Փաստ ինֆո

Շուշիի շրջանի Մեծ Շենի բնակիչները գաղթի ճանապարհը բռնել են սեպտեմբերի 24-ին։ Արցախից հարկադիր տեղահանվողներից առաջինները, կարելի է ասել, նրանք էին՝ Բերդաձորի ենթաշրջանի մնացյալ գյուղերի բնակիչների հետ միասին։

«Ամսի 24-ին գյուղացիները փոքր՝ մարդատար մեքենաներով դուրս եկան՝ իրենց հետ վերցնելով ընդամենը մի երկու շոր։ Անգամ բեռնատարներ չկային, որ մարդիկ իրենց տան եղածից մեկ-երկու գույք հանեն։ Ես վերջինն եմ դուրս եկել՝ ամսի 25-ին։ Մեքենայի մեջ հազիվ տեղավորվել ենք ես, կինս ու երկու համագյուղացիներս։ Մեզ հետ միայն մեր հագնելու շորերն ենք վերցրել, ուրիշ ոչ մի բան։ Էն լիքը, սարքած, կահավորված երկհարկանի սեփական տնից ընդամենը մի երկու շոր ենք հանել»,-«Փաստինֆո»-ին պատմում է Մեծ Շենի համայնքապետ Դավիթ Դավիդյանը։

Պարոն Դավիդյանը երեք տարվա մեջ արդեն երկրորդ տունն է կորցնում․ մեկն էլ Շուշիում է մնացել։ Այսքանով հանդերձ, ամբողջ կյանքի ընթացքում ստեղծած նյութական կորստից այնքան չի վշտանում, որքան այն փաստից, որ անտեր են մնացել հարազատների գերեզմանները, եկեղեցիներն ու սրբատեղիները։

«Տունը նորից կսարքվի․ դժվարությամբ, բայց ստեղծելու ենք զրոյից, ունեցվածքը հնարավոր է աշխատելով ձեռք բերել, բայց գերեզմանները, սրբատեղիները ոչ մի կերպ չենք կարող փոխարինել, պահել՝ հեռվից հեռու․․․ Այնտեղ են մնացել ծնողներիս, կրտսեր եղբորս շիրիմները։ Գյուղից դուրս գալուց առաջ երկու օր անընդհատ մտքերի մեջ էի՝ չգիտեի ինչ անեմ՝ ոչ ուզում էի դուրս գալ, ոչ կարող էի մնալ․․․ Ո՞նց մնաս թուրքի հետ, ո՞նց, արնախում թուրքի հետ ապրել կլինի՞․․․ Վերջին օրն առավոտից մենակ շրջում էի գերեզմանի մեջ, հաջող արեցի մեր հագուցյալներին, սրբատեղի գնացի, անընդհատ էն հարցն էր մտքից, թե ինչու պիտի ամեն անգամ մեր ազգն էսպես զրկվի Հայրենիքից։ Բառերով հնարավոր չի նկարագրել ապրումներդ, երբ ստիպված թողնում ես հողդ, հարազատներիդ շիրիմներն ու դուրս գալիս․․․ Դեռ տաք ենք, ինչքան ժամանակ անցնի, այնքան ավելի մեծ ցավ ենք զգալու»,-ասում է բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցը։

Պարոն Դավիդյանի որդիները Տաշիրում են տեղավորվել, ինքն էլ, հավանաբար, այնտեղ կգնա։ Ասում է՝ Արցախի բնությանը շատ մոտ վայրում եմ ուզում ապրել, էնտեղ մեր անտառների պես անտառներ չկան, բայց ճար չունեմ, երեխեքն այնտեղ են, աշխատանքի են տեղավորվել արդեն, պիտի գնամ։ Հարցին՝ ինչո՞վ կցանկանա զբաղվել այնտեղ, պատասխանում է՝ մեղվաբուծությամբ։
Մեծ Շենում էլ հիմնական զբաղմունքը մեղվածությունն էր․ Արցախում նրան նախ որպես մեղվաբույծ էին ճանաչում։ Մեղուները նույնպես անտեր են մնացել։ 40 փեթակ պարոն Դավիդյանը Մեծ Շենում է թողել․ մեղրը հասցրել էր քամել ու մի մասը բաժանել, մի մասն էլ վաճառել։ Ասում է՝ շրջափակում էր, մարդիկ գումար չունեին, ասել եմ՝ մեղրը տարեք, երբ փող կլինի, կտաք։ Պատերազմի բերած աղետը թույլ չտվեց մարդկանց դա էլ վայելել։

«Մարդիկ զանգում են, թե՝ էն մեղրի փողը տալու ենք, ասում եմ՝ ոչ մի բան պետք չի տալ։ Որ չեք վայելել, ի՞նչը տաք։ Իմաստը ո՞րն է փող վերցնել մի բանի համար, որը թեկուզ իմ տանը լիներ մնացած, պիտի մնար թշնամուն․․․ Մարդիկ դատարկաձեռն, երկու շորով դուրս են եկել՝ հետևում թողնելով ամբողջ կյանքի ստեղծածն ու հիմա դռնեդուռ ընկած տուն են ման գալիս, որ իրենց երեխաները դրսում չմնան։ Էնպիսի գներ էլ ասում են խիղճը կորցրած տանտերերը, որ լիովին ամեն ինչից հիասթափվում ես»,-հառաչում է Մեծ Շենից բռնի տեղահանված Դավիթ Դավիդյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո