Փաստ ինֆո

Բացի էմոցիոնալ դաշտից՝ Արցախի կորուստը լրջորեն ազդելու է նաև մեր տնտեսության վրա` սկսած գյուղատնտեսության, մասնավորապես, հացահատիկի և անասնաբուծության ներքին պահանջարկի բավարարումից, վերջացրած Հայաստանի ներդրումային գրավչության կորստով։ Այս մասին «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց է Աուդիտորների Պալատի նախագահ, տնտեսագետ Նաիրի Սարգսյանը։

Նրա փոխանցմամբ՝ Արցախը Հայաստանին ապահովում էր հացահատիկով և մսամթերքով, միաժամանակ, Հայաստանի բուն տարածքում՝ մերձարցախյան հատվածում գոյություն ունեին արոտավայրեր և խոտհարքներ, որոնք ապահովում էին անասնապահության զարգացումը և ներքին պահանջարկի բավարարումը։

«Այժմ մենք ոչ միայն Արցախից այդ ներկրումը չենք ունենալու, այլև չենք կարողանալու Հայաստանի Հանրապետության ներսում ադրբեջանցիների օկուպացրած, դրա հարակից տարածքներում խոտհարքներն ու արոտավայրերն օգտագործել։

Այսինքն, մեր գյուղատնտեսությանը լուրջ վնասներ է կրելու»։

Սարգսյանի դիտարկմամբ՝ հաջորդ խնդիրն այն է, որ Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակը լուրջ ազդեցություն է թողնելու պոտենցիալ ներդրողների վրա, Հայաստանը համարվելու է ոչ գրավիչ երկիր։ «Այս իրավիճակից ակնհայտ է դառնում, որ Հայաստանը չի կարողանում պայքարել իր սուվերենության համար և իր քաղաքացիների իրավունքների պաշտպանության համար, շարունակաբար թշնամի 2 պետությունների կողմից լսվում են հայտարարություններ՝ Սյունիքը ադրբեջանական տարածք դիտարկելու, ուժով միջանցք բացելու վերաբերյալ։

Այս իրավիճակը մի քանի տեսանկյունից է տնտեսությանը վնասում.

Առաջին. տուրիստական հոսքերը դեպի Հայաստան կսկսեն կրճատվել։ Արդեն կան բավական շատ չեղարկումներ ՀՀ այցերի հետ կապված։ Մենք տեսնում ենք նաև դեսպանատների հայտարարությունները, երբ նրանք կոչ են անում, իրենց քաղաքացիներին սահմանամերձ վայրեր չայցելել։

Ստացվում է, որ մենք հիմա ականատես կլինենք տուրիստական հոսքերի անկումներին, այն դեպքում, երբ վերջին 2 տարիներին հենց այդ զբոսաշրջիկներն են Հայաստանի տնտեսական աճի խթանը եղել»,- նշել է բանախոսը։

Ներդրումային գրավչության տեսանկյունից լուրջ հարված է նաև Իրանի տարածքով անցնող ճանապարհի՝ Հյուսիս-Հարավի առկախումը։

«Այդ ճանապարհը հիմա վտանգված է, ավելին այն այլևս չի էլ դիտարկվում, ուստի, Հայաստանը մնում է միայն Լարսով եկող ճանապարհի հույսին, որը նույնիսկ հոսքերին չի բավարարում, հատկապես խոր աշունից մինչև վաղ գարուն ժամանակահատվածում մենք ունենում ենք մատակարարումների խնդիրներ, ինչն ազդում է նաև գնաճի վրա»։

Տնտեսագետի դիտարկմամբ՝ արտաքին անվտանգային սպառնալիքների, նաև Հայաստանի ներսում առկա քաղաքական ճգնաժամի հետևանքով քաղաքացիների մոտ ձևավորվում է արտագաղթի տրամադրվածություն։ «Ընդ որում, արտագաղաթի են տրամադրված այնպիսի կատեգորիաներ, որոնք ստեղծող, արարող են, այսինքն՝ բիզնես ոլորտն են ներկայացնում, որոնք գաղափարներ են գեներացնում, իրագործում են դրանք՝ ապահովելով հարկային մուտքերը։

Մյուս կողմից էլ, եթե ինչպես կանխատեսվում է՝ մենք հաջորդ պատերազմն ունենաք Սյունիքի հատվածում, ապա, առհասարակ, կարելի է կանխատեսել, որ կունենանք պետական բյուջեի 30 տոկոսով կրճատում։

Ն. Սարգսյանի արձանագրմամբ՝ Սյունիքում են գտնվում խոշոր մետաղական հանքերը, ջրային պաշարների մեծ պոտենցիալը։ Այսինքն, կունենանք հարկային մուտքերի կրճատում, արդյունքում, սոցիալական ծախսերը սպասարկելու համար ոչ մի այլընտրանք չի մնալու, քան հարկերի բարձրացումը։

«Սա շատ մեղմ բնութագրումն է այն իրավիճակի, որն ունենալու ենք»,- նշել է Աուդիտորների պալատի նախագահը։

Վերջին օրերին արդեն նկատվում է դոլարի արժեվորում, այսօր արդեն. ԱՄՆ դոլարի (USD) փոխարժեքն աճել է 0.88 դրամով և կազմել 388.59 դրամ։

«Բնականաբար, ցանկացած միջադեպ ազդեցություն է ունենում տնտեսության զգայուն հատվածների վրա, իսկ փոխարժեքը ամենազգայուն հատվածներից մեկն է և տրամաբանական է, որ որոշակի տատանում լինի։ Բայց կարծում եմ, դեռևս տատանումն այնքան չնչին է, որ պետք չէ կապել այս իրավիճակի հետ։ Միաժամանակ, պետք է անկեղծ լինենք, թեև ՀՀ ԿԲ-ն հայտարարում է լողացող փոխարժեքի քաղաքականության մասին, պնդում է, որ որևէ կերպ չի ազդում փոխարժեքի վրա, բայց դրանք միայն միֆեր են, փոխարժեքն իրականում կառավարվում է ԿԲ-ի կողմից։ Հետևաբար, այստեղ դժվար է որևէ գիտական բացատրություն տալ։ Եթե տնտեսական բոլոր մյուս կատեգորիաները դնում ենք մի կողմ և ընդունում ենք, որ Կենտրոնական բանկն է կառավարում փոխարժեքը, ապա պատճառը կապված է նրանց թաքնված նպատակների հետ»,- նշել է բանախոսը։

Աղբյուր` Փաստինֆո