Փաստ ինֆո

Մեկ ժամ ոտքով տնից մինչև աշխատավայր, մեկ ժամ էլ՝ աշխատավայրից տուն․ օրվա առնվազն երկու ժամն Աննան ճանապարհներին է, իսկ հացի հերթերում թե ինչքան է սպասում, վախտը գիտի․․․Սպասելն էլի ոչինչ, եթե անարդյունք չլինի։

«Եթե որոշ ժամանակ առաջ գոնե ցամաք հացի մասին չէինք մտածում, հիմա դա էլ է խնդիր դարձել։ Առանց չափազանցության եմ ասում՝ կան ընտանիքներ, որտեղ օրերով հանապազօրյա հաց չի լինում, որ երեխան ուտի․․․ Որ խանութները դատարկվեցին ու սկսեցին փակվել, մի քանի տեղ հացի փռեր բացվեցին, որ մարդիկ գոնե հաց կարողանան առնել։ Էդ փռերի մի մասն էլ օր է լինում՝ կա՛մ փակ են լինում, կա՛մ հաց չեն ունենում»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է Աննա Մեկունցն ու հաջորդող՝ «հիմա դուք տանը հաց ունե՞ք» հարցիս ծիծաղելով պատասխանում՝ անկեղծ ասած, ոչ․ երեկ փակ էր փուռը, որ գնացի, այսօր էլ չկար արդեն, վերջացել էր․․․

Որպեսզի ծանր լռությունը ցրի, լսափողի մյուս կողմից Աննան շարունակում է․ «Մեր տունը Ստեփանակերտի կենտրոնից հեռու է՝ ծայրամասային թաղամասում։ Քիչ թե շատ մոտիկ մի փուռ կա ընդամենը, էնտեղ էի մտել, ու որ չկար, է՛լ երկար ման չեմ եկել»։

Այս իրավիճակում «լավ է տանը երեխա չկա» միտքը փրկում է խելագարվելուց։

Աննան Ստեփանակերտի Վահրամ Փափազյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի դերասանուհի է, ինչպես նաև՝ գրող՝ հայտնի «Մեկունց» գրական կեղծանունով։ Նրան բազմաթիվ մարդիկ ճանաչում են Ֆեյսբուքից՝ արցախյան առաջին պատերազմում ամուսնուն ու ոտքը, իսկ երրորդում՝ միակ որդուն կորցրած տատիկի մասին ու «Մի աղջկա պատմություն» իրապատումներից։

Առաջին պատմության հերոսը՝ պատերազմում ոտքը կորցրած տատիկը, Աննային հանդիպած բազմաթիվ հետաքրքիր կերպարներից մեկն է։ Կատակում է՝ շրջափակումը դրական կողմեր էլ ունի․ ֆիզիկական շփման, միմյանց հետ զրուցելու հնարավորություն է պարտադրել։

«Ինչ տոտալ շրջափակում է, ստիպված ենք ոտքով տեղաշարժվել։ Ես, օրինակ, ուղիղ մեկ ժամ ճանապարհ եմ գնում, որ աշխատավայր՝ թատրոն հասնեմ։ Որպեսզի արագ անցնի ժամանակը, սովորաբար, ճանապարհին հանդիպած մարդկանց հետ զրույցի եմ բռնվում, խոսում ենք դեսից-դենից․․․Եթե հետաքրքիր կերպար է լինում, անմիջապես ձգում է, սկսում եմ հարցուփորձ անել ապրած կյանքից։ Եվ եթե որևէ մեկի պատմությունը գտնում եմ, որ կարելի է հանրայնացնել, գրում եմ․․․ Էդպես ընկերուհուս մասին գրեցի (նկատի ունի «Մի աղջկա պատմությունը»,-խմբ․)։ Դրանով ուզում էի խոսել արժեքների մասին, դրանց կարևորության մասին, ցույց տալ, որ չի կարելի հայրենիքը հանձնել, քանի որ դրանով արժեզրկում ես արյունը, որ թափվել է այն պահելու համար․․․ Այդ պատմության արձագանքից հասկացա, որ մարդիկ ուզում են լսել այստեղ ապրող մարդկանց մասին, նրանց պատմությունները․․․ Ու որ մի օր տան ճանապարհին հանդիպեցի ոտքը կտրած տատիկին ու զրույցի բռնվեցինք, հասկացա, որ նրա պատմությունը ևս գրել է պետք»,-պամում է երիտասարդ գրողն ու հավելում՝ ամենաշատը մտածում եմ տատիկ-պապիկների մասին, որ էս շոգին ստիպված են ոտքով հացի կամ ինչ-որ բան գտնելու հույսով կիլոմետրերով քայլել կիզիչ արևի տակ՝ ունենալով հազար ու մի հիվանդություն ու չունենալով դեղ ձեռք բերելու հնարավորություն․․․

