Փաստ ինֆո

31 տարի առաջ՝ 1992թ. ապրիլի 10-ի գիշերը՝ ժամը 4-ին, ադրբեջանցիները հրանոթներով, գնդացիրներով սկսել են ռմբակոծել Մարաղան ու Մարգուշավանը։ Մոտ վեց ժամ անց՝ առավոտյան ժամը 10-ին, թշնամին արդեն գյուղում էր ու գերի էր վերցրել ավելի քան 90 քաղաքացիական անձի։

«Որ սկսել են գնդակոծել գյուղը, բնակիչները մտել են թաքստոցներ։ Էդ թաքստոցներն էլ խրամատների նման էին. թաղամաս առ թաղամաս փորել էին բնակիչները, ու հենց որ ադրբեջանցիները սկսում էին կրակ թափել, հարևաններով մտնում էին այնտեղ։ Այդ օրն էլ ով չէր հասցրել գյուղից դուրս գալ, մտել էր թաքստոց։ Գյուղ ներխուժելուն պես՝ ադրբեջանցիներն այնտեղ գտնվող բոլոր մարդկանց՝ երեխաներին, կանանց, ծերերին, գերի են վերցրել։ Իմ տեղեկություններով՝ 92 հոգու գերեվարել են. նրանց մեծ մասը մինչև հիմա անհետ կորած է»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում պատմում է Մարաղայի ջարդերի ականատես Սլավիկ Գրիգորյանը։

Տեսնելով, որ թշնամու հարձակումը կասեցնելու հնարավորություն չկա՝ գյուղի ինքնապաշտպանական ջոկատը 6 ժամ դիմադրելուց հետո նահանջել է։ Սլավիկ Գրիգորյանի պատմելով՝ գյուղից 400-500 մետր հետ քաշվելով՝ մի քանի ժամ սպասել են, մինչև լրացուցիչ ուժեր կհասնեին օգնության։

«Մենք մի «БМП» ունեինք, էն էլ վառելիքը վերջացել էր, տղաներն էլ՝ անձնակազմը, զոհվել։ Ո՛չ տեխնիկա կար, ո՛չ էլ տեխնիկայից գլուխ հանող, դրա համար հետ էինք քաշվել։ Երեկոյան 6-ի կողմերն էր, երբ Ազգալդյանի, Բեկորի ու մի քանի այլ ջոկատներ օգնության հասան, անցանք հակահարձակման։ Ժամը 22-ի կողմերն արդեն Մարաղան էլ, Մարգուշավենն էլ ազատագրված էր, թշնամին էլ հետ էր շպրտվել Միրբաշիր»,-հիշում է մեր զրուցակիցը։

Թշնամու դաժանությունները հրաշքով փրկված մարաղացիները մինչև հիմա սարսուռով են հիշում։ Մեր զրուցակիցը պատմում է, թե ինչպես են ադրբեջանցիները կապել ու տանկի հետևից քարշ տվել իրենց համագյուղացիներին, գյուղամիջում գնդակահարել, իրենց իսկ բակերում տանջամահ արել բազմաթիվ մարդկանց...

Մարաղայի համար մարտերը չեն դադարել մինչև 1992թ. ապրիլի 15-ը։ Գյուղն այդ ամբողջ ընթացքում դիմադրել է, և երբ արդեն հարևան բոլոր գյուղերը թշնամին զավթել էր, Մարաղան էլ պաշարման մեջ վերցրել, ապրիլի 16-ին գյուղն ընկել է։

Սլավիկ Գրիգորյանը հիշում է այդ օրը... Առաջին անգամ տուն կորցնելու ցավը հենց այդ օրն է զգացել... Տեղի ունեցածը, սակայն, չի կոտրել ոչ նրան, ոչ էլ բազմաթիվ համագյուղացիների. Գյուղի անկումից կարճ ժամանակ անց Մարաղայից 30 կմ հեռավորության վրա մի խումբ մարաղացիներով որոշում ու հիմնում են նոր Մարաղան։

Այժմ գերության մեջ են թե՛ Մարաղան, թե՛ Նոր Մարաղան. 2020թ. 44-օրյա պատերազմի ընթացքում թշնամին բռնազավթել է նաև Նոր Մարաղան...

Սլավիկ Գրիգորյանն ասում է՝ 50 տարի աշխատել եմ, երկու տուն կառուցել, երկու անգամ «տնամեջ դրել», իսկ հիմա անտուն են, ոչինչ չունեմ...

«Այսքանից հետո անգամ Արցախից դուրս չեմ եկել ու չեմ պատրաստվում դուրս գալ։ Հասկանո՞ւմ եք, չեմ ուզում հեռանալ Արցախից, Ասկերանի շրջանի Այգեստան գյուղում տուն եմ վարձել ու այստեղ եմ ապրում... Ուղղակի, պետությունը պետք է ուշադրություն դարձնի, որ ինձ պես մարդիկ, ովքեր տուն են կառուցել, հետո ամեն ինչ կորցրել, բայց և անկոտրում են, չեն ցանկանում Արցախից հեռանալ, ձեռք մեկնի։ Ի վերջո, գոյատևել է պետք...»,-ասում է Սլավիկ Գրիգորյանը։

Աղբյուր` Փաստինֆո