Փաստ ինֆո

Ադրբեջանը 2020 թվականից ի վեր, սկզբունքորեն հրաժարվում է Հայաստանի հետ բանակցել Արցախի ճակատագրի, կարգավիճակի կամ որևէ այլ հարցի շուրջ։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում այսպիսի տեսակետ հայտնեց արցախցի քաղաքագետ Ալեքսանդ Քանանյանը՝ հավելելով, որ հարևան երկիրը Հայաստանի հետ բանակցությունները վարում է միայն խորհրդային Հայաստանի ապօրինի վարչական սահմանները նոր միջպետական խաղաղության պայմանագրով ամրագրելու համար։ Քանանյանի համոզմամբ՝ Ադրբեջանը դեռևս 2020 թվականից սկսած, Արցախյան խնդիրը համարում է ռազմական ճանապարհով լուծված։

«Ադրբեջանը նպատակ ունի ամենասեղմ ժամկետներում, մինչև Ռուսաստանում պուտինյան իշխանության անկումը, և մինչև Արցախի մնացորդից ռուսական կայազորի դուրսբերումը, հենց ռուսական կայազորի ներկայության աջակից պայմաններում, իրականացնել Արցախի մնացորդի նկատմամբ Ադրբեջանական վարչական իշխանության, իրենց ձևակերպմամբ, «վերահաստատումը»»,- ասաց քաղաքագետը։

Ալեքսանդր Քանանյանը տեսակետ հայտնեց, որ մեծ է հավանականությունը, որ մոտ ժամանակներում Ադրբեջանը կարող է հարվածել Արցախում տեղակայված պաշտպանության բանակի զորամասերի ուղղությամբ։ Այնուհետև, իր խոսքով, ռուսական կայազորի ուղեկցության կամ չեզոքության պայմաններում, փորձ կարվի մուտք գործել Ստեփանակերտ, գրավելու կառավարական շենքերը։

«Դրանից հետո արդեն կարող են ձերբակալել, առնվազն, մի քանի հազար ուժային ու պետական կառույցներում աշխատած տղամարդկանց, որոնց կտանեն Աղդամի հարևանությամբ կառուցվող ֆիլտրացիոն ճամբար։ Այս գործողություններից հետո Ադրբեջանը կջանա մոտակա ամիսների ընթացքում չթույլատրել Արցախից հայկական բնակչության զանգվածային արտագաղթը, որպեսզի ցույց տա, թե, իբր, իր վարչական իշխանության հաստատումը չի հանգեցնում որևէ էթնիկ զտման։ Իսկ այնուհետև որոշակի չափաբաժիններով կսկսի բնակչությանն այնուամենայնիվ, աստիճանաբար բաց թողնել»,- ասաց նա։

Այս գործընթացին, ըստ Քանանյանի, կարող է որոշակիորեն խանգարել միջազգային դիտորդների ներկայության ապահովումը կամ Ադրբեջանին արտաքին ճնշումների ենթարկելու ուղղությամբ տարվող գործողությունները։

«Բայց, հասկանալի է, որ ՀՀ ներկա կառավարությունը, ինչպես նաև ընդդիմությունը, եթե դառնա կառավարություն, բոլորովին զուրկ է ոչ միայն նման կամային որակներից, այլև նույնիսկ ցանկությունից։ Դրա համար, հույսներս շատ փոքր են, իրավիճակը չափազանց ծանր է։ Կարծում եմ, որ նրանք անգամ մինչև ամառվա ավարտ կփորձեն վերջնականապես փակել Արցախյան խնդիրը»,- տեսակետ հայտնեց քաղաքագետը։

Նրա փոխանցմամբ՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը Հայաստանի իշխանությունների կողմից ճանաչվել է դեռևս ԱՊՀ-ի ձևավորման ժամանակ՝ 1991 թվականին, ինչի մասին ինքնին վկայում է Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման մասին հայտարարությունների փաստը։  Ալեքսանդր Քանանյանը տեսակետ հայտնեց, որ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը չճանաչել հնարավոր միայն մեկ տարբերակ կար, որն, ըստ նրա, ժամանակին չիրագործվեց

«Արցախի՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի մաս լինելու վերաբերյալ Անկախության հռչակագրի դրույթն էր, որը ոտնահարվել է Լևոն Տեր- Պետրոսյանի և նրան հաջորդած բոլոր ղեկավարների կողմից»,- ասաց նա։

Ինչ վերաբերում է ՀՀ իշխանությունների հայտարարություններին, թե Ադրբեջանը պետք է բանակցի Արցախի օրինական ճանապարհով ընտրված ներկայացուցիչների հետ՝ Քանանյանն անհնարին համարեց։ Իր խոսքով՝ Ադրբեջանը երբեք չի բանակցի արցախահայության հետ, քանի որ Ստեփանակերտի հետ բանակցությունն ինքնին կնշանակի, որ Ադրբեջանը ճանաչում է Արցախի իշխանությունների լիազորությունը։ Այս համատեքստում, ըստ, մեր զրուցակցի, բանակցություն ասելով Ադրբեջանը հասկանում է ուղղակի միակողմանի առաջարկություն անել Արցախի ժողովրդին՝ Ադրբեջանի քաղաքացիություն ստանալու, Ադրբեջանի իշխանությունը ճանաչելու, համաներման ենթարկվելու և այլ հարցերի մասով։

«Բացի դրանից, նա (Ալիևը- խմբ.) հատկապես վերջին շրջանում, ավելի կոշտ դիրքորոշում է ցույց տալիս, և ես ասել եմ, որ ֆիլտրացիոն ճամբարից առնվազն 100-ավոր մարդիկ կտարվեն Բաքու։ Այնտեղ կբեմադրվեն, իբր, ռազմական հանցագործություններում մեղադրվող հայերի դատավարություններ՝ միջազգային մամուլի մասնակցությամբ»,- ասաց նա։

Արցախի խնդրին միջազգային հարթակի արձագանքը խիստ անբավարար է

Անդրադառնալով ԵԽԽՎ բանաձևի ընդունման ու Վաշինգտոնյան բանակցությունների ֆոնին ադրբեջանական ագրեսիային միջազգային հարթակների ոչ բավարար արձագանքի փաստին՝ Քանանյանը տեսակետ հայտնեց, որ Ադրբեջանը կարողանում է վարպետորեն իր շահերին է ծառայեցնում ռուս-ուկրաինական պատերազմի հանգամանքը՝ շատ լավ հասկանալով, որ այս պահին ամբողջ աշխարհի ուշադրությունը սևեռված է այդ ուղղությամբ։

«Բացի դրանից, Բաքուն անընդհատ շատ հետևողականորեն աշխատում է և՛ ԵՄ հետ, իսրայելական լոբբիի միջոցով փորձում է աշխատել ԱՄՆ այն շրջանակների հետ, որոնք պատրաստ են աչք փակել Բաքվի վարչակազմի ավտորիտար բռնապետական բնույթի վրա։ Ադրբեջանի գործողություններից կարելի է դատել, որ այդ երկիրը մոտակա ամիսները համարում է ամենահարմար ժամանակահատվածը՝ իր բոլոր նպատակներն ավարտին հասցնելու համար՝ գոնե Արցախի հայաթափության մասով։ Իսկ արտաքին արձագանքն, այնուամենայնիվ, չնայած խնդրի մասով ԱՄՆ-ում լսումներին՝ խիստ անբավարար է։ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը պետք է գիշեր- ցերեկ կաշվից դուրս գա, պահանջի միջազգային խաղաղապահներ։ Նրանք դարձյալ սկզբունքորեն չեն կարող ուղղել իրավիճակը, միայն հայկական զորքն է ի վիճակի ուղղել իրավիճակը, բայց նրանց՝ Արցախում հայտնվելը կբարելավեր ու կնվազեցներ հայաթափության անմիջական հեռանկարը»,- ասաց նա։

Ինչ վերաբերում է տեսակետին, որ ռուս խաղաղապահներին եվրոպացի դիտորդներով փոխարինումը կարող է վտանգ պարունակել արցախցիների համար՝ Քանանյանն ասաց, որ Արցախում ռուսական ներկայությունը Մոսկվա- Անկարա քաղաքական- դաշնակցային պայմանավորվածության հետևանք է։ Այդ պայմանավորվածությունների ժամանակացույցը, ըստ նրա, կրճատվել է՝ պայմանավորված ռուս- ուկրաինական պատերազմով։

«Ռուսական բանակն ադրբեջանական կողմի համար համարվում է նպաստավոր գործոն։ Ադրբեջանը նաև ոչ առանց հիմքի, կարծում է, որ եթե Ստեփանակերտի կառավարական շենքի վրա ադրբեջանական դրոշ դնող զորամիավորումներն ուղեկցվեն Ռուսաստանի «խաղաղապահներով», ապա Արցախում գտնվող ու օջախային զինված դիմադրության պատրաստ ուժերը չեն հանդգնի կրակել թուրքերին ուղեկցող ռուսական կայազորի ներկայացուցիչների վրա։ Ռուսատանն Ադրբեջանի ու Թուրքիայի համար դաշնակցային պետություն է, և ռուսական բանակի ներկայությունն Արցախում միանգամայն նպաստում է Ադրբեջանի ռազմավարական շահերի լիակատար իրականացմանը»,- հայտարարեց արցախցի քաղաքագետը։

Ստեղծված իրավիճակում, քաղաքագետը հույս հայտնեց, որ կլինեն շատ ավելի կամային ու վճռական մարդիկ, որոնք կփորձեն քայլեր կատարել ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու ուղղությամբ։ Ըստ նրա, սցենարի վատթարագույն զարգացման պարագայում պետք է անել այնպես, որպեսզի Արցախում գտնվող կանայք ու երեխաներն անվնաս կարողանան լքել Արցախի տարածքը։ Նա հույս հայտնեց, որ իր խոսքով, Արցախի մնացորդում կգտնվի մի քանի տասնյակից մինչև մի քանի հարյուր տղամարդկանց մի խումբ, որոնց օջախային դիմադրություն կսկսեն Արցախի համար։

«Ողջ ճակատով դիմադրելու մասին խոսելը ռազմականորեն անիմաստ է և, ցավոք սրտի, անհնարին է։ Որովհետև Արցախի բանակի մնացորդը գրեթե լիովին զինաթափվել է ռուսական կայազորի կողմից՝ հենց 2020 – 2021թվականների միջակայքում։ Եթե Արցախում մինչև վերջ պայքարել վճռած օջախային դիմադրությունները տևեն գոնե 7-10 օր, թերևս դա բավարար ժամկետ կլինի, որ աշխարհում այսօր եղանակ ստեղծող մեկ- երկու տերության ղեկավար, ուշքի գա կամ ուշքի բերվի, դրան հետևեն շատ խիստ զանգեր՝ Բաքու, և հայաթափության ծայրաեզրին կանգնած Արցախն, այնուամենայնիվ, չանցնի Ադրբեջանի ռազմական վերահսկողության ներքո»,- հույս հայտնեց քաղաքագետը։

Աղբյուր` Փաստինֆո