Փաստ ինֆո

Նախ եկեք հիշենք՝ ինչպե՞ս է կազմավորվել Արցախի Հանրապետությունը՝ տեղի է ունեցել հանրաքվե, որի ընթացքում, Արցախի ժողովուրդն իր կամարտահայտությունն է հայտնել և իրենց պատգամավորները որոշում են ընդունել։ Հետևաբար, ցանկացած պետության լուծարման համար, նույնպես, հարկավոր է պրոցեդուրա անցկացնել, այլ ոչ թե նախագահը կամ այդ պետությունը ներկայացնող ցանկացած ղեկավար հայտարարի, թե պետությունն այլևս չկա և այդ պետությունը գոյություն չունենա,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է ռազմական փորձագետ, պահեստազորի գնդապետ Հայկ Նահապետյանը։

Հիշեցնենք՝ այսօր հայտնի դարձավ, որ Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր է ստորագրել, համաձայն որի՝ մինչև 2024 թվականի հունվարի 1-ը պետք է լուծարվեն Արցախի բոլոր պետական հիմնարկները և կազմակերպությունները, որի արդյունքում Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետությունը դադարելու է գոյություն ունենալուց։

Հայկ Նահապետյանը նշում է՝ Արցախի Հանրապետությունում տարբեր տարիներին տեղի ունեցող ընտրությունների ընթացքում, պարբերաբար մասնակցել են նաև միջազգային դիտորդական առաքելություններ, այսինքն՝ միջազգային կառույցները նույնպես մասնակից են եղել այդ գործընթացներին։ Հետևաբար, երբ Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հայտարարում է, թե պետություն չկա, դա դեռևս իրավական որևէ հիմք չունի։ Սա էլ իր հերթին նշանակում է, որ Արցախի Հանրապետությունը իրավական առումով կա և գոյություն ունի՝ անկախ նրանից, թե նախագահը ինչ փաստաթուղթ է ստորագրել։

Բանախոսը հավելում է՝ մեր Հայրենիքն այս պահին, փաստացի, կա, գոյություն ունի, սակայն, այն բռնազավթված է օտարի կողմից. «Արցախի Հանրապետությունը մի օր նորից մերը կլինի, եթե հայությունը, մասնավորապես՝ Արցախում ապրողներն ուզենան, որ այն նորից մերը դառնա, որպեսզի մեր գերեվարված Հայրենիքը մի օր ազատագրվի։ Այդպիսի նախադեպ կա՝ հրեաները 2000 տարի ցաքուցրիվ ապրում էին, բայց երբ կամք դրսևորեցին՝ համապատասխան աշխարհաքաղաքական իրավիճակում իրենց Հայրենիքը վերականգնեցին։ Հետևաբար, առաջին հերթին, մենք մեր ներսում պետք է այդ ներուժը չկորցնենք»,- ասում է Հայկ Նահապետյանը։

Անդրադառնալով օրակարգում հայտնված Հռոմի ստատուտի վավերացման թեմային, ինչին արձագանքելով Կրեմլը գնահատել է որպես «թշնամական» վերաբերմունք է՝ ՌԴ-ի նկատմամբ, Հայկ Նահապետյանը նկատում է՝ հայաստանյան օրվա իշխանությունների նպատակն էլ հենց սա է՝ առավելագույնս խաթարել և թշնամացնել ՌԴ-ի հետ մեր դաշնակցային հարաբերությունների որակը. «Վերջին մեկ ամսում Փաշինյան Նիկոլի հայտարարությունների մեխը հենց սա էր՝ մենք փոխում ենք մեր անվտանգային ճարտարապետությունը։ Գործընթացն այս պահին գնում է այն ուղղությամբ, որպեսզի ՌԴ-ի հետ կնքված միջպետական բոլոր պայմանագրերը, կլինեն դրանք՝ ռազմական, թե տնտեսական, չեղարկվեն։ Դա կարող է տեղի ունենալ ՀՀ ԱԺ-ի կողմից մեկնարկած իրավական գործընթացի արդյունքում, իսկ թե ինչպիսի՞ հետևանքներ սա կարող է ունենալ մեր երկրի համար, կարծում եմ՝ դժվար չէ կռահել»։

Իսկ որոնք են լինելու ռւս խաղաղապահների հետագա գործողությունները Արցախում՝ հաշվի առնելով ստեղծված իրավիճակը՝ փորձագետն ասում է՝ եթե Արցախում այլևս հայեր չմնան, ի՞նչ գործ ունեն այնտեղ անելու ռուս խաղապահները. «Ռուսական խաղաղպահ զորամիավորման առաջին գործառույթը 2020 թ. նոյեմբերի 9-ին հաստատված հրադադարի ռեժիմի պաշտպանումն էր, որի պահպանման պատասխանատուն ռուսական խաղաղապահ զորամիավորումն էր։ Երկրորդ հերթին՝ զորամիավորումն Արցախում ապրողների անվտանգության պահպանման երաշխավորն էր։ Հիմա, եթե այնտեղ այլևս հայեր չեն մնում, ի՞նչը կամ ո՞ւմ պետք է պաշտպանի ռուսական խաղաղապահ զորամիավորումն Արցախում։ Իսկ եթե, անգամ, այնտեղ որոշ թվով հայեր մնան, ապա նրանք կարգավիճակով արդեն որպես Ադրբեջանի քաղաքացիներ են լինելու, որը խաղաղպահի գործառույթ չի նախատեսում։ Հետևաբար, այնտեղ խաղաղապահ առաքելություն իրականացնող ռուսական զորամիավորումն, այլևս, Արցախում մնալու անհրաժեշտություն չի ունենալու և նրանք դուրս կգան այնտեղից»։

Հարցին՝ արդյո՞ք խաղաղապահների հեռանալուց հետո հաջորդ թիրախը ՀՀ-ում ռուսական 102-րդ ռազմաբազի հեռացումը չի՞ լինելու, Հայկ Նահապետյանը պատասխանում է՝ հիմա, արդեն, գործառույթներն ուղղված են հենց այդ ուղղությամբ.«Տեսականորեն ընդունենք, որ երեք վայրում է տեղակայված ռուսական 102-րդ ռազմաբազան, ինչպես նաև՝ սահմանապահ ուղեկալները դուրս են գալիս Հայաստանից, այսինքն, կատարվում է այն, ինչին այդպես ձգտում են այսօրվա ՀՀ իշխանությունները։ Ի՞նչ է կատարվելու դրանից հետք՝ Ալիևը բացմիցս հայտարարել է, որ ՀՀ-ի հետ սահմանները գծվելու են ոչ թե քարտեզների, այլ միջպետական պայմանագրերի հիման վրա։ Ըստ այդ երկրի գործող սահմանադրության, ներկայիս Ադրբեջանն Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության իրավահաջորդն է, որը եղել և գոյատևել է 1918-20թթ.-ին։ Իսկ Հայաստանի սահմաններն այդ տարիներին ընդգրկել են Հայաստանի և Թուրքիայի միջև կնքված Ալեքսանդրապոլի պայմանագրով, մոտավորապես՝ 10.000 քկմ տարածք։ Եվ, որովհետև Ադրբեջանը չի ընդունում, որ իրենք Խորհրդային Ադրբեջանի, այլ, ինչպես արդեն ասացի, Ադրբեջանի Դեմոկրատական Հանրապետության իրավահաջորդն են, հետևաբար, Ալիևն ասելու է՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանները ոչ թե Ալմա Աթայի համաձայնագրով, այլ՝ Ալեքսանդրապոլի պայմանագրով են գծվելու։ Ընդ որում, Ալիևը նաև ասելու է՝ եթե հայ բնակչությունը 10.000 քկմ տարածքից դուրս է ուզում ապրել, որևէ խնդիր չկա, իսկ եթե ոչ՝ այդ տարածքնեերն ինքն ուժով է վերցնելու։ Իսկ հիմա պատկերացրեք՝ ՀՀ-ում պատերազմ է և ռուսական զինական ներկայությունը չկա՝ հեռացել է Հայաստանից, ինչպես որ ՀՀ օրվա իշխանութուններն են ուզում և ամեն ինչ անում, որ այդպես լինի։ Ի՞նչ է մեզ մնում այս ամենից հետո՝ ասել բարի գալուստ Ալեքսանդրապոլի նոր պայմանագիր և թուրքական՝ 10.000 քկմ տարածքով Հայաստան»,- ամփոփելով զրույցն ասում է ռազմական փորձագետ, պահեստազորի գնդապետ Հայկ Նահապետյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո