Փաստ ինֆո

Մենք ունենք մի ղեկավարություն, որը պարբերաբար իր ասածն է փոխում, հարթակներն է փոխում է և ոչ մի հարթակից ոչինչ չի ստանում, բացի պարտությունից։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքագիտության դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը՝ խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունները միաժամանակ տարբեր հարթակներ տեղափոխելու հարցին ի պատասխան։ Նշենք, որ դրանց շուրջ բանակցություններ ծավալվել են միաժամանակ Մոսկվայի, Վաշինգտոնի ու ԵՄ-ի հովանու ներքո, իսկ հոկտեմբերի 23-ին հայտնի դարձավ, որ նաեւ

Թհրանում տեղի ունեցած «3+3» ձևաչափով հարթակում եւս քննարկվել են Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության պայմանագրի բանակցությունները։

«Եթե նայեք արդյունքներին, ապա այս կառավարությունը դուրս եկավ նոյեմբերի 9-ի պայմանավորվածություններից ու գնաց արևմուտք, ու արևմտյան հարթակում ստորագրեց Արցախի հանձնումը, կամ համաձայնեց Արցախի հանձնմանը, մենք տեսանք դրա հետևանքը, դա մեզ ոչինչ չտվեց։

Արևմուտքն էլ չճանաչեց էթնիկ զտումը, ոչ էլ Ռուսաստանը ճանաչեց։ Արդյունքում, ոչ մի երաշխիք մեզ չտվեցին, ուղղակի ինչ-որ խոստումներ են՝ ինչ-որ զինատեսակների, սակայն եթե անգամ դա արվի, բայց արվի սահմանափակ զինատեսակներով ՝ ոչինչ չի փոխվի։ Այսինքն, մի քանի ֆրանսիական համակարգերը ոչինչ չեն փոխի, եթե չկա լայնածավալ օգնություն»,- նշել է քաղաքագետը։

Նա ընդգծեց, որ իրականում մենք ոչինչ չենք ստացել՝ հարթակներ փոխելով, անգամ Արցախը զիջելով, ցեղասպանություն տեսնելով։ Աշխարհը դա արհամարհեց։

Ինչ վերաբերում է «3+3»-ին, ապա Խաչիկյանի դիտարկմամբ, վերադառնում ենք այս ռեգիոնալ հարթակին՝ իմանալով թե Թուրքիան և Ադրբեջանն ինչ են ուզում։

«Ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը կռիվ չի ուզում ու մեզ համար պատերազմ չի սկսի Թուրքիայի և Ադբեջանի դեմ, նույն իրավիճակում է նաև Իրանը, որը կարող է ներքաշվել իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմի մեջ։ Այսինքն՝ Իրանին այստեղ բացարձակ պետք չէ անկայություն կամ կոֆլիկտ։ Իրենց շահն այն է, որ այստեղ ամեն բան խաղաղ ձևով լուծվի ու պատերազմ չսկսվի։ Թուրքիան և Ադրբեջանը դա գիտեն ու, վստահաբար, ճնշումներ են գործադրում, որ զիջումներ կատարվեն մեր հաշվին, իսկ այս կառավարությունը ի՞նչ կարող է անել, ոչինչ։ Նրանց կառավարման վերջին 5 տարիները պարտության և ողբերգության պատմություն էր»։

Հարցին, թե երբ նույն հարցը տեղափոխվում է տարբեր հարթակներ, արդյոք կարելի է տարբեր արդյունք ակնկալել բանակցություններից՝ քաղաքագետը նկատեց, որ եթե օրինակ Ռուսաստանը տեսնում է, որ այս կառավարությունը Արևմուտքի հետ է գործ ունենում, Արեւմուտքի հետ է պայմանավորվում, փոխում իր դիրքորոշումը, ապա ինքը հետ է քաշվում։ «Նրանց բացատրությունն այն է, որ եթե դուք Արևմուտքի հետ եք գործ ունենում, ապա ինչ եք ուզում մեզնից , ուզում եք, որ ձեր տեղը պատերազմենք Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ, իսկ դուք Արևմուտքի հետ պայմանավորվե՞ք, այդպես չի լինի»։

Քաղաքագետի արձանագրմամբ՝ կարելի է խաղաղ այդ հարթակների միջև, բայց դրա համար պետք են դիվանագետներ, պրոֆեսիոնալ դիվանագետներ, որ ինչ-որ բան կարողանային ստանալ, շահել, իսկ սրանք խաղացին ու բոլոր հարթակներում ու բոլորում պարտվեցին, ոչինչ չստացան»։

Նրա խոսքերով՝ տարբեր հարթակներից մեզ համար ամենանպաստավորը գտնելու համար պետք է նայել հարթակների առաջարկներին։ «Մեզ որևէ մեկը որևէ բան գործնականում առաջարկո՞ւմ է։ ՌԴ-ն պաշտոնապես մեր դաշնակից է, բայց իրեն դաշնակցի պես չի պահում՝ օգտագործելով այն փաստը, որ մենք էլ մեզ դաշնակցի նման չենք պահում, այսինքն, մենք ՌԴ-ին «քարտ բլանշ» ենք տալիս, որ նա ոչինչ չանի։ Հետևաբար, դժվար է ասել, թե ինչի կարելի է սպասել, եթե հանկարծ գործողություններ սկսվեն Սյունիքում»։

Նա ընդգծեց, որ Արցախում տեղի ունեցածի համար ոչ ՌԴ-ն, ոչ Արմուտքը որևէ ռեալ գնահատական չտվեցին։ «Այսինքն, մենք ոչ այս տեղից ենք որևէ ռեալ բան ստանում, ոչ էլ մյուս տեղից։ Մինչդեռ, եթե խելացի ձևով մեր դիվանագիտությունը վարեինք՝ գուցե ինչ-որ երաշխիքներ ստանայինք, օրինակ, ռեալ ռազմական օգնություն կամ զինատեսակներ»։

Դիտարկմանը, թե արդյոք այն, ինչ ստացանք Ֆրանսիայից ռեալ ռազմական աջակցություն չէ՝ Խաչիկյանն արձագանքեց, որ այն, իհարկե, ողջունելի է, բայց եթե դա լինի սահմանափակ բան, ապա՝ ոչ։

«Օրինակ, Ուկրաինային Արևմուտքը մասսայական օգնություն է ցուցաբերում, թեև ռուսները ամեն ինչ ոչնչացնում են, դա, իհարկե, մեծ վնաս է հասցնում ՌԴ-ին, բայց ոչնչացնում են։ Իսկ եթե խոսքը մի քանի համակարգի մասին է՝ ինչպես մեր դեպքում, ապա Թուրքիան և Ադրբեջանը դրանք կոչնչացնեն մի քանի ժամվա ընթացքում։ Այսինքն, պետք է մասսայական օգնություն լինի ու մասսայական զինատեսակներ լինեն, պետք են նաև մասնագետներ, որպեսզի գան՝ մերոնց թրեյնինգներ անեն։ Միաժամակ, այդ համակարգերը պետք է ինգետրացվեն մեր ռազմական հնարավորությունների հետ։ Եթե Ֆրանսիան այդ աշխատանքներին պատրաստ է՝ դա միայն ողջունելի է, բայց եթե սա միայն սիմվոլիկ օգնություն է, որպեսզի բավարարեն հայկական սփյուրքին, դա ռազմական բալանսը չի կարող փոխել»։

Խաչիկյանի դիտարկմամբ՝ իրավիճակն, իհարկե, բարդ է, բայց դատելով, թե ինչպես բանակցեց ՀՀ իշխանությունը վերջին 5 տարիների ընթացքում՝ կարելի է ասել, որ դա խայտառակություն է, ողբերգություն է։

«Սա հասկանալու համար բավական է նայել, թե ինչ ունեինք մենք 2018-ին և ինչ ունենք հիմա։ Նրանց բանակցությունների արդյունքը մեր ջախջախումն է, այն ինչ կատարվեց մեզ հետ սարսափելի է ու ամենավատն այն է, որ այս կառավարությունը կատարվածի համար որևէ պատասխանատվություն չի վերցնում։ Հետևաբար, եթե նրանք շարունակեն բանակցել, մենք շարունակելու ենք ամեն բան կորցնել, ու հարթակը կապ չունի»,- ասել է քաղաքագիտության դոկտորը։

Աղբյուր` Փաստինֆո