Փաստ ինֆո

«Բոլոր այն լծակները, որ Ադրբեջանը ստացել է այս իշխանություններից, օգտագործելու է՝ հասնելու համար իր նպատակներին, իսկ իր նպատակները Ադրբեջանը երբեք չի թաքցրել։ Այլ հարց է, թե ի՞նչ ենք արել կամ չենք արել մենք՝ թույլ չտալու համար, որպեսզի նա այսպես վարվի Արցախի հետ»,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է բանակցությունների և կոնֆլիկտների կառավարման միջազգային մասնագետ Արթուր Մարտիրոսյանը, ով այս օրերին Երևանում է։

Հետևելով Փաշինյանի հրապարակային ելույթներին՝ Արթուր Մարտիրոսյանն իր հետևություններն է արել՝ նա գտել է Արցախի լուծման բանալին, ըստ որի՝ Արցախը մնում է Ադրբեջանի կազմում և փորձում է ինքնուրույն, միայնակ պայքարել ինքնորոշման իրավունքի համար, այսպիսով՝ իրեն դնելով շատ ավելի վատթար իրավիճակում, քան նույնիսկ 1989-ին էր։ Սա, իհարկե, անձամբ Փաշինյանի լուծման տարբերակն է, սակայն բանախոսը վստահ է՝ այս տարբերակի հետ չեն համաձայնելու ո՛չ Արցախում, ո՛չ Հայաստանում.«1989 թվին դեռևս կար, գոյություն ուներ Խորհրդային Միությունը, որին ինչ – ինչ իրավիճակներում դեռ կարելի էր դիմել և ստանալ որոշ հարցերի հայանպաստ լուծումներ։ Այն ժամանակ մենք, գոնե, գիտեինք, որ անհրաժեշտության պարագայում դեռ հնարավոր է Արցախից գալ, Երևան հասնել, որ կյանքի ճանապարհը փակ չէր արցախցիների համար։ Այն, ինչ հիմա է կատարվում խիստ վտանգավոր գոյաբանական իրավիճակ է ստեղծել արցախցիների համար»,- ասում է Արթուր Մարտիրոսյանը։

Վերջինս հավելում է՝ ի վերջո, ցանկացած պահի Ադրբեջանը կարող է հայտարարել՝ եթե դուք Արցախը ճանաչում եք, որպես Ադրբեջանի մաս, ապա ի՞նչ գործ ունեն ձեր անձնագրերն ու ձեր դրամն իմ երկրի տարածքում. «Ուրեմն, բոլոր նրանք, ովքեր չեն ընդունի ադրբեջանական անձնագիրն ու արժույթը, չեն կարողանա որևէ բանից օգտվել Արցախի ներսում։ Եկեք հարց տանք՝ Արցախի քանի՞ տոկոսն է պատրաստ լինելու ընդունել ադրբեջանական անձնագիր և դառնալ Ադրբեջանի քաղաքացի…Դեռ չեմ խոսում այն մասին, որ դառնալով Ադրբեջանի քաղաքացի, մարդիկ պետք է ենթարկվեն այդ երկրի օրենքներին։ Իսկ ո՞վ է երաշխավորել, որ ինչ – որ պահին Ադրբեջանում չի կարող ընդունվել մի օրենք, ըստ որի՝ բոլոր այն քաղաքացիներն, ովքեր զենով պայքարել են Ադրբեջանի դեմ, կարող են համարվել հանցագործներ և դատվել այդ երկրի օրենքներով։ Մնում է հասկանալ թե ինչպե՞ս նրանք կսահմանեն այդ հանցագործությունն ու արցախցիների քանի տոկոսը կամ ովքե՞ր կենթարկվի այդ օրենքով Ադրբեջանում դատապարտվելու»։

Բանակցությունների և կոնֆլիկտների կառավարման միջազգային մասնագետը նկատում է՝ եթե Փաշինյանին թվում է, թե Արցախը թշնամուն հանձնելուց հետո վրա է հասնելու այն խաղաղությունը, որի մասին ինքն այդքան խոսում է, ապա սա, մեղմ ասած, իրատեսական չէ. «Եթե նրա հույսը մի փաստաթղթի վրա է լինելու, որով պետք է ամրագրվի այդ խաղաղության բանաձևը, ապա այստեղ պետք է հիշել, որ 2020 թվականից ի վեր՝ մինչ օրս, ադրբեջանական կողմն՝ ի դեմս Ալիևի, չի պահպանել ոչ մի պայմանավորվածություն կամ ստորագրված փաստաթուղթ, որով համաձայնության են եկել կողմերը։ Միջազգային հանրություն ասվածը, նույնպես չի երաշխավորելու, որպեսզի Ադրբեջանը պահպանի նախապես ձեռք բերված որևէ պայմանավորվածույուն կամ փաստաթղթի դրույթ։ Արցախի հանձնումից հետո ոչ միայն խաղաղություն չի լինելու, այլև խնդիրների ողջ վեկտորը տեղափոխվելու է Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածք, այս անգամ հարվածի տակ դնելով արդեն իսկ վտանգված՝ Սյունիքի, Գեղարքունիքի, Տավուշի, Վայոց ձերի և Արարատի մարզերը»,- նշում է Արթուր Մարտիրոսյանը։

Այն, ինչ անում է Ադրբեջանը 2020 թվականի պատերազմից հետո, այլևս, նույնիսկ, բանակցություն անվանել չի կարելի։ Նա ուժային դիրքերից անում է այն, ինչ ցանկանում է, այն, ինչ թույլ է տալիս նրան ՀՀ իշխանությունն ու տվյալ իրավիճակը՝ առաջնորդվելով բացառապես միայն ադրբեջանական կողմի շահով, այն է՝ Արցախի վերջնական հայաթափումը, ասում է Արթուր Մարտիրոսյանը և հավելում՝ ի վերջո, Ալիևի, ինչպես նաև Էրդողանի երազանքը չի սահմանափակվում միայն Արցախով։ Թիրախում նաև Հայաստանն է, այլ կերպ ասած՝ սա նոր ծրագիր չէ, այլ այն, ինչին ձգտում էին դեռևս երիտթուրքերը. «Այսօր հենց այդ օրն է, որ պետք է հիշել և մի փոքր խորհրդածել այն մասին, թե ի՞նչ էր նշանակում Ցեղասպանությունը, ովքե՞ր էին թուրքերը և արդյո՞ք այդ Ցեղասպանությունն ավարտվել է, եթե մինչ օրս Թուրքիան չի ճանաչում իր կողմից գործած ոճիրը»,- ամփոփելով զրույցն, ասում է բանակցությունների և կոնֆլիկտների կառավարման միջազգային մասնագետը։

Մանրամասները՝ տեսանյութում

Աղբյուր` Փաստինֆո