Պաշարված Արցախում հացի խնդիրը միակ ամենակարևորը չէ․ այստեղ տարրական հիգիենայի համար արդեն պարագաներ չկան․ խանութները վաղուց դատարկ են, մարդկանց պաշարներն էլ սպառվել կամ սպառման եզրին են։

Այս՝ կեցության անտանելի ծանրությունը տանել կոնկրետ Աննային օգնում է թատրոնը։ Պաշարված Արցախում, իհարկե, ոչ լավ օրերի նման, բայց բեմադրություններ լինում են։

Նախկինում եթե տարվա կտրվածքով 70 ներկայացում էր բեմադրվում Ստեփանակերտի դրամատիկականում, հիմա՝ համեմատաբար քիչ․ մարդիկ գոյատևելու համար ինչ-որ բան տուն տանելու հույսով անվերջ ձգվող հերթերում են սպառում ունեցած ժամանակը․․․

Ժամանակի գինը ով՝ ով, Մեկունցը լավ գիտի։ Վառելիքի սղության պատճառով բավականին ժամանակ է արդեն ոչ մեքենաների շարժ կա, ոչ էլ ավտոբուսների։ Մայրն ու եղբայրները ծառայության վայր հասնելու համար ստիպված են լինում սովորականից երկու ժամ շուտ դուրս գալ, որ ոտքով հասնեն։

Միակ վայրը, որտեղ օրեցօր ծանրացող մտքերից Մեկունցին հաջողվում է կտրվել, թատրոնն է։

«Մեր ռեժիսորը միշտ ասում է՝ դերասանը որ բարձրանում է բեմ, պետք է մի կողմ դնի իր խնդիրները։ Այդպես էլ անում ենք, ու հետաքրքիրն այն է, որ մեր դահլիճը ոչ մի անգամ դատարկ չի եղել․․․Ի դեպ, պատահական բեմադրություններ չեն ընտրվում։ Այնպիսի գործեր ենք բեմադրում, որ սերտորեն առնչվում է մեր իրականության հետ, ու ուզում ենք օգնել հանդիսատեսին կողքից նայել ու տեսնել, թե արդյոք ճի՞շտ է ապրում, ճի՞շտ քայլեր է անում, ու, առհասարակ, անու՞մ է, թե՞ ձեռքերը ծալած նստած է։ Մի շատ կարևոր ուղերձ կա մեր գրեթե բոլոր բեմադրություններում․ հանդիսատեսին փորձում ենք հասկացնել, որ այն, ինչ քոնն է, պետք է կարողանաս պահել»,-ասում է Մեկունցը։

Պաշարման պայմաններում ապրելու և պայքարելու ուժ արցախցիները նաև Մեկունցի պես մարդկանցից են ստանում։ Մի բան է, երբ գոտեպնդող խոսքեր են հնչում թշնամու դրած արգելապատնեշի հակառակ կողմից, մի այլ բան, երբ ամեն օր աչքիդ առաջ չընկրկելու, չկոտրվելու համոզիչ օրինակներ ես տեսնում․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո