Փաստ ինֆո

Արցախի ողջ տարածքում այսօրվանից հասարակական տրանսպորտը չի աշխատում։ Դա նշանակում է՝ Ստեփանակերտի ու շրջանների միջև ևս արդեն կապ չկա։ Ով գյուղից Ստեփանակերտ էր գնացել, եթե հասցրել է տուն հասնել, ուրեմն բախտը բերել է, ով՝ չէ, կա՛մ ստիպված է մնալ քաղաքում, կա՛մ ոտքով տասնյակ կիլոմետրեր անցնել՝ տուն հասնելու հույսով։

Էլինայի մայրն այդ իրավիճակում հայտնվածներից է։ Երեկ գծի մեջ դեռևս գտնվող եզակի տրասնպորտով Մարտունու Բերդաշեն գյուղից Ստեփանակերտ էր գնացել, բայց հետ գնալ չի հասցրել։

«Բերդաշենից Ստեփանակերտ ամբողջ ճանապարհը կանգնած է եկել։ Ավտոկայանից էլ միչև մեր տուն՝ մոտ 1,5 ժամվա ոտքի ճանապարհ, հազիվ եկել է։ Նոր էլ վիրահատվել է ու իրեն հակացուցված է նման ծանրաբեռնվածությունը։ Մեծ բեռ այդքանի հետ չէր կարող բերել։ Չկար էլ, որ բերի․ հազիվ 5 ձու է հավաքել, 4 խնձոր ու մեկ դդում․․․ Լուսեի՝ աղջկաս համար այդքանը մի կերպ գյուղից Ստեփանակերտ է հասցրել»,-«Փաստինֆո»-ին պատմում է Էլինան՝ երկու տարեկան Լուսեի մայրը։

Չնայած փոքրիկը դեռ երկու տարեկան է, Էլինան ձեռքից եկածն անում է․ Ստեփանակետի մոտ՝ տնից մոտ 10 կմ հեռավորության վրա, մի հողակտոր է մշակում։ Ասում է՝ ամեն ինչից քիչ-քիչ ցանել է ու ստացած բերքով ոչ միայն ինքն ու փոքրիկն են յոլա գնում, այլև հարևաններին, ծանոթ-անծանոթ մարդկանց է բաժին հանում։

«Հիմա սոխի կարիք չունեմ, կանաչեղենի նույնպես․ իմ ցանածը բավարարում է մեզ։ Երևի հարևաններս էլ դեռ սոխ ունեն։ Իրենց էլ եմ տվել։ Կանաչեղեն՝ մաղադանոս, ռեհան, համեմ էլ էի ցանել, դրանից էլ եմ ցանկացողներին տվել, բնականաբար առանց գումարի․․․Կանաչու կապը 600-700 դրամ է, ո՞նց առնես այդքան թանկ։ Աստված տեսնում է ամեն ինչ։ Եթե տալիս ես, կիսում ես ունեցածդ, ինքն էլ քո վաղվա հացն է օգnում հայթայթես․․․»,-ասում է 22-ամյա երիտասարդ, միայնակ մայրը։

Էլինան բանջարանոցը մշակելու է գնում փոքրիկի հետ՝ շատ ժամանակ գրկած։ Ասում է՝ շատ դժվար է, բայց այլըտրանք չկա․ պիտի մշակի, չարչարվի, որ կարողանա երեխայի կարիքները բավարարել։

«Ամեն տեղ Լուսեի հետ եմ գնում․ չեմ կարող ամեն անգամ ուրիշի մոտ թողնել․ այգի եմ գնում գրկած, հացի հերթ եմ կանգնում գրկած․․․ Երբեմն մարդիկ մտա]ում են, թե երեխայի հետ հերթ եմ կանգնում, որ առաջ գցեմ հերթս, բայց ուղղակի այլ տարբերակ չունեմ․․․ Գրկած այգի եմ գնում, իրեն նստեցնում խոտերի վրա, որ ջրեմ կամ , օրինակ, լոբին քաղեմ։ Ջուր չկա, ճիշտ է, բայց հարևաններին խնդրում եմ՝ շշերով տալիս են, ջրում եմ։ Գոհ եմ բերքից, չարչարանքիս համապատասխան ստանում եմ բերքը․ գազար, բազուկ, դդմիկ էլ ունեմ»,-լսափողի մյուս կողմից զգում եմ ՝ Էլինան ժպտում է։

