Փաստ ինֆո

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի՝ նախօրեին Բաքվում արված հայտարությունը պետք է ընկալել մեծ խաղացողների միջև մեսիջների փոխանակման տիրույթում։ Մասնավորապես, Շուշիում թուրքական հյուպատոսություն բացելով, Էրդողանը պատասխանում է Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը, որը հյուպատոսություն է բացել Սյունիքում, ինչպես նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնությանը, որը, նույնպես, ցանկություն ունի՝ հյուպատոսություն ունենալ նույն տեղում»,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը՝ մեկնաբանելով Էրդողանի վերջին հայտարարությունը։

Հիշեցնենք, որ նախօրեին՝ Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքու կատարած պաշտոնական այցի ընթացքում, Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը բարձրաձայնել էր Ադրբեջանի կողմից օկուպացված Շուշիում թուրքական հյուպատոսություն բացելու իր ցանկությունը՝ ասելով. «Պատրաստ ենք գլխավոր հյուպատոսություն բացել Շուշիում, որը հստակ ուղերձ կլինի ողջ աշխարհին և Հայաստանին»։

Ռուբեն Մելքոնյանը նկատում է՝ իր խոսքում, հիշատակելով նաև Հայաստանի անունը, Էրդողանը ցանկացել է, մեկ անգամ ևս, հիշեցնել այն մասին, որ օկուպացված Շուշին պաշտպանվում է ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ նաև՝ Թուրքիայի կողմից.«Այլ կերպ ասած, Էրդողանը ցանկանում է հասկացնել Հայաստանին, որ Շուշին հետ բերելու ցանկությունը նշանակում պայքարի ելնել նաև Թուրքիայի դեմ, ինչը, փաստորեն, էլ ավելի է դժվարացնելու օկուպացիայի ավարտը։ Հետևաբար, ընդամենն այդ մեկ նախադասությամբ, Էրդողանը հարվածում է հայկական հնարավոր բոլոր երազանքներին՝ դադարեցնելու Շուշիի օկուպացիան և հետ վերադարձնելու հինավուրց հայկական այդ քաղաքը, ինչպես նաև՝ քաղաքական ազդակներ հղում Իրանի Իսլամական Հանարպետությանն ու ՌԴ-ին, ինչպես արդեն ասեցի»։

Թուրքագետն ընդգծում է՝ այս տարածաշրջանում՝ Հարավային Կովկասում, Թուրքիան երբևէ որևէ քաղաքական դերակատում չի ունեցել։ Հետևաբար, իր վերջին հայտարարությամբ, Էրդողանը, փաստորեն, ազդարարում է այստեղ խաղի մեջ մտնելու իր պլանների մասին, այսպիսով՝ փորձելով դուրս մղել տարածաշրջանային ավանդական մեծ խաղացողներ՝ Իրանի Իսլամական Հանարապետությանն ու ՌԴ-ին։ Այս հնարավորությունը, ըստ բանախոսի, Թուրքիան ստացավ, միայն և միայն, 2020 թ. պատերազմից հետո, ինչպես նաև՝ ՀՀ օրվա իշխանությունների վարած ապաշնորհ քաղաքականության հետևանքով։

Հարցին՝ արդյո՞ք Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի վերոհիշյալ հայտարարությունը նաև նախազգուշացնող ակնարկ չէր, ուղղված՝ Իրանին և Ռուսաստանի Դաշնությանն առ այն, որ Հարավային Կովկասում նոր ռազմական գործողությունների կամ հավանական պատերազմի վերսկսման պարագայում, Իրանի և ՌԴ-ի մասնակցությանը կարող է հակադրվել նաև Թուրքիայի գործուն մասնակցությունը, Ռուբեն Մելքոնյանը պատասխանում է՝ Էրդողանի մեսիջը բավական համապարփակ էր՝ իր մեջ ներառելով, գրեթե, բոլոր ոլորտները՝ քաղաքական, ռազմական, դիվանագիտական.«Իհարկե, Իրանն ու Ռուսաստանի Դաշնությունը տարածաշրջանում համատեղ շահեր ունեն։ Սակայն, Էրդողանն իր արած հայտարարությամբ հասկացնում է, որ Թուրքիայի շահերն այստեղ՝ այդ երկու պետությունների շահերի հետ զուգադրելի կարող են լինել, այսինքն, ըստ էության, հավասար կարգավիճակ կարող են ունենալ։ Մյուս կողմից, այո, կարող ենք նաև ասել, որ այս հայտարարության մեջ՝ թուրքական օկուպացիոն քաղաքականությունը տարածաշրջանում ամեն գնով պահելու վերաբերյալ հստակ սպառնալիք կար»։

Կգնա՞, արդյոք Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը Թուրքիայի հետ որոշակի համագործակցության ճանապարհով, ըստ թուրքագետի՝ դժվար կանխատեսելի հարց է.«Թեև Իրանի և Թուրքիայի միջև, դարեր շարունակ, թեժ կոնֆլիկտ չի եղել՝ չնայած այն հանգամանքին, որ նրանց շահերը շատ ու շատ հարցերում, ուղղակի, հակադիր են եղել, սակայն հիմա այնպիսի մի իրավիճակ է ստեղծվել, որի արդյունքում այդ շահերն, ըստ էության, ավելի ակնառու և հակոտնյան են դարձել։ Այս ֆոնին՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետության հայտարարություններն այն մասին, թե Հայաստանի հետ սահմանների փոփոխությունն իր համար կարմիր գիծ է, հստակ ազդանշան է Թուրքիային, առ այն, որ կան հարցեր, որոնց շուրջ Իրանը պատրաստ չէ որևէ զիջումների գնալ, այդ թվում նաև՝ սահմանների փոփոխությանը միտված թուրք ադրբեջանական տանդեմի ձգտումները։ Արդյո՞ք Իրանը խոսքից գործի կանցնի կամ կփորձի՞ այդ հարցերն ավելի դիվանագիտական խողովակներով լուծել, ցույց կտա միայն ժամանակը։ Մեկ փաստ, սակայն, հստակ է՝ Իրանի և Թուրքիայի թեժ բախումն, արդեն, լիովին այլ կատեգորիայի խնդիրներ է ստեղծելու տարածաշրջանում, ինչին, իրանական կողմն այդքան հեշտությամբ չի գնա՝ հաշվի առնելով դրա ողջ հետևանքային կապերը»,- ասել է ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո