Փաստ ինֆո

Շտապելու և Հռոմի կանոնադրության վավերացում իրականացնելու որոշումը կարող է վտանգավոր լինել։ Կարծում եմ՝ կարելի է այսպես պահել և վավերացնել ավելի ուշ փուլում։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց իրավապաշտպան Ռուբեն Մելիքյանը՝ անդրադառնալով Հռոմի ստատուտի վավերացման գործընթացին։

Հիշեցնենք, որ Հայաստանը Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրությունը ստորագրել էր 1999թ. հոկտեմբերի 1-ին, սակայն չէր վավերացրել այն։ Գործընթացն ընդհատվել էր ՍԴ–ի` 2004թ–ի օգոստոսի 13-ի որոշմամբ, որով Հռոմի փաստաթուղթը ճանաչվել էր 1995թ. Սահմանադրությանը հակասող։ 2022-ի տարեվերջին այս հարցով սահմանադրական դատարան է դիմել Կառավարությունը։ Ըստ Կառավարության՝ սրանով հնարավորություն է ստեղծվում Ադրբեջանին պատասխանատվության կանչելու՝ պատերազմական հանցագործությունների դեպքերով։ Մարտի 24-ին ՍԴ-ն հրապարակել է 1998 թվականի հուլիսի 17-ին ստորագրված՝ Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրությունում ամրագրված պարտավորությունների՝ Սահմանադրությանը համապատասխանության հարցի վերաբերյալ որոշումը, համաձայն որի՝ Հռոմի ստատուտը համապատասխանում է ՀՀ Սահմանադրությանը։ Հարցը քննարկվել էր գրավոր ընթացակարգով։ Հռոմի կանոնադրության վավերացման գործընթացի վերաբերյալ Մոսկվան բավականին կոշտ է արձագանքել՝ այն գնահատելով որպես անընդունելի, հատկապես Միջազգային քրեական դատարանի վերջին որոշումների ֆոնին, որով որոշում էր կայացրել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին ձերբակալելու մասին։

Իրավապաշտպան Ռուբեն Մելիքյանն արձանագրում է՝ հարցը ոչ միայն իրավական, այլև՝ քաղաքական բաղադրիչ ունի, իսկ վերջին շրջանում, երբ գործ ունենք գերտերությունների հարաբերությունների կտրուկ սրման հետ, քաղաքական բաղադրիչի դերը կտրուկ մեծացել է, իրավական բաղադրիչի դերը՝ կտրուկ նվազել։

«Տեսանք միջազգային իրավունքի գործողությունը՝ տարբեր մարմինների որոշումների մասով, տեսանք, որ այդ որոշումները թղթի վրա են մնում։ Ճիշտ է, իմ շատ գործընկերներ ասում են, որ լրացուցիչ գործիքներ կարող են կիրառվել, բայց եթե չկա քաղաքական կամք, եթե չկա միջազգային քաղաքականության մեջ կոնսենսուս, ապա դրանք պատշաճ ձևով կենսագործելու լուրջ հնարավորություն չի լինելու, ապա միևնույն է, դրանց կենսագործման հավանականությունը՝ մեզ համար ընդունելի ձևով՝ շատ ցածր է։ Այս ամենը հաշվի առնելով՝ քաղաքական տեսանկյունից՝ Հռոմի ստատուտի վավերացումը լրացուցիչ քննարկման առարկա կարող է լինել։ Զուտ իրավական տեսանկյունից՝ կանոնադրությանը միանալու հիմնավորումները գուցե բավականին ուժեղ են, բայց իրավական բաղադրիչի դերը ներկայումս շատ փոքր է»,- նշեց Մելիքյանը՝ հավելելով, որ արդյունքը, որն ակնկալում ենք, պետք է կշռել և տեսնել՝ արդյո՞ք ավելի մեծ է, քան այն վտանգները, որ դրա հետևանքով առաջանում են. «Համենայն դեպս՝ շտապելու և վավերացում իրականացնելու որոշումը կարող է վտանգավոր լինել։ Կարծում եմ՝ կարելի է այսպես պահել և վավերացնել ավելի ուշ փուլում»։

Նշենք, որ Հռոմի կանոնադրությունը 2004թ ՀՀ ՍԴ-ի կողմից ճանաչվել էր Սահմանադրությանը հակասող, ինչով պայմանավորված էլ վավերացման գործընթացը չէր շարունակվել։ Ռուբեն Մելիքյանի դիտարկմամբ՝ սահմանադրական նոր կարգավորումներն ավելի մեծ ճկունություն է տալիս այն խնդիրների առումով, որոնցով ՍԴ-ն հակասություն էր նկատել ավելի վաղ։

Հարցին՝ կանոնադրությանը միանալու դեպքում Միջազգային քրեական դատարանի որոշումը չկատարելը, օրինակ, մեր ռազմավարական դաշնակիցը համարվող ՌԴ քաղաքական գործիչների, նախագահի նկատմամբ հետապնդման վերաբերյալ, ինչ հետևանք կարող է առաջացնել, Ռուբեն Մելիքյանը նշեց, որ իր տպավորությամբ՝ այսօր բոլոր միջազգային ինստիտուտները, այդ թվում՝ Միջազգային քրեական դատարանը դարձրել են գործիք ՌԴ-ի դեմ գլոբալ պատերազմում, ինչի մասին է վկայում նաև Պուտինի վերաբերյալ որոշումը. «Այսինքն՝ անկախ դատական մարմին լինելու բնութագրիչի վերաբերյալ հետևություն անելն այդ մարմնի վերաբերյալ՝ շատ դժվար է այս պահին։ Ինչ վերաբերում է որոշման չկատարման դեպքում հետևանքին, ապա այլ բան չունեմ ասելու, քան Եղիշե Կիրակոսյանն էր պատասխանել Ադրբեջանի մասով՝ ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանի որոշման չկատարմանը, «սա կարող է լրջորեն վտանգել Հայաստանի հեղինակությանը»»։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո