Փաստ ինֆո

Կառավարության կողմից Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի՝ 21 տոկոսի չափով բաժնետոմսերի ձեռքբերումից հետո ԶՄՊԿ-ն պետական բյուջե ավելի քիչ գումար է փոխանցել՝ նախորդ տարվա համեմատ։ ԶՄՊԿ-ն, որը նախորդ տարի գլխավորել է խոշոր հարկատուների ցուցակը, 2023թ առաջին եռամսյակի տվյալներով՝ իր դիրքերը զիջել է «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությանը։

Այսպես, 2023թ, առաջին եռամսյակի տվյալներով՝ 1000 խոշոր հարկատուների ցուցակը գլխավորում է «Գազպրոմ Արմենիա»-ն, որը նշված ժամանակահատվածում պետությանը վճարել է ավելի քան 20.9 մլրդ դրամ, ԶՄՊԿ-ն վճարել է՝ ավելի քան 15.4 դրամ, երրորդ տեղում «Գրանդ տոբակո» ընկերությունն է, որը պետությանը փոխանցել է 11.6 մլրդ դրամ։

Ակնառու է հատկապես ԶՄՊԿ կողմից վճարված հարկերը, քանի որ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ թիվը կրճատվել է մոտ երկու անգամ, 2022թ. ԶՄՊԿ-ն պետությանը վճարել է 35 448 844 դրամ։ Անհամեմատ անբարենպաստ է եղել ընկերության վիճակը 2020թ. պատերազմից հետո՝ 2021թ՝ 9 770 690 դրամ ։

Համեմատության համար պետք է նշել, որ, օրինակ, «Գազպրոմ Արմենիայի» պարագայում թվային փոփոխությունը մեծ չէ, 2022թ ընկերությունը վճարել է 20. 082 842 դրամ, 2021թ.՝ 18 704 826, 2020թ՝ 17 773 025։ 2021-2022թթ խոշոր հարկատուների եռյակում էր նաև ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը։

Հիշեցնենք, որ 2021 թվականի սեպտեմբերի 30-ին կառավարությունը որպես նվիրատվություն էր ստացել ՉՄՊԿ-ի բաժնետոմսերի 15 տոկոսը, իսկ 2022թ մարտի 24-ից հետո կառավարությունն արդեն ուներ շուրջ 21,8 տոկոս բաժնեմաս, որի կառավարումն իրականացնում էր ԱՆԻՖ-ը։ Ընդ որում, բաժնետոմսերի ձեռքբերման ընթացքում առկա են եղել կոռուպցիոն ռիսկեր, ասել թե՝ պետական մակարդակով «ռեկետ»։ Խնդիրն այն է, որ ԶՊՄԿ բաժնետոմսերի 12.5 տոկոսի սեփականատեր Ռուսաստանի առողջապահության ու սոցիալական զարգացման հարցերի նախկին նախարար Միխայիլ Զուրաբովը հայցադիմում էր ներկայացրել դատարան՝ ԶՊՄԿ բաժնետոմսերը ձեռքբերելու նախապատվությունն իրեն տալու մասին։

Օգոստոսի 2-ին ներկայացված հայցադիմումը դատարանը ոչ միայն վարույթ էր ընդունել, այլ նաեւ կիրառել հայցի ապահովման միջոց՝ արգելանքի տակ դնելով Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի ընդհանուր բաժնետոմսերի 75%-ի վրա։ Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը սեպտեմբերի 30-ին որոշում էր կայացրել՝ հայցի ապահովման միջոցը վերացնելու մասին, ինչից ժամեր անց բաժնետոմսերը գնել է ռուս միլիարդատեր Ռոման Տրոցենկոյին պատկանող «Գեոպրոմայնինգ» ՍՊԸ դուստր ընկերությունը՝ «Արդյունաբերական ընկերություն» ԲԸ-ն։ Գործարքից անմիջապես հետո գնված բաժնետոմսերի 15 %-ը Տրոցենկոն նվիրաբերել է ՀՀ կառավարությանը։

Կոռուպցիոն սկանդալի ֆոնին բաժնետոմսերի կառավարումն ԱՆԻՖ-ից փոխանցվեց Պետական գույքի կառավարման կոմիտեին, սակայն համակարգումը պետք է իրականացվեր ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի կողմից։

Հատկանշական է, որ Նիկոլ Փաշինյանն ինքը՝ 2023թ ապրիլի 21-ին փաստացի խոստովանեց կառավարության կողմից ԶՄՊԿ բաժնետոմսերի ձեռք բերման ընթացքում կոռուպցիոն ռիսկերն ու պետական «ռեկետը», ասել է թե՝ խոստովանել է, որ ոչ թե Տրոցենկոյի «հոժար նվիրատվությամբ» են ստացել, այլ՝ կառավարությունն ինքն է պահանջել։

«Ասում են խոստումները չեք կատարում։ Կապանում խոստացանք, ասացինք, որ հերիք եղավ, բոլ եղավ, ԶՄՊԿ-ում ժողովուրդն ի դեմս՝ կառավարության, իր մասնաբաժինն է ունենալու»,- ապրիլի 21-ին ԱԺ ամբիոնից հայտարարել է Նիկոլ Փաշինյանը։

Ի դեպ, ոչ միայն ԶՄՊԿ-ի կողմից վճարվող հարկերն են նվազել, այլ նաեւ կառավարությունը՝ որպես բաժնետեր, շահույթ դեռ չի ստացել։ -ում բաժնետեր դառնալուց ի վեր կառավարությունը դեռ շահույթ չի ստացել։ Ասել է թե՝ մի կողմից հարկերի վճարումն է նվազել, մյուս կողմից որպես բաժնետեր նաեւ շահույթ չի եղել։

Այսպես՝ «Փաստինֆո»-ն գրավոր հարցում էր ուղարկել՝ Պետական գույքի կառավարման կոմիտե՝ պարզելու, թե ԶՄՊԿ աշխատանքների արդյունքում ՀՀ կառավարության եկամուտների բաշխումն ինչպես է իրականացվում, ԶՄՊԿ-ն 2022թ որքան եկամուտ է ունեցել ու արդյոք կատարվել է եկամուտի բաշխում, մասնավորապես, ՀՀ կառավարության՝ որպես բաժնետեր, որքան եկամուտ է ունեցել և ինչպես է այն տնօրինել։ Սակայն պարզվեց, որ շահաբաժնի բաշխում տեղի չի ունեցել։ Պետգույքի կառավարման կոմիտեից նշել են, որ շահաբաժնի բաշխումն իրականացվում է «Բաժնետիրական ընկերությունների մասին» օրենքի 49-րդ հոդվածի համաձայն՝ բաժնետերերի տարեկան ժողովի որոշմամբ, ինչը պետք է գումարվի հերթական ֆինանսական տարվա ավարտից հետո՝ վեց ամսվա ընթացքում։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո