Փաստ ինֆո

Փաշինյանի՝ այսօր ԱԺ-ում հնչեցրած հայտարարությունն առ այն, թե տեսականորեն պատերազմը հնարավոր էր կանխել՝ հրաժարվելով Արցախն Ադրբեջանի կազմից դուրս տեսնելու տեսլականից, հակասում է իր կողմից պարբերաբար հնչեցվող մի քանի պնդումների և առաջին հերթին նրան, թե, իբր, նախկիններն են բանակցային գործընթացով Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի մաս։ Այդ մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ադրբեջանագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Տաթևիկ Հայրապետյանը։

«Փաշինյանի այսօրվա հայտարարություններն ինքնախոստովանական ցուցմունք էին այն մասին, որ ինքը Հայաստանի ազգային, պետական շահերին հակասող, խիստ վտանգավոր քաղաքականություն է որդեգրել։ Նախ՝ ասում է, թե Արցախի ինքնորոշման հնարավորությունից հրաժարվելու դեպքում պատերազմ չէր լինի, հետո հավելում, թե չկար երաշխիք, որ այդ դեպքում անգամ պատերազմ չէր լինելու։ Այսինքն՝ իր այսօրվա հայտարարություններով նա հակասել է իր հնչեցրած մի քանի թեզերի, որոնցից մեկն էլ այն էր, որ, իբր, եթե չճանաչենք Արցախն Ադրբեջանի մաս, ապա Հայաստանին լուրջ վտանգներ են սպառնում։ Փաստացի, մարդկային ու տարածքային ահռելի կորուստներից հետո ամեն դեպքում բանավոր ճանաչել է Արցախն Ադրբեջանի մաս, անուամենայնիվ, Ադրբեջանը չի կանգնում․ Հայաստանին հիմա՝ պատերազմից երեք տարի անց շատ ավելի մեծ վտանգներ են սպառնում»,-նկատում է ադրբեջանագետն ու հավելում, որ անկեղծ ու ամենաճիշտ որոշումը Փաշինյանի կողմից այն կլինի, որ վերջապես ընդունի, որ ի վիճակի չէ կառավարել երկիրը նման բարդ իրավիճակում ու հրաժարական տա։

Հայրապետյանը շեշտում է՝ ներկայումս թե՛ Արցախը, թե՛ Հայաստանը շատ ավելի բարդ վիճակում են գտնվում, քան պատերազմից անմիջապես հետո էին։ Ի թիվս այլ խնդիրների՝ հիշեցնելով Փաշինյանի վարած սխալ քաղաքականության պատճառով 120 հազար արցախահայության գլխին կախված գոյաբանական խնդիրը, ադրբեջանագետը նկատում է՝ անվտանգային լրջագույն խնդիրներ լուծելու փոխարեն՝ անհասկանալի օրակարգեր են առաջ մղվում։

«Արցախում ապրող մարդիկ գոյաբանական վտանգի առաջ են կանգնած, բայց ոչինչ չի արվում այդ վտանգը չեզոքացնելու համար՝ մինչդեռ ունենք դրա հնարավորությունը։ Ադրբեջանի նախագահի ամեն մի ելույթը մենք կարող ենք օգտագործել այդ երկրի դեմ՝ ցույց տալով պետական մակարդակով, առաջին դեմքով տարվող Ադրբեջանի ռազմատենչ քաղաքականությունը։ Որևէ գնահատական, համարժեք արձագանք Հայաստանից չի լինում․ ընդամենը մի քանի հոգի ենք աշխատում այդ ուղղությամբ․ դա անթույլատրելի է։

Փոխարենը Փաշինյանը հայտարարում է, թե պետք է հրաժարվենք մեր անցյալից, պատմությունից, սիմվոլներից, ասում է, թե խնդիրն Արարատի մեջ է ու նման անտրամաբանական բաներ։ Կա՛մ իշխանության գլուխ գտնվողները չեն հասկանում, որ խնդիրն Ադրբեջանի հայատյաց քաղաքականությունն է և դրան ամեն կերպ աջակցելու պատրաստ Թուրքիան, կա՛մ գիտակցում են, բայց հասարակությանը խաբում են, մլորեցնում կեղծ օրակարգերով։ Երկու դեպքում էլ անթույլատրելի քաղաքականություն է տարվում»,-նշում է Հայրապետյանը։

Ադրբեջանի՝ այս տարածաշրջանից հայկական հետքը ջնջելու մտադրության մեջ որևէ գիտակից հայ, թվում թե, պետք է չկասկածեր։ Արցախով չսահմանափակվելու՝ այդ երկրի պլանների մասին պատկերացում կարելի էր կազմել առնվազն 2011 թվականից հետո, երբ Ալիևը հայտարարեց, թե, իբր, Զանգեզուրը՝ Սյունիքը, Երևանը և Սևանն իրենց հողերն են։

«Այդ ժամանակ ակնհայտ երևաց, որ նրանք Արցախով չեն սահմանափակվելու։ Անցած տարի դեկտեմբերի 24-ին արդեն Ալիևը հայտարարեց, թե «Արցախի հարցը լուծված է, հիմա կարող են անցնել Զանգեզուրին»։ Ըստ էության՝ դա չուշացավ և ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանցիների նկրտումներն օր օրի ավելանում են։ Իրականում, հակառակորդ երկրի քայլերը կանխատեսելի են, ուղղակի պետք է լրջորեն դրանք վերլուծել, հետևություններ անել ու համարժեք քայլեր մշակել»,-շեշտում է մեր զրուցակիցն ու ավելացնում՝ Արցախն անմասն չպիտի մնա այդ գործընթացից։

Հայրապետյանի համոզմամբ՝ Ստեփանակերտը չպետք է բաց թողնի միջազգային ձևաչափով Բաքվի հետ բանակցելու հնարավորությունը, եթե այդպիսին լինի․ չսպասել առաջարկների՝ բոլոր ջանքերը պետք է գործադրել և առաջ քաշել սեփական պահանջները, ինքնորոշման անհրաժեշտությունը՝ փաստերով ի ցույց դնելով ադրբեջանցիների հետ համատեղ գոյակցության անհնարինությունը։

«Ցավոք, մենք մեր ձեռքով Ադրբեջանին ենք փոխանցել մեր հնարավորությունները․ Փաշինյանը և՛ խոսում է Արցախում էթնիկ զտման, ցեղասպանության վտանգի մասին, և՛ հայտարարում, թե պատրաստ է Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի մաս։ Դա առնվազն նորմալ չէ։ Այդ հակասական դիրքորոշումը, սխալ բառամթերքն է, որ մեզ խանգարում է։ Ամեն դեպքում, Արցախն իր ձեռք տակ եղած բոլոր խողովակներով պետք է օգտագործի՝ իր պահանջները միջազգային դերակատարներին լսելի դարձելու համար»-համոզմունք է հայտնում ադրբեջանագետը։

Նրա դիտարկմամբ՝ նաև որոշակի ժամանակային կտրվածքով ՝ առվազն կես տարով, Արցախը նաև պարենային պլանավորում պետք է անի՝ հաշվի առնելով Բաքվի նպատակը․ իսկ այն պարզից էլ պարզ է․ հետզհետե սեղմելով օղակը՝ խեղդամահ անել Արցախը։

Աղբյուր` Փաստինֆո