Փաստ ինֆո

Այսօր 44-օրյա պատերազմում զոհված Սերժիկ Հովսեփյանը կդառնար 38 տարեկան։ Սերժիկը Հադրութի շրջանի Դրախտիկ գյուղից էր, կոչումով՝ լեյտենանտ։ Նրա աճյունն ամփոփված է Եռաբլուրում։ Ինչպես արցախցի հարյուրավոր ընտանիքներ, այնպես էլ Սերժիկի ընտանիքի անդամները, ավելի քան վեց ամիս է, որ Եռաբլուր՝ իրենց հարազատների շիրիմներին այցելել չեն կարողանում։

«Վերջին անգամ 2022թ․ հոկտեմբերի 12-ին եմ եղել Եռաբլուրում․ Սերժիկի մահվան տարելիցն էր։ Հետ գնացի Ստեփանակերտ՝ այն հույսով, որ Նոր տարուն նորից կգամ, բայց ճանապարհը փակվեց, չկարողացա գալ․․․ Օրեր առաջ դիմում եմ ներկայացրել Կարմիր Խաչ՝ խնդրանքով, որ ինձ էլ ներառեն ցուցակում, կարողանամ Երևան գալ, որպեսզի այսօր՝ Սերժիկի ծննդյան օրը, Եռաբլուր գնայի․․․ Դա էլ չստացվեց․․․ Փակ ճանապարհը նորից փակեցին․․․»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում, արցունքները կոկորդում խեղդելով, ասում է Սերժիկի կինը՝ Արգինեն։

Արգինեն՝ երեք անչափահաս երեխաների հետ Արցախ վերադառնալու որոշում է կայացրել անցած տարի։ Հայաստանում տուն ձեռք բերելու առաջարկը մերժել է՝ հստակ գիտակցելով՝ Արցախը հնարավոր է ապրեցնել միայն այնտեղ ապրելով։

«Ինձ որ առաջարկեցին սերտիֆիկատ ստանալ ու տուն առնել Երևանում, հրաժարվեցի։ Նախ, եթե համաձայնեի այդ տարբերակին, կնշանակեր զրոյացնել տղաների՝ այդ թվում ամուսնուս զոհաբերությունը․․․ 5000 հազար հոգի է զոհվել, որ մենք, մեր երեխաներն այստեղ՝ Արցախում ապրենք ու ազատ ապրենք․․․ Բացի այդ, որքան էլ Երևանում լավ պայմաններ լինեն, Արցախում ուրիշ է, այն մի տեսակ քաշում է․․․»,-պատմում է Արգինեն, ով երեխաների հետ Արցախ է վերադարձել 2022թ․ ապրիլին՝ Ստեփանակերտում տուն ստանալուց հետո։

Արցախ վերադառնալը չէր խանգարում, որ ուզած ժամանակ Սերժիկի հարազատները Եռաբլուր այցելեն։ Ամեն ինչ փոխվեց 2022թ․ դեկտեմբերի 12-ից հետո, երբ ադրբեջանցիները փակեցին Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը։

Արգինեն պատմում է՝ Երևանում գտնվելու ընթացքում համարյա ամեն օր Եռաբլուր էր գնում, տանում էր նաև երեխաներին։ Հիմա ամենաշատը նեղվում է նրանից, որ մեր հողի վրա անգամ տեղաշարժվելու հնարավորություն չունենք։

«Այն, որ բռնազավթված մեր բնակավայրերում գտնվող գերեզմանները չենք կարողանում գնալ, ինչ որ տեղ հասկանում ես, բայց որ Եռաբլուր գալն էլ է անհնար դարձել, դա արդեն մարդու ուղեղի մեջ չի տեղավորվում․․․ Մենք մեր հողի վրա ազատ քայլել չենք կարողանում։ Տղաս բակում խաղալու ժամանակ մի ձայն, որ լսում է՝ վազելով ներս է մտնում ու վախեցած հարցնում՝ մամ, էլի կրակո՞ւմ են․․․ Ինչպե՞ս կարելի է հաշտվել նման իրականության հետ։ Այսքան զոհաբերություններից հետո ինչո՞ւ պետք է այսպես վախի մեջ ապրեն մեր երեխաները։ Մենք ութ տարի ապրել ենք Ջրականում, որը սահման էր համարվում, բայց ես երբեք չեմ վախեցել, երբևէ չեմ ունեցել այն ապրումները, ինչ հիմա այստեղ՝ Ստեփանակերտի կենտրոնում ունեմ․․․»,-ասում է զոհված զինծառայողի կինը։

Սերժիկը սկզբում Ջրականում էր ծառայում, հետո որոշում է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարան դիմել․ ավարտելուց հետո տեղափոխվում է Հադրութի զորամաս, նշանակվում դասակի հրամանատար։ Պատերազմի հաջորդ օրվանից՝ սեպտեմբերի 28-ից, Սերժիկենց վաշտը Վարանդայում էր։ Մինչև զոհվելու օրը՝ հոկտեմբերի 12-ը, Սերժիկը մարտնչել է Վարանդայում․

«Վերջին անգամ խոսել ենք այդ օրը՝ երեկոյան ժամը 5-ի կողմերը։ Ընդամենն ասաց՝ հեսա կզանգեմ ու էլ չզանգեց․․․ Դրանից հետո ինչքան զանգում էի, անհասանելի էր։ Ինքը երբեք երկար չէր խոսում։ Ես էլ վախենում էի իր համար ու չէի ուզում շատ հարցեր տալ։ Ընդամենը ձայնը լսում էի, հանգստանում․ ասում էի՝ կարևորը ձայնը լսեմ։ Բոլոր հարազատներիս՝ եղբորս, փեսաներիս առումով, որոնք ևս կռվի դաշտում էին, անհանգստություն կար, բայց Սերժիկի համար հանգիստ էի։ Սիրտս մի տեսակ հանգիստ էր, մտածում էի, թե իրեն բան չի լինելու, ինքն ուրիշ տեսակ էր, գուցե դրա համար էի վստահ, որ իր հետ բան չի պատահի․․․ Այդ օրը՝ հոկտեմբերի 12-ին, որ ասաց կզանգեմ ու չզանգեց, արդեն սկսեցի անհանգստանալ։ Ինչքան համարներ գիտեի ընկերներից, ծանոթներից, որոնք ևս իր հետ առաջնագծում էին, զանգում էի։ Ամսի 12-ին ընկերներից մեկի հետ վերջապես ստացվեց կապ հաստատել ու իմացա, որ զոհվել է․․․ Այդ պահից սկսվեց քաոսը․․․ Հետո չեմ հիշում՝ ինչ է եղել․․․»։

Ամուսնուն կորցնելուց հետո Արգինեն, ամեն դեպքում, ուժ է գտել իր մեջ․ հստակ գիտակցում էր՝ երեք երեխաների համար և՛ հայր պետք է լինի, և՛ մայր, ու ամեն ինչ անի, որ նրանք չընկճվեն։

Սերժիկի կրտսեր որդին երեք տարեկան էր, որ հայրը զոհվել է։ Հորը հիշում է մոր, տատիկի պատմածներով ու նկարներով։ Ավագ որդին ու միջնեկը՝ աղջիկը, շատ հիշողություններ ունեն հոր հետ կապված, բայց ինքնամփոփ են։

«Փոքրս ամեն երեկո հարցնում է՝ մամա, ե՞րբ է գալու պապան։ Ասում է՝ որ գա, կարող է ինձ չճանաչի, քանի որ վաղուց չի տեսել։ Հարցնում եմ՝ դու հիշո՞ւմ ես հայրիկին, ասում ա՝ հա, բա ինչ եմ անում, նկարներն ամեն օր տեսնում եմ․․․ Իրականում փոքրիս էլ եմ ասել ճշմարտությունը․ գիտի, որ հայրը զոհվել է, չի կարող գալ․․․ Շատ անգամ եմ տարել Եռաբլուր, բայց չի ընկալում, չի համակերպվում այն մտքի հետ, որ հայրիկը հրեշտակ է դարձել։ Մի անգամ էլ ծաղիկներ դրեց շիրիմին, եկանք տուն, վազեց նկարի մոտ ու ասաց՝ տեսնեմ պապան ուրախացե՞լ է, ժպտո՞ւմ է, որ իր համար ծաղիկներ են տարել»,-հուզմունքը զսպել փորձելով՝ ասում է Արգինեն։

Սերժիկի մահվան լուրը ստանալուց հետո անգամ հարազատները չէին հավատում, որ նա էլ չկա։ Որոնումները հիվանդանոցներում, գերիների ցուցակներում Արգինեն շարունակել է մինչև 2021թ․ մարտի 31-ը, երբ ԴՆԹ-ով նույնականցվել է մարմինը․․․

«Հիվանդանոց չէր մնացել, որ չզանգեի, ասում էի՝ գուցե վիրավորների հետ ինչ-որ հիվանդանոց են տարել ու անգիտակից վիճակում է․ գերիների մեջ էի փնտրում․․․ այդպես մինչև մարտի 31-ը, երբ հաստատվեց, որ զոհվել է․․․ Հիմա էլ լինում են պահեր, որ մտածում եմ՝ գուցե անալիզը սխալ է եղել․․․ Քանի որ իմ աչքով չեմ տեսել մարմինը, պահ առ պահ նման մտքեր են գալիս։ Երանի չէր այդպես լիներ, բայց դե իրականությունը դառն է ու շատ ծանր․․․»,-ասում է Արգինեն ու ավելացնում՝ հիմա էլ անգամ շիրիմին այցելելու հնարավորություն չունենք․․․

Սփոփանքի միակ վայրը Սերժիկի հարազատների համար Ստեփանակերտի Ազատամարտիկների պուրակն է դարձել։ Երեխաների հետ Արգինեն ամեն օր պուրակ է գնում, ամուսնու նկարի հետ լուռ խոսում, երկնքից ուժ ստանում, որ կարողանա դիմակայել օրեցօր ահագնացող մարտահրավերներին․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո