Փաստ ինֆո

Մեկ տարուց ավել է, ինչ Քարվաճառի շրջանի Վերին Շեն գուղից տեղահանված Արմենուհի Սարգսյանն ամուսնու ու երկու որդիների հետ Մարտակերտի շրջանի Չափար գյուղում է ապրում։

Տիկին Արմենուհու աչքի առաջ Վերին Շենում թողած տան պատկերն ու այնտեղ ապրած երջանիկ օրերն են։ Ասում է՝ տունը ստացել են պետությունից, բայց ընդամենը մերկ պատերն էին․ հետագայում նորոգել, ընդարձակել ու բոլոր հարմարությունները ստեղծել էին երկուսով՝ ինքն ու ամուսինը։ Որ մի օր Քարվաճառը կհանձնեին, ոչ մեկի մտքով չէր անցնում։ Սեփական քրտինքով դրած տուն ու տեղից մի քանի իր են հանել․ դրանք են անհոգ ու երջանիկ անցյալի եզակի վկաները։

«Երբ իմացա Քարվաճառը հանձնում են, ամուսինս ու որդիս պատերազմում էին, ես՝ Երևանում։ Մենակ չէի կարող տան եղածը հանել, սպասեցի մինչև գան։ Նոյեմբերի 9-ից հետո, որ եկան, էլ համարյա բան չէր մնացել տանը, թալանել էին․․․ Մի երկու բան հանեցինք, տարանք Բյուրեղավան (էնտեղ ենք մնացել մի քանի ամիս), էնտեղից էլ Արցախ բերեցինք»,-«Փաստինֆո»-ին պատմում է տիկին Արմենուհին։

Արցախ վերադառնալու որոշումը ամուսինները կայացրել են առանց վարանելու․ ավագ որդին պաշտպանության բանակում պայմանագրային զինծառայող էր, կրտսերն էլ պիտի զորակոչվեր։ Բնականաբար, որոշեցին՝ որտեղ որդիները, այնտեղ էլ՝ իրենք։

Զինվորական համազգեստը տիկին Արմենուհուն դեռ առաջին պատերազմից է հարազատ․․․ ամուսինը մասնակցել է թե՛ առաջին, թե՛ ապրիլյան, թե՛ 44-օրյա պատերազմերին․ հիմա էլ երկու որդիներն են բանակում։

«Ամուսինս չի համակերպվում մեր այս վիճակի հետ, ասում է՝ պետք է ազատագրենք մեր հողերը։ Ես էլ չեմ համակերպվում։ Ինչպե՞ս կարող ենք թույլ տալ, որ Շուշին թուրքի ոտքի տակ մնա․․․Այստեղ բոլորն այդպես են մտածում։ Համարյա մեկուկես տարի է՝ այս գյուղում եմ ապրում ու տեսնում եմ, թե ժողովուրդը ոնց է կպած հողին։ Գիտակցում են մարդիկ, որ թուրքը մեր գյուղերը, Շուշին չի տալու, պիտի կռվով հետ վերցնենք։ Ու պիտի անենք, այլ տարբերակ չունենք էլ․ էսպես շրջափակված ինչքա՞ն պիտի ապրենք, Ադրբեջանի կազմ մտնելու մասին ընդհանրապես խոսք լինել չի կարող, դա բացառվում է․ մնում է ազատագրելը, ուրիշ ելք չկա․․․»,-ասում է զրուցակիցս։

Այն, որ թշնամին ամեն ինչ անում է, որ ժողովուրդը հոգնի, հիասթափվի ու դուրս գա Արցախից, մեր զրուցակցի խոսքով, գյուղում բոլորը հասկանում են, բայց և մեկ մարդու պես հաստատակամ են՝ որևէ պարագայում չհեռանալ հայրենի օջախներից։

«Թուրքի ուզածն էն ա, որ թողնենք մեր տները, գնանք, բայց շատ իզուր է։ Դա չլինող բան է։ Թողնենք ո՞ւր գնանք, ինչո՞ւ գնանք, մենք հեռանանք մեր տներից, մեր հողից, որ թուրքը գա մեր հողի վրա ապրի՞։ Ոչ մի դեպքում։ Թուրքն ո՞ւմ շունն է, որ գա մեր հողում, մեր տներում ապրի։ Առաջին պատերազմի ժամանակ ես ուսանող էի ու լավ հիշում եմ, թե մերոնք ոնց էին մի քանի հոգով գյուղեր ազատագրում։ Եթե այն ժամանակ կարողացել ենք՝ սոցիալապես ավելի ծանր վիճակում գտնվելով, զենք համարյա չունենալով, հիմա էլ կարող ենք։ Ի վերջո, էդ մարդիկ կան, մեր մեջ են, նրանց ժառանգները իրենց հորերից ժառանգել են, չէ՞, էդ ոգին։ Այնպես որ, հաճախ որ ասում են քիչ ենք, թույլ ենք և այլն, այդպես չի։ Կարող ենք ու պիտի ազատագրենք մեր գյուղերը»,-վստահեցնում է տիկին Արմենուհին։

Մեր զրուցակիկը նաև ցավով արձանագրում է՝ Արցախում քիչ չեն այն մարդիկ, որ մտածում, թե մենակ են մնացել․ դրա պատճառը ՀՀ իշխանությունների բռնած անընդունելի, առնվազն անտրամաբանական դիրքն է։ Բայց մարդիկ ուզում են հավատալ, որ ժողովուրդը՝ հայաստանաբնակ մեր հայրենակիցները, մտահոգ են ու կանգնած են արցախահայության կողքին, ուզում են հավատալ, որ մենակ չեն, որ իշխանությունները չեն կարող կիսել, միմյանցից հեռացնել հողի արժեքն իմացող ու այն պահող հասարակ ժողովրդի երկու հատվածներին։

«Որ տեսնում ենք մարդիկ անտարբեր չեն, ստորագրահավաքի են մասնակցում, Արցախի ճանապարհը բացելու պահանջով հանրահավաքի են մասնակցում, գոտեպնդվում ենք։ Դա էլ մեծ բան է, շատ կարևոր է մեզ համար զգալ, որ մենակ չենք․․․»,-անկեղծանում է տիկին Արմենուհին ու հավելում՝ դժվար է, բայց դիմանալու ենք։

Տիկին Արմենուհին լիահույս է՝ գերությունն էլ ժամանակավոր է․ մի գեղեցիկ օր նորից ոտք է դնելու իր տան շեմքին․․․

Աղբյուր` Փաստինֆո