Փաստ ինֆո

«Մենք արդեն գիտենք, պատմությունն էլ ցույց է տվել, որ թուրքական պետությունների կազմում ազգությամբ հայերի անվտանգությունն ապահովված չի կարող լինել։ Այստեղ միայն երկու տարբերակ կա՝ կամ Ցեղասպանություն կամ արտագաղթ՝ ֆիզիկական փրկության համար»,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասել է քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը՝ մեկնաբանելով ադրբեջանական կողմի տարածած հերթական լկտի հայտարարությունն առ այն, թե անընդունելի են համարում հայազգի բնակիչների «իրավունքների և անվտանգության» հարցը չարաշահելու» Երևանի փորձերը։

Արհեստածին Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն նախօրեին բացասաբար է արձագանքել Լեռնային Ղարաբաղում հայերի իրավունքների շուրջ բանակցություններ վարելու պաշտոնական Երևանի առաջարկին: Ավելին` նշել է, թե իրենք ջանքեր են գործադրում հայազգի բնակիչների վերաինտեգրման ուղղությամբ, և անհրաժեշտ է վերջ տալ «գործընթացին տարբեր պատրվակներով հայկական կողմի միջամտությանը, ինչպես նաև կործանարար ձևով խոչընդոտելուն»:

Քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանն ասում է՝ Իլհամ Ալիևի իշխանության գալուց ի վեր, սկսած՝ 2003 թ.-ից, Ադրբեջանի պաշտոնական դիրքորոշումն է՝ Լեռնային Ղարաբաղ տարածքային միավորը Ադրբեջանի Գերագույն խորհրդի, դեռևս Սովետական Միության ժամանակաշրջանում լուծարված է։ Փոխարենը՝ կա Ղարաբաղի տնտեսական տարածաշրջան, որտեղ ապրում են Ադրբեջանի քաղաքացիներ հանդիսացող ազգությամբ հայեր. «Այս ամենից, ադրբեջանական կողմը գալիս է այն տրամաբանության, որ Ղարաբաղում ապրող Ադրբեջանի՝ ազգությամբ հայ քաղաքացիների անվտանգությունը նույնն է, ինչ Ադրբեջանի կազմում ապրող բոլոր այլ ազգություն ներկայացնող քաղաքացիներինը։ Ի դժբախտություն մեզ, այս մոտեցումը բավականին դրական ընդունելություն է գտնում հավաքական Արևմուտքի կողմից, որոնք, ելնելով «միջազգային իրավունքի» իրենց ըմբռնումներից, գտնում են, որ Արցախում բնակվող հայերն Ադրբեջանի քաղաքացիներ են, հետևաբար, Ադրբեջանն իր ներքին օրենքներով պետք է ապահովի նրանց անվտանգության և իրավունքի հարցերը»,- ասում է քաղաքագետը։

Զարմանալին, այստեղ, ըստ քաղաքագետի, կիլոմետրաժներով տարածքային ամբողջականություն ճանաչելու նորույթն է. «Այսպիսի բան ես երբեք չեմ տեսել՝ ի՞նչ է նշանակում կիլոմետրաժներով տարածքային ամբողջականության ճանաչումը։ Ընդ որում, երբ հայաստանյան օրվա իշխանությունները ճանաչում են Արցախն Ադրբեջանի կազմում՝ 89.600 քկմ տարածքով, փոխարենն՝ Ադրբեջանն այդպես էլ չի հաստատում, որ ճանաչում է Հայաստանի Հանրապետության՝ 29.800 քկմ տարածքային ամբողջականությունը։ Սա, իհարկե, մտածելու տեղիք տվող իրողություն է»։

Վերադառնալով Արցախում ապրող մեր հայրենակիցների անվտանգային հարցերին, քաղաքագետ Քեռյանը նկատում է՝ երբ ՀՀ -ն փորձում է բարձրացնել այս խնդիրը, ադրբեջանական կողմը շանթահարվում է, որովհետև տողատակում Արցախի հետագա կարգավիճակի հստակեցման միտում է տեսնում.«Քանի -որ, այսօրինակ որոշակի ակնարկներ նրանք, արդեն, նկատել են նաև Բրյուսելում, Վաշինգտոնում և ՌԴ-ում տեղի ունեցած հանդիպումների ընթացքում, ընդ որում, ՌԴ-ի դիրքորոշումը՝ Արցախի ստատուսի հստակեցման հարցում շատ ավելի հստակ է, որովհետև նրանք չեն խուսափում օգտագործել կարգավիճակ եզրույթը, ապա արցախահայության անվտանգային խնդիրների և իրավունքների բարձրաձայնումը նրանց համար պետք է որ խիստ անցանկալի լինի»,- աում է Գարիկ Քեռյանը։

Քաղաքագետը ցավով է նկատում՝ Ադրբեջանը շատ ավելի պարզ և հասկանալի է իր նկրտումներում, քան հայաստանյան օրվա իշխանությունները, որոնց հայտարարություններում շատ դժվար է՝ թացը չորից տարբերել.«Անկախ նրանից՝ ընդդիմադի՞ր հայացքների տեր ենք մենք, թե՞ իշխանական, պետք է հասկանանք մի իրողություն՝ ստեղծված իրավիճակում, շատ հնարավոր է, հայաստանյան կողմն անվտանգային մարտահրավերները չեզոքացնելու համար, ստիպված լինի ստորագրելու իր առջև դրված մի փաստաթուղթ, որը, կարող է և չներառել Արցախում ապրող մեր հայրենակիցների անվատանգությունն ապահովող որևէ կետ։ Այսպիսի քայլի հայկական կողմը կարող է գնալ՝ հավանական նոր պատերազմը կանխելու համար։ Ակնհայտ է, որ իր ցանկությունների վերջնական իրականացմանը հասնելու համար ադրբեջանական կողմը պարբերաբար, սպառնում է Հայաստանին, այդ թվում նաև՝ նոր պատերազմով։ Այն, որ 44 օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանն ահռելի թվով նոր զրահատեխնիկա է ձեռք բերել, սա, թեևս, գաղտնիք չէ։ Եվ, եթե սրան էլ գումարենք վերջերս՝ Արցախի սահմաններին նրանց կողմից անցկացված զորավարժությունները, ապա, չի կարելի բացառել, որ Ադրբեջանն ինտենսիվ կերպով նոր պատերազմի է պատրաստվում։ Թե ի՞նչ ելք կունենա նոր պատերազմը մեզ համար, հայտնի չէ, հայտնի է, սակայն, որ ուժային բալանսը հասել է անթույլատրելի մաքսիմումին և ցանկացած՝ մեծ կամ փոքր մասշտաբների պատերազմ, կարող է հանգեցնել Ադրբեջանի երկար տարիների երազանքի իրականացմանը՝ Արցախի հայաթափմանն ու դեպի Նախիջևան ռազմական ճանապարհով միջանցքի բացմանը»։

Գարիկ Քեռյանն անդրադառնում է նաև մեկ այլ ցավալի իրողության՝ նոր պատերազմի բռնկման պարագայում դաշնակիցների՝ Ռուսաստանի Դաշնության, Իրանի Իսլամական Հանրապետության ու հավաքական Արևմուտքի պահվածքին և դրսևորմանը. «Այս հարցի հստակ պատասխանը հայտնի չէ։ Ցավոք, թվարկածս բոլոր պետություններից յուրաքանչյուրը մի մեծ շահով կապված է Ադրբեջանի հետ։ Արևմուտքն Ադրբեջանի հետ շատ մեծ էներգետիկ նախագծեր ունի, Ալիևն իրենց համար հուսալի գործընկեր է։ ՌԴ-ի համար Ալիևը կարևոր է այնքանով, որ Էրդողանի փոքր եղբայրն է, իսկ Էրդողանն այսօր ՌԴ-ի համար բացվող պատուհան է դարձել՝ դեպի արտաքին աշխարհ։ Որքան էլ, որ տաօրինակ է, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն, իր հայտարարություններին ի հակառակ, Ադրբեջանի հետ երկաթգծի կառուցման նոր աշխատանքներ է սկսում, որի տրանսպորտային կապը պետք է ապահովի ադրբեջանական կողմը և այլն։ Թե որտե՞ղ է մնում Արցախի և ՀՀ-ի շահը, և թե ի՞նչ ելք կարող է ունենալ հավանական նոր պատերազմը մեզ համար, մեղմ ասած, դժվար կանխատեսելի է դառնում»։

Աղբյուր` Փաստինֆո