Փաստ ինֆո

Գիտությունների Ազգային Ակադեմիան անվանափոխության կենթարկվի։ Գիտական հեղինակավոր կառույցի անվանումից դուրս կգա «Ազգային» տերմինը։ «Փաստինֆո» լրատվականի գրավոր հարցմանն ի պատասխան՝ Ակադեմիայից մեկնաբանում են՝ Գիտությունների Ազգային Ակադեմիան, իսկապես, հանդես է եկել նման նախաձեռնությամբ՝ կառույցի անունը երկար է, հարմար չէ ամեն անգամ կիրառել դրա ամբողջական տարբերակը։

Տեղեկացնենք, որ Ազգային ժողովի նախորդ քառօրյայում ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը, ներկայացնելով «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին», «Բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին», ինչպես նաև «Պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին» օրենքներում փոփոխություններ ու լրացումներ ենթադրող օրենսդրական փաթեթը, նշել էր, որ  «Գիտությունների ազգային ակադեմիա» անվանումից  դուրս է մնում «ազգային» բառը: 

Ի պատասխան  պատգամավորների կողմից հնչեցված մտահոգությունների՝ նախարարը հայտարարել էր, թե ինքը կապ չունի անվանափոխության հետ, այդ ԳԱԱ-ն է որոշել, որ  այլևս ազգային չկոչվել:

«Փաստինֆո» լրատվականը երկու օր շարունակ ապարդյուն փորձեր կատարեց՝ հարցի առնչությամբ ստանալու Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի նոր նախագահ Աշոտ Սաղյանի մեկնաբանությունը (Աշոտ Սաղյանը ԳԱԱ-ի նախագահ է ընտրվել 2021 թ. հունիսի 28-ին)։ Դիմադրությանը, որ հանդիպեց լրատվամիջոցն,  աննախադեպ էր՝ մինչ օրս գիտական հանրույթի  հետ երբևէ ունեցած բոլոր տեսակի հարաբերություններից։

Պարզվում է նոր նախագահի գալով Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայում նոր բարքեր են ներմուծվել։ Աշոտ Սաղյանը հոգ է տարել, որպեսզի այսուհետ սահմանափակ լինի մուտքը՝ Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի գլխավոր մասնաշենք. այլեւս հատուկ թույլտվություն է պետք։ Անվտանգային նկատառումներից ելնելով, գուցե, նախաձեռնությունը տեղին գնահատվեր, եթե չպարզվեր է, որ Ակադեմիան պաշտպանական խստացված միջոցառումներ է կիրառում, անգամ,  մասնագիտական գործունեության համար կառույց այցելած լրագրողական խմբի նկատմամբ, ըստ էության խոչընդոտելով խմբի մուտքը Ակադեմիա։

Նշենք, որ նկարահանող խումը  ԳԱԱ  գնացել էր հեռախոսով կապ հաստատելու անհաջող փորձերից հետո, իսկ  մուտքի մոտ լրագրողի հետ ներքին հեռախոսազանգով կապ է հաստատեց նոր նախագահի գործավարուհին` պահանջելով  հնչեցնել հարցը, որի առնչությամբ լրատվամիջոցը փորձում է մեկնաբանություն ստանալ կառույցի ղեկավարից։ Ստանալով պատասխան, որ հարցը խիստ մասնագիտական է և հարցի առնչությամբ ցանկալի և անհրաժեշտ է ստանալ ԳԱԱ նախագահի մեկնաբանույթունը, գործավարուհին հայտարարել է, թե Գիտությունների  Ազգային  Ակադեմիայի նախագահը խիստ զբաղված է և չի կարող ո՛չ խոսել լրագրողի հետ, ո՛չ առավել ևս ընդունել նկարահանող խմբին։

Գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի հենց մուտքի մոտ հանդիպելով երբևէ նախադեպը չտեսած դիմադրության՝ լրատվամիջոցը ԳԱԱ նախագահ Աշոտ Սաղյանի անունով տեղեկություն ստանալու գրավոր հարցում է ուղարկել՝ փորձելով գոնե այս կերպ  ստանալ վերջինիս մեկնաբանությունը՝ ինչո՞ւ և ինչի՞ց հետո անհրաժեշտություն առաջացավ անվանափոխության ենթարկել գիտական հեղինակավոր կաճառի անվանումը եւ հրաժարվել  «Ազգային» եզրույթից։  

Ի զարմանս լրատվամիջոցի՝ստացանք  մի պատասխան, որ ստորագրված է ՀՀ ԳԱԱ նախագահի գիտության և տեխնոլոգիաների գծով տեղակալ Վարդան Սահակյանի կողմից։

Թե ինչո՞ւ է  Գիտությունների Ազգային Ակադեմայի նոր ղեկավարը խոչընդոտում  լրագրողի մասնագիտական գործունեությանը՝ թույլ չտալով նրա մուտքը ակադեմիայի շենք, հրաժարվում պատասխանել լրագրողի հարցերին, անգամ, հեռախոսազանգի միջոցով, մինչև անգամ խուսափում սեփական անձի անունից պատասխանել լրատվամիջոցի հասցեագրած հարցաշարին՝ պատասխանատվության  բեռը թողնելով ինչ - որ աշխատակցի ուսերին, սրանք հարցեր են, որոնք դեռևս պարզաբանման կարիք կունենան։

Ինչևէ, ընթերցողներին ենք ներկայացնում «Փաստինֆո» լրատվականին հուզող հարցերի շարքը, որոնց վերաբերյալ ԳԱԱ -ի նախագահի գիտության և տեխնոլոգիաների գծով տեղակալ Վարդան Սահակյանի պատասխանները ներկայացնում ենք առանց խմբագրման.

Ի՞նչ պատճառաբանությամբ է ԳԱԱ-ն անվանափոխության  նախաձեռնությամբ հանդես եկել։ Խնդրում ենք հիմնավորել ԳԱԱ-ի դիրքորոշումը՝ կառույցի անվանումից չեղարկելու «ազգային» տերմինը։

Արդյո՞ք մինչև 2020 թվականը ԳԱԱ-ի օրակարգում երբևէ եղել կամ քննարկվե՞լ է կառույցի անվանափոփոխության հարցը։

Արդյո՞ք նման նախաձեռնության հիմքում առկա է կառույցի ղեկավարության՝  ԳԱԱ-ի կազմում ընդգրված ինստիտուտների ղեկավարների և նրանց անդամների համաձայնությունը, թե՞  սա միանձնյա նախաձեռնություն է։

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիան հանդես է եկել «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ առաջարկներով, որոնք չեն նախատեսում Գիտությունների ազգային ակադեմիայի անվանման մեջ «ազգային» եզրույթի չեղարկում: «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսվում է 2000թ. դեկտեմբերի 5-ին ընդունված «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասում «ՀՀ ԳԱԱ» եզրույթի փոխարինումը «Ակադեմիա» եզրույթով, ինչը չի նշանակում հրաժարվել ո՛չ ազգային, ո՛չ գիտության բառերից, այլ ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի անվան «ՀՀ ԳԱԱ» կրճատ տարբերակը փոխարինվում է «Ակադեմիա» կրճատ տարբերակով՝ պահպանելով հոդվածի սահմանումը, որն է.

«Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» գործող օրենք, հոդված 8. «Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիան», կետ 1.

«Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիան (այսուհետ` ՀՀ ԳԱԱ) ոչ առևտրային իրավաբանական անձ է, որի կազմակերպական-իրավական ձևի, կարգավիճակի և գործունեության առանձնահատկությունները սահմանվում են «Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով:»

Առաջարկվող փոփոխությունը համապատասխանում է 2011թ. ապրիլի 14-ին ընդունված «Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիայի մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի սահմանմանը, որն է.

«Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիայի մասին» ՀՀ օրենք, հոդված 2. Սույն օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացությունները. «1. Սույն օրենքում օգտագործվում են

հետևյալ հիմնական հասկացությունները.

1)      Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիա (այսուհետ` Ակադեմիա)` Հայաստանի Հանրապետության հիմնադրած` հատուկ կարգավիճակ ունեցող ինքնակառավարվող բարձրագույն գիտական կազմակերպություն»:

Հավելենք, որ «Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիա» անվանումը կրճատ տարբերակով ներկայացնելը պայմանավորված է 2018թ. մարտի 21-ին ընդունված «Նորմատիվ իրավական

ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի 4-րդ մասով. «Նորմատիվ իրավական ակտում հաճախակի կիրառվող երկար արտահայտությունները նույն նորմատիվ իրավական ակտում կարող են սահմանվել կրճատ

տարբերակով` իրավական ակտում առաջին իսկ կիրառումից հետո նախատեսելով կամ տվյալ արտահայտության սահմանումը, կամ փակագծերում նշելով կրճատ տարբերակը:»:

Աղբյուր` Փաստինֆո