Փաստ ինֆո

Ի՞նչ օկուպացված գյուղերի մասին է խոսում Ադրբեջանի նախագահը։ Եթե նա նկատի ունի Տիգրանաշենն, ինչպես նաև գյուղեր՝ Տավուշի մարզից, ապա նրան պետք է հիշեցնել Հայաստանի հարավից՝ Մեղրիից կտրած և Ադրբեջանին նվիրած 1200 քկմ տարածք ընգրկող 6 գյուղերի մասին։ Թող վերադարձնի այդ հողերը, հետո կխոսենք, այսպես կոչված, անկլավների մասին,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր դոկտոր, քարտեզագետ Ռուբեն Գալեչյանը։

Հիշեցնենք՝ նախօրեին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելի հետ հեռախոսազրույցում հայտարարել էր, թե Ադրբեջանի ութ գյուղեր դեռևս գտնվում են Հայաստանի օկուպացիայի տակ։ Այդ կապակցությամբ նա Միշելին հայտարարել է դրանց «ազատագրման» անհրաժեշտության մասին։

Ռուբեն Գալեչյանը պատմական հիշողության թարմացում է կատարում. «Երբ Ադրբեջանը ցանկանում էր մեր հարևանությամբ «Կարմիր քրդստան» անվանումով գավառ ստեղծել, Հայաստանի հարավային տարածքից 1200 քկմ փոխանցվեց նրանց` որպես արոտավայր ծառայեցնելու համար։ 1932թ. «Կարմիր Քրդստան»-ի ծրագիրը չեղարկվեց, սակայն, չգիտես ինչու, մեզանից վերցված հողերը չվերադրձրեցին։ Ուրեմն, թող Ադրբեջանը նախ մտածի այդ հողերը Հայաստանին վերադարձնելու մասին, հետո կխոսենք։ Եթե նրանք ինչ – որ օկուպացված գյուղերի մասին են խոսում, ապա պետք է իրենց վերցրածը հետ վերադարձնեն մեզ։ Այդ հողերը Խորհրդային Միությունը նվիրել է Խորհրդային Ադրբեջանին։ Եվ քանի որ Ադրբեջանը պնդում է, թե ինքը ժառանգն է 1918-20 թ. Խորհրդային Ադրբեջանի, ապա թող համապատասխան քայլեր ձեռնարկի այս ուղղությամբ»։

Քարտեզագետը վրդովված է՝ Ալիևը անդադար անհասկանալի ինչ -որ պահանջներ է ներկայացնում և նա չի դադարելու իր այս վարքը։ Հարցը, ուրեմն, հետևյալն է՝ իսկ ինչո՞ւ հայկական կողմը` ի դեմս օրվա իշխանությունների, նույնպես իր պահանջներն առաջ չի քաշում. «Իրավական տեսանկյունից, Ադրբեջանն իր իսկ Սահմանադրությամբ, իրավունք չունի անկլավ պահանջելու Հայաստանից։ Նորից եմ կրկնում, Ադրբեջանի Սահմանադրությունը սահմանում է՝ իրենք իրավահաջորդն են 1918-20 թ. Խորհրդային Ադրբեջանի տարածքի, իսկ այդ ժամանակ անկլավ գոյություն չի ունեցել։ Հետևաբար, եթե Ադրբեջանը հիմա ագրեսիվ հռետորաբանությամբ այսպիսի պահանջներ է առաջ քաշում, ապա չի բացառվում, որ նա իր նպատակին կհասնի հերթական անգամ ռազմական սադրանքի և արկածախնդրության դիմելով Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ»։

Բանախոսն ընդգծում է՝ եթե, հանկարծ, Ադրբեջանին հաջողվի բռի ուժի գործադրմամբ, այսպես կոչված, անկլավներ բռնազավթել Հայաստանի Հանրապետության տարածքից՝ Տավուշից և Արարատի մարզից, ապա կենտրանական Հայաստանը՝ Երևանն, իր հարակից մարզերով, շրջափակման մեջ է հայտնվելու՝ դառնալով անկլավ Հայաստանի տարածքի մեջ. «Մեր՝ դեպի հարավ՝ Մեղրի և հյուսիս՝ Տավուշ գնացող միջպետական գլխավոր մայրուղին իրարից կբաժանվի։ Այսինքն, Հայաստանը ցամաքային ճանապարհով կկտրվի Վրաստանից և Իրանից։ Թե ի՞նչ է սա նշանակում, կարծում եմ՝ առանց խոսքերի էլ պարզ է։ Երևանն իր հարակից մի քանի մարզերով դառնալու է անկլավ՝ Հայաստանի տարածքի մեջ։ Այդ ճանապարհների այլընտրանքը գյուղական ճանապարհներն են, օրինակ Սելիմի լեռնանցքը, որն անանցանելի է բեռնատար ավտոմեքենաների և մեծ ավտոբուսների համար, մյուսը՝ Տիգրանաշենին հարակից գյուղական ճանապարհն է, ճիշտ այնպիսին, ինչպես հարավում՝ Սյունիքում, Տաթևի այլընտանքային ճանապարհն էր։ Եթե այս պարագայում էլ պետք է նոր ճանապարհներ կառուցեն, ապա, առնվազն, մեկ տարի Հայաստանի հյուսիսն ու հարավն իրար հետ ցամաքային կապ չեն կարող ունենալ»,-ասում է քարտեզագետը։

Ամփոփելով զրույցը` Ռուբեն Գալեչյանը հռետորական հարցադրում է կատարում՝ իսկ այդ, այսպես կոչված, անկլավներ տվողը մտածե՞լ է՝ թե ինչպե՞ս է Ադրբեջանը ցամաքային ճանապարհով հասնելու իր այդ անկլավներին և ինքն էլ պատասխանում հարցին. «Որպեսզի նա Հայաստանի տարածքով անցնի իր մի անկլավից մյուսը, պետք է Հայաստանից նոր տարածքներ գրավի։ Թիրախում Տավուշի մարզն է, իր մի շարք գյուղերով հանդերձ, այսինքն՝ Ոսկեպարը, Բերքաբերն ու հարակից գյուղերը կկտրվեն Հայաստանից։ Արարատում՝ Տիգրանաշենից մինչև Նախիջևան ընկած հատվածը, նույնպես, թիրախում է, նրանք այստեղ ևս տարածքներ կգրավեն։ Եվ, եթե սա իրականություն դառնա, ապա Հայաստանն այս իրավիճակից դուրս գալու համար միայն մեկ ուղի ունի՝ ռազմական ճաանապարհով սա թույլ չտալը։ Այլ ելք մենք չունենք»։

Աղբյուր` Փաստինֆո