որ միջազգային ուժ կանգնի ու պահանջին իրեն հանձնել միջանցքի վերահսկողությունը, որ առավել վտանգավոր է՝ այդ ուժի մաս կարող են կազմել նաև Թուրքիան ու Ադրբեջանը, որոնք Ռուսաստանից կպահանջեն միջանցքը։ Կարծում եմ, սա այն հարցը, չէ որին պետք է համաձայնենք, առավել ևս, որ Արցախն ալևս չկա ու նոյեմբերի 9-ի պայմանավորվածությունն այլևս չի գործում։ Այս պարագայում վտանգ կա դառնալու փոքրիկ Սիրիա»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ նորմալ է, որ մեր կառավարությունը դիմադրում է դրան ու դա ճիշտ է, բայց դա պետք է արվի, ոչ թե փոխհրաձգության միջոցով, այլ ՌԴ-ի հետ համաձայնության գալով։

«Դիվանագիտությունն այսպես չեն վարում, Մոսկվա չգնալը, ֆորումներին չմասնակցելը, այդ հարթակներից հրաժարվելը ու հույսը դնել ինչ-որ հեքիաթային ճոխ խոստումների վրա՝ ես սխալ եմ համարում։ ՌԴ-ի հետ պետք է խոսել, գործնական խոսակցություն ունենալ և պաշտպանել մեր շահերը, այդ ամենին ձև կա ու վատ է, որ մինչև հիմա չեն հասկացել, թե ինչպես են դա անում»։

Դիտարկմանը, թե դեռ մեկ տարի ասաջ՝ 2022 թ-ին սեպտեմբերին էր Փաշինյանը խոսում այն մասին, որ թե քանի որ Ադրբեջանի և Հայաստանի սահմանապահներն ու մաքսավորը միմյանց հետ շփվելու ցանկություն չեն ունենա և հաշվի առնելով հնարավոր կոնֆլիկտային իրավիճակները՝ առաջարկում էին, որ սահմանին կարող են կանգնել ռուս սահմանապահներ:

«Հայկական կողմը լուծում է առաջարկել: Մենք ասել ենք՝ եկեք, օրինակ, սահմանի վրա մաքսային և սահմանապահ ծառայությունները Հայաստանի և Ադրբեջանի քաղաքացիների համար Հայաստանը և Ադրբեջանը արտապատվիրակեն»:

Անդրադառնալով Փաշինյւանի այս հարտարարությանը՝ Խաչիկյանը նշեց, որ այս հայտարարությունը գուցե արվել է ինչ-ինչ հարցերում փոխզիջման հասնելու համար։ «Բայց հիմա արդեն չկա նոյեմբերի 9-ի պայմանավորվածությունները ու չկա Արցախը, հիմա նոր իրադրություն է, ու ինչպես է Ռուսաստանը դա անելու, ես չգիտեմ։

Ամեն դեպքում՝ դա լավ իրավիճակի չի բերի, մենք դառնալու ենք փոքրիկ Սիրիա, դա շատ վտանգավոր ճանապարհ է»։

Աղբյուր` Փաստինֆո