Հեշտ կյանքից չէ, որ երիտասարդ մայրն այս ամենի միջով միայնակ է անցնում՝ առանց ամուսնու։ Ասում է՝ Լուսեին առողջ մթնոլորտում մեծացնելու գինն է դա, ու չի տրտնջում։

Էլինայենք հինգ երեխա են․ որպես բազմազավակ ընտանիք՝ Բերդաշենում տուն պետք է կառուցեին իրենց համար, բայց չորս տարի է՝ այն դեռ պատրաստ չէ, կիսակառույց է։ Հայրական ընտանիքն ուրիշի տան է ապրում՝ ճիշտ այնպես, ինչպես ինքը։

«Վարձը բարձրացրել են՝ 50 000 էր,օգոստոսի 1-ից կդառնա 70 000։ Քույրս ու մի եղբայրս էլ են ինձ հետ մնում, քանի որ այստեղ՝ Ստեփանակերտում են աշխատում։ Աշխատում են, բայց շրջափակման պատճառով իրենց աշխատավարձն էլ է ահագին կրճատվել։ Երեխայի նպաստով ու իրենց ստացածով ապրում ենք, մինչև տեսնենք ինչ կլինի։ Ճիշտ է, սեփականություն չունենք, այսինքն՝ տուն, բայց հողը ձգում է, չեմ պատկերացնում այլ տեղ մեր կյանքը։ Ամեն ինչ անում է թուրքը, որ հոգնենք, թողնենք ու դուրս գանք, բայց դիմանում ենք, դիմադրում ենք՝ ով ինչպես կարողանում է։ Ինչպե՞ս թողնենք մեր հայրենիքը․․․»,-ասում է Էլինան։

Փոքր եղբայրը՝ 10-ամյա Տիգրանն էլ իր ձեռքով եկածն է անում, որ օգնի իր ու քրոջ ընտանիքին։ Գյուղում այգին ինքն է մշակում․ իր մշակած հողի տված բերքը երբեմն տրանսպորտով, տեղ-տեղ ոտքով էր հասցնում Ստեփանակերտ։ Մի քանի օր առաջ էլ մի քիչ բանջարեղեն ու դաշտից հավաքած մոշ է բերել փոքրիկ Լուսեի համար։

«Եկել է, մնացել այստեղ։ Տրանսպորտ չկա, որ հետ գնա։ Ասում է՝ որ հեծանիվ ունենայի, ավելի հաճախակի կգնայի-կգայի։ Համ էլ հիմա չէի մտածի, կնստեի, կգնայի գյուղ»,-եղբոր ասածները փոխանցում է քույրը։

Հիմա, փաստացի, Արցախում էլ բազմաթիվ ընտանիքներ կիսվել են՝ հարկադրաբար․ գյուղից քաղաք, քաղաքից գյուղ հասնել չեն կարողանում։ Վառելիք չկա, երկրորդ ամիսն է՝ ագրեսոր Ադրբեջանը թույլ չի տալիս, որ կյանքի ճանապարհով որևէ բան մտնի Արցախ, և բացի այն, որ մեր 120 հազար հայրենակիցները կտրված են սնունդ, դեղորայք, առհասարակ որևէ ապրանք ստանալու հնարավորությունից, այսօրվանից նաև հիվանդները հիվանդանոց հասնել չեն կարողանա, հղիները՝ ծննդատուն, մարդիկ՝ սեփական տուն․․․ գազ չկա, բենզին չկա․․․ Օր օրի հյուծվող, բայց հողին կառչած մարդիկ պաշարված Արցախում դեռ որ գոյություն են քարշ տալիս՝ հայացքները դեպի Մայր Հայաստան։ Այնտեղ մի վերջին հույս փայփայում են՝ մայրը զավակին չի կարող զոհել․ դա բարոյական չէ․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո