Փաստ ինֆո

Անկեղծ ասած, չեմ պատկերացնում, թե ինչպիսի մեխանիզմ է կիրառվելու, որ միջազգային խաղացողները համաձայնեն քննարկել այդ նոր թեզը և որպեսզի Ադրբեջանի նկատմամբ լծակներ գործադրվեն՝ այս կամ այն կերպ անգամ խոսելու դրա մասին։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց քաղաքագետ Արա Պողոսյանը՝ հավելելով, որ դեռևս մինչև 2016 թվականը, երբ Հայաստանը շատ ավելի նպաստավոր իրավիճակում էր, երբևէ չի արձանագրել, որ Օսկանյանը հանդես եկած լինի իր վերջին առաջարկով։

Ավելի վաղ ՀՀ նախկին ԱԳՆ Վարդան Օսկանյանը, ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում, Փաշինյանին առաջարկել էր Բրյուսելյան առաջիկա հանդիպման բանակցային օրակարգում ներառել սովետական շրջանում Արցախի ինքնավար լինելու փաստը։

Ըստ քաղաքագետի՝ ՀՀ քաղաքական ներկա բարդ իրավիճակում Օսկանյանի առաջարկը բավականին խոցելի է՝ հաշվի առնելով, որ բանակցային ներկա օրակարգն այսպիսին է՝ պայմանավորված ոչ միայն ՀՀ իշխանությունների գործողություններով, այլև միջազգային հիմնական խաղացող ուժերի միջև առկա մրցակցությամբ։

«Ադրբեջանը հստակ հասկացնում է և՛ իր հանրությանը, և՛ մեզ, և՛ աշխարհին, որ տեղի ունեցողը բանակցություն չէ,այլ՝ Ադրբեջանի պահանջների բավարարման գործողություններ, որի համար այդ երկիրը հաճախ նաև ռազմական ուժ է կիրառում»,- ասաց նա։

Այս համատեքստում, փորձագետը դիտարկեց նաև տարածաշրջանում Թուրքիայի գործոնը, որն, իր խոսքով, վերջին շրջանում բավականին տեսանելի քայլ է անում դեպի Արևմուտք։ Սա, ըստ նրա, նշանակում է, որ արևմտյան երկրներն այսուհետ շատ ավելի մեծ դեր են վերապահելու այդ երկրին՝ տարածաշրջանային հարցերում։

Ստեղծված իրավիճակում իրադարձությունները հայկական կողմի օգտին շրջել հնարավոր է միայն առկա իրավիճակի խորն ու օբյեկտիվ գնահատման և դիվանագիտության մեջ մեծ դեր խաղացող ուժի գործոնի ապահովման պարագայում։ Հակառակ դեպքում, ըստ նրա, հայկական կողմը կշարունակի մնալ ադրբեջանական պահանջները բավարարող կողմ։

«Իսկ ի՞նչ է անում ՀՀ-ն՝ տարածաշրջանում իր այդ ուժային բալանսի վերականգնման ուղղությամբ։ Ընդ որում, պետք է նշեմ, որ մենք արդեն իսկ կորցրել ենք 3 տարի՝ դա իրականացնելու առումով»,-ասաց նա։

Ըստ Պողոսյանի՝ ուժային բալանսը վերականգնելու համար Հայաստանի իշխանությունները պետք է օր ու գիշեր ջանքեր գործադրեին մեզ շահակից պետությունների հետ երկխոսելու ուղղությամբ, ինչը բավարար չափով չի արվել։ Խոսքն, այս դեպքում, քաղքագետի խոսքով, վերաբերում է ո՛չ միայն տարածաշրջանային երկրներին։

«Խոսքն այս դեպքում վերաբերում է ոչ միայն Իրանին, որովհետև հատկապես վերջին շրջանում մենք հայտարարություններ լսում ենք Հնդկաստանից, տարբեր խողովակներով ազդակներ ստանում ենք Չինաստանից, Հունաստանից, Կիպրոսից, Ֆրանսիայից։ Սրանք պետություններ են, որոնք այս կամ այն կերպ մեզ հետ շահակից են այս պահին։ Եթե մենք չենք օգտագործում սա, ապա ցանկացած քաղաքագիտակլան առաջարկ դատապարտված է»,- ասաց նա։

Ինչ վերաբերում է Արցախում ստեղծված իրավիճակում մեր երկրի ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի դերին՝քաղաքագետը հիշեցրեց. որպես 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի ստորագրման առաջարկող կողմ, ՌԴ-ն որոշակի պարտավորություններ է ստանձնել՝ Արցախի Հանրապետության ու արցախցիների նկատմամբ։ Դա, ըստ նրա, ենթադրում է նաև նրանց ազատ տեղաշարժման իրավունքի երաշխիքը, ինչն այդ երկրի կողմից չի իրագործվել կամ իրագործվել է ոչ պատշաճ ձևով։

«Արդյունքում մենք ունենք բլոկադա, որի ընթացքում մահանում են Արցախի Հանրապետության քաղաքացիներ, մահանում են մարդիկ՝ սովի և այլ պատճառներով։ Ես ընդամենը մեջբերեմ օրեր առաջ Էրդողանի հնչեցրած հայտարարությունը, որ իրենք ակնկալում են, որ ՌԴ-ն 2025 թվականին դուրս կբերի իր խաղաղապահ առաքելությունը՝ Արցախի տարածքից։ Սա, իրականում, ադրբեջանական, այսպես կոչված, «վերաինտեգրման» վերջին փուլն է լինելու։ Եթե, Աստված մի արասցե, այս սցենարը շարունակվի, ապա դրանից հետո մենք չենք կարողանալու խոսել հայկական Արցախի մասին»,- ասաց նա։

Այս համատեքստում, քաղաքագետը համոզմունք հայտնեց, որ ռուսական ներկայությունն Արցախից դուրս բերելուն կողմ լինելը նշանակում է նպաստել թուրք-ադրբեջանական տանդեմի նպատակների իրականացմանը։

Այդուհանդերձ, մեր զրուցակցի համոզմամբ, եռակողմ համաձայնագիրն ստորագրելուց հետո անգամ Արցախից ՀՀ իշխանությունների՝ ձեռքերը լվանալու պարագայում ՌԴ-ն լծակներ ունի՝ ազդելու տեղի ունեցող գործընթացների վրա։

«Եռակողմ հայտարարությամբ սահմանված իրավունքների շրջանակում Ռուսաստանը կարող է բացել ճանապարհը և ճնշում գործադրել Ադրբեջանի վրա՝ որպեսզի վերջինս դադարեցնի իր կողմից իրականացվող սադրիչ, ցեղասպան և էթնիկ զտմանն ուղղված քաղաքականությունը»,- ասաց նա։

Ինչ վերաբերում է Արցախի ապագա կարգավիճակին, փորձագետի խոսքով, ՌԴ-ն շահառու չէ, քանի որ հանդես է գալիս որպես միջնորդ։ Սա, ըստ նրա, նշանակում է, որ այդ երկիրը պարտավորություն չի վերցնելու միակողմանի որևէ հարց լուծելու մասով։

Աղբյուր` Փաստինֆո