Փաստ ինֆո

Արցախից Հայաստան մեկնած վերջին ավտոբուսի մեջ էր Արմեն Գաբրիելյանը՝ «Ծիլ» տիկնիկային թատրոնի հիմնադիրը։ Արմենին Արցախում ամենաշատը սիրում էին փոքրիկները․ շրջափակման ամբողջ ընթացքում նա իր տիկնիկներով շրջում էր Արցախի գյուղերով ու ներկայացումներ բեմադրում երեխաների համար՝ արցախյան բարբառով։

«Ծանր էին վերջին օրերի տեսարանները։ Վերածննդի հրապարակում էին մարդիկ գիշերում՝ ավտոբուսի սպասելով․․․ Ամեն տեսակի մարդ կարելի էր հանդիպել այդտեղ․ տեղահանված էին տարբեր գյուղերից, որոշները վատառողջ էին, ոմանք հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրներ ունեին, մի մասն էլ՝ ուղղակի անօգանական՝ երեխաներին գրկած․․․Մարդ մահացավ հենց հրապարակում․․․ Վախ կար մարդկանց աչքերում, վախենում էին անգամ բարձրաձայն խոսել, քանի որ ադրբեջանցիներն արդեն ազատորեն շրջում էին քաղաքում։ Ոստիկանական մեքենաներով անընդհատ պտտվում էին, փորձում վախեցնել, ատելությամբ լեցուն հայացքներ գցում մարդկանց վրա․․․ Մարդիկ է՛լ ավելի էին վախենում, լարվում այդ վիճակից, դրա համար էլ հենց ավտոբուսը կանգնեց, բոլորն իրենց նետեցին ներս․․․ Փրկվել էին ուզում, թուրքն արդեն քաղաքում էր․․․»,-«Փաստինֆո»-ին պատմում է Արմենը։

Ավտոբուսին անհամբեր սպասողների պահվածքը նստելուց, ավելի ճիշտ՝ ներս խցկվելուց հետո, կտրուկ փոխվում էր․ զգալով, որ արդեն ապահովության որոշակի զգացում կա՝ շատերը մի վերջին անգամ հետ էին նայում, երազում մի քիչ էլ մնալ՝ թեկուզ ավտոբուսի մեջ նստած, բայց Արցախի հողի վրա։

«Դժվար է նկարագրել մարդկանց հայացքները, ամեն մեկը յուրովի ապրում էր ցավը՝ իր հողից հեռանալու ցավը․․․ Մեծերը հեկեկում էին, երեխաները հարցեր էին տալիս, ծնողները՝ կցկտուր պատասխանում։ Երբ գլուխս հանեցի պատուհանից, ավելի ուժգին ցավ զգացի՝ տեսնելով քաղաքում կանգնած թուրքերին, իսկ մենք մեր հողից հարկադրաբար հեռանում էինք․․․ Փորձեցի լուսանկարել, բայց մութ էր արդեն, խավար, չստացվեց։ 95 տարեկան մի պապիկ էլ կար մեր ավտոբուսում՝ որդու հետ, անընդհատ վարորդին հարցնում էր՝ էս ինձ ո՞ւր ես տանում, էս մարդիկ ովքե՞ր են, ինչո՞ւ են ինձ տանում։ Ու մեկ էլ ասաց՝ ուր որ տանում եք ինձ, էնտեղից կարողանալո՞ւ եմ իմ տուն վերադառնալ․․․»,-հիշում է Արմենը։

Սեպտեմբերի 19-ից այլ իրականություն էր․ երեխաներն արդեն հեքիաթին չէին հավատում․ իրենց իմացած վերջաբանն այլ էր՝ բարին պետք է հաղթեր չարին, բայց հակառակը եղավ։ Արմենն ասում է՝ սա վերջը չէ, ու դա պիտի իմանան արցախցի փոքրիկները ևս․ վերջում բարին է հաղթելու։

«Որ պատերազմն սկսվեց, նկուղում էինք փորձում զբաղեցնել երեխաներին։ Ներկայացում տալու հնարավորություն չկար, բայց հեքիաթ էինք պատմում, փորձում շեղել կատարվողից․․․ Որ գյուղերից էլ եկան, գնացինք իրենց ապաստանած հասցեներով՝ Արցախի պետական համալսարան, Վալեքս հյուրանոց, վերջում՝ հրապարակ»,-պատմում է Արմեն ու ավելացնում՝ ստուդիայի մյուս անդամներն արդեն ընտանիքների հետ դուրս էին եկել, ինքն էլ՝ ծնողների հետ, իր հերթին էր սպասում՝ այդ ընթացքում փոքրիկներին մի քանի րոպեով զբաղեցնում։

«Ծիլ» տիկնիկային ստուդիան պատերազմի ծնունդ է․ 44-օրյա պատերազմից հետո է ստեղծվել․ թե ինչպես աշխատել պատերազմ տեսած փոքրիկների հետ՝ գիտեն, նրանց օգնելու ճանապարհը մի անգամ արդեն անցել են։ Արմենն ասում է՝ փոքրիկները հիմա շատ-շատ ունեն մեր կարիքը, թերապիա է պետք նրանց, դրա համար էլ որոշել է՝ Արցախի «Ծիլ» տիկնիկային ստուդիան պիտի շարունակի իր գործունեությունը Հայաստանում՝ որքան էլ դժվար լինի։ Ինչպես Արցախում՝ շրջափակման պայմաններում գյուղից գյուղ շրջել ու երեխաներին ուրախացրել են, հիմա էլ կշրջեն, կհավաքեն Հայաստանի տարբեր բնակավայրերում ծվարած փոքրիկներին ու նրանց համար արցախյան բարբառով հեքիաթ կպատմեն, ներկայացում կցուցադրեն։
Աղետից հետո երեկ՝ հոկտեմբերի 24-ին Շիրակում տեղի է ունեցել «Ծիլ» ստուդիայի առաջին հանդիպումը մարզում ապաստանած արցախցի փոքրիկների հետ։

«Երկու տիկնիկ ենք բերել․ 50 երեխայի համար Սարոյանի «Հայ մուկը» պատմվածքը պատմեցինք արցախյան բարբառով։ Որ մտա դահլիճ, երեխաները տարբեր տեղերից սկսեցին գոչել՝ Դուք մեր գյուղում եղել եք, մեկը հիշեց, որ «Երեք խոզուկներն» էինք իրենց մոտ բեմադրել, Սպիտակաշենից մեկը թե՝ «Բարեկենդանն» էիք մեզ մոտ ցույց տվել․․․ Մի բալիկ էլ մոտ եկավ, հեռախոսի միջից գտավ ու ցույց տվեց մեր համատեղ նկարը՝ արված իրենց գյուղում․․․ Շատ հուզիչ էր, չէի սպասում, որ կհիշեն, ու ամենակարևորը՝ ուրախացան երեխաները․․․»,-ասում է Արմենն ու ավելացնում՝ ինչպես Արցախում էր, այնպես էլ Հայաստանում անվճար հիմունքներով է գործելու ստուդիան։ Մնում է տարածք գտնեն, որ արցախցի փոքրիկները նորից կարողանան հաճախել տիկնիկային թերապիայի, հեքիաթ լսեն արցախյան անուշ բարբառով․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո