Փաստ ինֆո

«2020 թվականի հոկտեմբերի 13-ին էր, որ ՌԴ նախագահին խնդրեցի պատասխանել հետևյալ ուղիղ և երկիմաստություններից զերծ հարցին՝ «ինչ պիտի անեմ, որ հրադադար հաստատվի, որ պատերազմը կանգնեցվի։ ԱԺ 44-օրյա պատերազմը քննող հանձնաժողովի նիստին այս մասին հայտարարեց Նիկոլ Փաշինյանը։

Նրա փոխանցմամբ՝ նույն հարցադրման շուրջ ինքը Վլադիմիր Պուտինի հետ քննարկում է ունեցել նաև հոկտեմբերի 16-ին, որի ընթացքում Պուտինն առաջարկել է 5 շրջանների վերադարձի տարբերակը՝ առանց Արցախի կարգավիճակի որևէ հստակեցման, ինչի ուղղությամբ աշխատելու հանձնարարություն է տրվել։

«Հոկտեմբերի 17-ին նախաձեռնությամբ հանդես եկավ Ֆրանսիայի նախագահ Էմմանուել Մակրոնը, ով ինձ տեղեկացրեց, որ Ադրբեջանի նախագահը համաձայն է առանց նախապայմանների հրադադար հաստատել՝ հոկտեմբերի լույս 18-ի կեսգիշերից»,- ասաց նա։

Փաշինյանն ընդունել է առաջարկն ու մի քանի ժամվա ընթացքում Ֆրանսիայի, Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև համաձայնություն էր ձեռք բերվել՝ կեսգիշերից սկսած մարդասիրական հրադադար հայտարարելու մասին։ Փաշինյանի խոսքով՝ մինչև հայտարարության հրապարակումը՝ հայկական կողմն այս հարցը քննարկել է նաև ռուսական կողմի հետ ու ստացել համապատասխան աջակցություն։ Հրադադրաը, սակայն, չպահպանվեց ադրբեջանական գործողույթունների արդյունքում։ Դրանից հետո Պուտինն առաջարկել է, այսպես կոչված 5+2 ձևաչափի տարբերակը։

«Պայմանը հետևյալն է՝ 7 շրջանները վերադարձվում են 5 +2 ձևաչափով, լուծվում է Լաչինի միջանցքով ԼՂ – Հայաստան կապի հարցը, Ղարաբաղում տեղակայվում են ռուսա խաղաղապահներ, Ղարաբաղի կարգավիճակը մնում է առանց հստակեցման, և հարցը մնում է անորոշ ապագային»,- ասաց նա։

Հայաստանում արդեն տարբեր ուժերի ներկայացուցիչների հետ հանդիպումների ընթացքում որոշել է տեղեկացնել որոշման մասին։ Փաշինյանի խոսքով՝ առաջարկն ընդունելու մասին տեղեկացնելու պահին արդեն իսկ խնդրո առարկա 5 շրջաններից երկուսը՝Վարանդայի և Մեխակավանի շրջանները ամբողջությամբ կամ մեծամասամբ  գտնվել են ադրբեջանական կողմի ձեռքում։ Ավելի ուշ, Ալիևը հայտարարել էր, որ հրադդարը հնարավոր է միայն բոլոր 7 շրջանների վերադարձի դեպքում։

«Այս օրն էր, որ ի հայտ եկավ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո ամենաշատ քննարկված ու քննադատված դրվագը, թե իբր եղել է հնարավորություն՝ Շուշին հայկական վերահսկողության ներքո մնալու պայմաններում կանգնեցնել պատերազմը, բայց ես այն բաց եմ թողել»,- ասաց նա։

Այս համատեքստում, ըստ Փաշինյանի, ՌԴ նախագահն իրեն հայտնել է ադրբեջանական կողմի ևս մեկ պայմանի մասին՝ երաշխիքներ, որ ադրբեջանցիները վերադառնան Շուշի և Արցախի մյուս բնակավայրեր, ինչն, ըստ Պուտինի, ներառված է եղել ԼՂ հակամարտության կարգավորման պլանում։

«Ինձ ինչի մեջ են մեղադրում, որ եթե ես համաձայնեի, որ ադրբեջանցիները վերադառնային Շուշի, ապա այն կմնար հայկական վերահսկողության ներքո, և թեկուզ ադրբեջանցիներով բնակեցված, կլիներ հայկական»,- ասաց նա։

Ըստ Փաշինյանի՝ Ռուսատանի նախագահն իրեն առաջարկել է այդ հարցը դիտարկել Արցախի կարգավիճակի համատեքստում, առաջարկը, սակայն, կրկին մերժվել էր ադրբեջանական կողմից։ Փաշինյանը հայտնեց, որ պետք է կառուցվեր Շուշին Ադրբեջանին կապող նոր ճանապարհ, որպեսզի ադրբեջանցիները Շուշի հասնելու համար Բերձորի միջանցքից կամ այլ որևէ ճանապարհից օգտվելու անհրաժեշտություն չունենային։

«Այդ ճանապարհը կարող էր լինել, օրինակ՝ Կուբաթլիով։ Այսինքն ըստ Ադրբեջանի այդ պահի առաջարկի, Շուշիում պետք է լիներ առնվազն 95 տոկոս ադրբեջանական բնակչություն՝ առանց հետագա սահմանափակման, Իսկ մյուս ճանապարհի կառուցումը նշանակում էր, որ այնտեղ կարող էին լինել նաև ադրբեջանական զինված ստորաբաժանումներ»,- ասաց նա։

 Ըստ Փաշինյանի, սա, առանց չափազանցության, նշանակում էր Շուշին հանձնել Ադրբեջանին։

Մանրամասները՝ տեսանյութում

Աղբյուր` Փաստինֆո