Փաստ ինֆո

«Եկեք, ըստ էության, հասկանանք, թե ի՞նչ է ասում ամերկյան կողմը՝ Հակարիի կամրջին տեղադրված ադրբեջանական անցակետի վերաբերյալ. այն է՝ Արցախի հայերը պետք է ազատ ելումուտ ունենան Հայաստան և ոչ ավելին։ Ամերիկան երբեք չի ասել, որ ադրբեջանական հսկիչ կետ, ընդհանրապես, չպետք է լինի, այլ միայն այն՝ որ ելումուտի ճանապարհը պետք է բաց լինի։ Եվ ահա, թեև անցակետի առկայության պայմաններում, ադրբեջանական կողմը, դեռևս, ապահովում է մեր հայրենակիցների ազատ ելումուտն այդ տարածքով։ Հետևաբար, առերևույթ որևէ հակասություն ամերիկյան կողմի և Ադրբեջանի պահվածքի մեջ, այս պահի դրությամբ չկա, այսինքն՝ ԱՄՆ հայտարարությունն ու ադրբեջանական վարքագիծը շատ ներդաշնակ կերպով համադրվում են»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը։

Հիշեցնենք, որ Հակարիի կամրջին անցակետի տեղադրման նույն օրը՝ ապրիլի 23-ին, պաշտոնական Վաշինգտոնն, ի դեմս Պետդեպարտամենտի փոխխոսնակ Վեդանտ Պատելի, հանդես եկավ հայտարարությամբ, թե «ԱՄՆ-ը խորապես մտահոգված է, որ Ադրբեջանի կողմից Լաչինի միջանցքում անցակետի տեղադրումը խաթարում է խաղաղ գործընթացում վստահություն հաստատելու ջանքերը։ Մենք կրկնում ենք, որ Լաչինի միջանցքում պետք է լինի ազատ և բաց տեղաշարժ։ Կոչ ենք անում կողմերին վերսկսել խաղաղ բանակցությունները և զերծ մնալ սահմանի երկայնքով սադրանքներից ու թշնամական գործողություններից»։

Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը նկատում է՝ հավանաբար ամերիկյան կողմն ու Ադրբեջանն, այս առումով, ունեն որոշակի փոխհամաձայնեցվածություն. «Չմոռանանք նաև, որ Ադրբեջանում ամերիկյան դեսպանատուն կա, որը հիանալի աշխատում է և կատարում իր վրա դրված գործառույթները։ Գոյություն ունի նաև բրիտանական կողմը, որ կառավարում է այդ գործընթացները՝ ըստ էության հայտ ներկայացնելով Հարավային Կովկասում գլխավոր մոդերատորի դերը ստանձնել, շատ հարցեր համաձայնեցնելով ԱՄՆ-ի հետ»։

Անդրադառնալով Վաշինգտոնում երկու օր առաջ մեկնարկած Միրզոյան – Բայրամով բանակցություններին՝ քաղաքագետը հորդորում է, նախ և առաջ, հստակեցնել, թե ի՞նչ է այդ բանակցություններից ձգտում քաղել ամերիկյան կողմը։
ԱՄՆ- ն այստեղ երկու խնդիր ունի, որից մեկը վերաբերում է Արցախին, մյուսը՝ Սյունիքին, որոնք, ըստ բանախոսի՝ սերտորեն փոխկապակցված են միմյանց հետ.

«Ինչ վերաբերում է Արցախին՝ ամերիկյան կողմին պետք է, որ ռուս խաղաղապահ զորամիավորումն այնտեղից դուրս գա։ Ռուսական խաղաղապահների դուրսբերման համար անհրաժեշտ է երկու նախապայման, որպեսզի Հայաստանն Արցախը ճանաչի որպես Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մաս։ Հայաստանն այս նախապայմանը կատարում է՝ հրապարակային կերպով ճանաչելով՝ Արցախը որպես Ադրբեջանի մաս։ Այս առնչությամբ, ինչ - որ նախնական փաստաթուղթ Պրահայում ստորագրվել է, բայց առավել էական փաստաթուղթ, թերս մինչ օրս, չի ստորագրվել և ՀՀ Ազգային Ժողովը ոչինչ, դեռևս, չի վավերացրել։ Այսինքն, այն, ինչ այս օրերին հայտարարում էին ՀՀ վարչապետն ու Արտաքին Գործերի նախարարը, պետք է թղթի վրա հայտնվի և վավերացում ստանա։ Այսքանից հետո հարց է առաջանալու՝ իսկ ո՞վ պետք է, թեկուզ ժամանակավոր, բայց ապահովի Արցախում ապրող հայերի անվտանգությունը։ Ակնհայտ է, որ ռուսական խաղաղապահ զորամիավորման՝ Արցախից հեռանալուց հետո, այդ առաքելությունը կստանձնեն միջազգային ինչ – որ կառույցներ։ Թե ո՞ր երկրի խաղաղապահ զորքերը կգան Արցախ՝ ապահովելու արցախցիների անվտանգությունն, այստեղ բոլորովին էական չէ։ Կարևոր է այն, որ այդ զորքերը կլինեն ամերիկյան կողմի անմիջական վերահոսկության տակ», - ասում է քաղաքագետը։

Արցախը ռուսական խաղաղապահներից ազատելուց հետո, առաջ կգա երկրորդ խնդիրը՝ Սյունիքի հարցը. «Այս հարցի լուծումն ԱՄՆ-ին անհրաժեշտ է, որպեսզի Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն ու Ռուսաստանի Դաշնությունն իրար հետ ցամաքային որևէ հատում չունենան։ Այս կապը, դեռևս, տեղի է ունենում Հայաստանի միջոցով, որտեղ տեղակայված է ռուսական 102-րդ ռազմաբազան։ Այսինքն, Սյունիքի խնդրի լուծմամբ, կլուծվի նաև ռուսական ռազմաբազայի՝ Հայաստանից հեռացնելու հարցը, որի արդյունքում՝ ոչ միայն Սյունիքը կհայտնվի թուրք – ադրբեջանական վերահսկողության տակ, այլ նաև, մեծ իմաստով, ողջ Հայաստանը։ Այս ամենը տեղի կունենա Մեծ Բրիտանիայի մոդերատորությամբ և ԱՄՆ-ի թույլտվությամբ։ Վերոհիշյալ ողջ պրոցեսն իրականություն դարձնելու համար ԱՄՆ-ին պետք է իրավական կշիռ ունեցող փաստաթուղթ, ահա այն, ինչին հենց այս օրերին ձգտում է Ամերիկայի Միացյալ Նահագները՝ Վաշինգտոնում՝ Միրզոյան – Բայրամով բանակցային հանդիպումների օրակարգով», - ամփոփելով զրույցն ասում է քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո