Փաստ ինֆո

Արցախահայության բռնի տեղահանությունից հետո Արցախի պատմամշակութային հարուստ ժառանգությունը լրջորեն վտանգվել է։ Եթե 2020թ․ 44-օրյա պատերազմից հետո Հադրութի, Քարվաճառի, Քաշաթաղի հուշարձաններն էին ոչնչացվում ու պղծվում, ապա արդեն ամբողջ Արցախի բազմահազարամյա պատմամաշակութային ժառանգությունն է վտանգված։ Միայն մի շարք եկեղեցիների Սուրբ սեղանի սպասքն է հաջողվել դուրս բերել, դա էլ՝ շնորհիվ զբաղեցված փոքր ծավալի։

Հոգևորականներին խնդրել էի, որ գոնե Սուրբ սեղանի սպասքն իրենց անձնական իրերի հետ հանեն։ Հիմա ինչ հաջողվել է դուրս բերել, հանձնել ենք Մայր Աթոռին։ Ավելի խոշոր սրբություններ, ցավոք, հնարավոր չի եղել հանել»,- «Փաստինֆո»-ին ասաց Արցախի թեմի առաջնորդ, Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահամյանը։

44-օրյա պատերազմից հետո Դադիվանքից որոշ սրբություններ տեղափոխվել էին Մայր Աթոռ։ Հադրութի որոշ եկեղեցիներից հանված զանգերն ու խաչերն էլ Արարատի մարզ են տեղափոխվել՝ տեղահանված հադրութեցիների խնդրանքով, որպեսզի վերադարձի հույս պահեն շոշափելի այդ հիշողություն-սրբությունների օգնությամբ․․․

«Արցախի թեմը չի լուծարվելու․ գործառույթներն ու աշխատելաոճը փոխվելու է, բայց հոգևոր ծառայություն շարունակելու է մատուցել թեմը։ Հոգևորականներն էլ՝ թեմակալ առաջնորդների գլխավորությամբ Վեհափառի բարձր տնօրինությամբ տարբեր թեմեր են նշանակվել, ու դա ողջունելի է, քանի որ որոշակիորեն կկարողանան պահել իրենց համայնքների, ծխի հետ կապը, շփումը»,-շեշտեց Սրբազանը։

Ինչ վերաբերում է Արցախում գտնվող հայկական պատմամշակութային ժառանգությունն ադրբեջանական վանդալիզմից պաշտպանելու հնարավորություններին ու ջանքերին, ապա հասկանալիորեն, հնարավորությունները շատ քիչ են։

Այդուհանդերձ, այդ ուղղությամբ աշխատող բազմաթիվ կազմակերպություններ, ինչպես նաև 2020թ․ պատերազմից հետո Մայր Աթոռում ստեղծված գրասենյակը, որը նպատակն Արցախի պատմամշակութային ժառանգությանը հետևելն է, Սրբազանի խոսքով, բազմաշերտ ու ինտենսիվ աշխատանք են տանում փաստագրման, նյութերի արխիվացման ուղղությամբ։ Այն հնարավորությունները, որոնք կան մեր ձեռքի տակ՝ ներառյալ արբանյակային լուսանկարներով մեր ժառանգության նկատմամբ կատարվող միջամտությունների, պղծումների դեպքերի արձանագրումն ու փաստագրումը, օգտագործվում են։

Թե դրանք, թե խոնարհված ու կիսախոնարհված վանքերի ու եկեղեցիների՝ Մայր աթոռին պատկանելիության հետ կապված փաստաթղթային հարցերի կարգավորումը թույլ կտա հետագայում միջազգային համապատասխան կառույցներում փաստերով ներկայացնելու արցախահայության բռնի տեղահանությունից հետո ադրբեջանցիների իրականացրած վանդալիզմը հայկական բազմահազարամյա ժառանգության նկատմամբ։

Աղբյուր` Փաստինֆո