Փաստ ինֆո

Արցախից մնացած այն փոքրիկ կտորը, որ 130 օրից ավել է՝ պայքարում է՝ ամբողջովին կտրված լինելով արտաքին աշխարհից, կարևոր քննություն է հանձնում։ Շրջափակումն Արցախի մեր հայրենակիցներին ստիպել է կենսական անհրաժեշտության ամեն ինչ փորձել տեղում ստեղծել։ Մարտակերտի շրջանի Չափար գյուղում, օրինակ, ազատ հողակտոր համարյա չի մնացել․ որքան կարտոֆիլ անցած տարի էին ցանել, կրկնակի անգամ ցանել են այս տարի։

«85 հա ցանքս ենք արել։ Նախորդ տարիներին եթե 30-40 հա ցորեն էինք անում, էս տարի արդեն 60 հա միայն աշնանացան ենք ցանել։ Բանջարաբոստանային աշխատանքներն էլ մեծ թափով են ընթանում։ Ինչ կարող ենք, ունենք, ցանում ենք»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասում է Չափարի գյուղապետ Վարդգես Սաղյանը։

Արցախի հյուսիսում գտնվող այս փոքրիկ գյուղում գրեթե տնտեսություն չկա, որ մեղու չպահի։ Բնակչության առնվազն 90 տոկոսը նաև մեղվաբուծությամբ է զբաղվում։

«1000-ից ավել փեթակ կա հիմա գյուղում ու դեռ շատացնելու ենք։ Առաջներում, եթե 600-700-ը հազիվ կլիներ, շրջափակումից հետո կտրուկ ավելացել է։ Դե, անասնապահությամբ էլ չենք կարողանում զբաղվել, քանի որ գնում, անցնում են ադրբեջանցիների վերահսկողության տակ անցած տարածքները, ու, բնականաբար, էլ հետ չեն գալիս։ Եթե մինչև պատերազմը 700-ից ավել խոշոր եղջերավոր անասուն կար գյուղում, հիմա 250-ը հազիվ կլինի։ Պիտի մի բանով զբաղվենք, որ կարողանանք ապրել։ Մեր կլիման նպաստավոր է մեղվաբուծության համար։ Տարվա մի մասն էստեղ ենք պահում փեթակները, մի մասն էլ՝ որտեղ ստացվում է։ Ես, օրինակ, անցած տարի Չարեքթար էի տարել ու շատ լավ բերք եմ ստացել, իսկ մինչև Քարվաճառի զավթումն այնտեղ էինք տանում հիմնականում»,- պատմում է գյուղապետը։

Քանի որ մեղվաբուծությամբ երկար տարիներ է, որ զբաղվում է, Սաղյանը կանխատեսում է, որ մեղր այս տարի քիչ կլինի։ Անցած տարի, օրինակ, մենակ ինքը շուրջ 120 փեթակից 2 տոննա մեղր է ստացել․ 1 տոննան՝ Արցախում, 1-ն էլ Հայաստանում է իրացրել։ Թե այս տարի ինչպես է իրացնելու, դեռ դժվարանում է ասել, բայց վստահեցնում է՝ փեթակները շատացնելու է։

Չափարում նախքան 44-օրյա պատերազմը զարգացած էր նաև ձիաբուծությունը․ 100-ից ավել ձի կար գյուղում։ Հիմա, երբ թշնամին օկուպացրած տարածքներից դիտարկում է նաև Չափարի արոտավայրերը, ձիեր համարյա չեն մնացել․ ներկա դրությամբ 5 ձի է մնացել ամբողջ գյուղում։

Առանց գազի, ժամեր շարունակ առանց հոսանքի մնալուն արցախցիները սովորել են։ Դա ևս պայքարի մի մասն է․ մարդիկ չեն կոտրվում, չեն տրտնջում, փայտի վառարանով «յոլա են գնում»։ Քանի դեռ ձմեռ էր, կենցային գործերը վառարանով հնարավոր էր կազմակերպել, հիմա՝ դժվար է։

«Վառարանը տանն էլ չես կարող վառել, շատ շոգ կլինի, դրսում էլ քամուց հանգչում է կրակը, դժվար է․․․ Գոնե որ գազի բալոններից լիներ, մարդկանց հոգսը մի քիչ կթեթևանար»,-ասում է գյուղապետն ու անմիջապես ավելացնում՝ դա հեչ, մտահոգվելու բան չի, ամենավերջին տեղում է իր կարևորությամբ։

Կյանքն այստեղ 2020թ․ պատերազմից հետո շատ է փոխվել։ Անվտանգությունը մարդկանց հուզով թիվ 1 խնդիրն է արդեն ավելի քան 2,5 տարի։

Աղբյուր` Փաստինֆո