Փաստ ինֆո

Այսօր ոչ միայն սումգայիթյան ջարդերի 35-ամյակն է, այլ Ադրբեջանի կողմից հայերի հանդեպ իրականացվող շարունական ցեղասպանության տարելիցը։ Հայաստանի նորագույն պատմության մեջ 35 տարի առաջ սկսած ցեղասպան գործողություններն Ադրբեջանն այսօր էլ շարունակում է իրականացնել բացահայտ՝ քաղաքակիրթ աշխարհի ու միջազգային հանրության աչքի առաջ։ Բերձորի միջանցքի շրջափակումը ադրբեջանական հայատյաց ձեռագրի արտացոլումն ու ամենաթարմ օրինակն է։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց «Ընդդեմ իրավական կամայականության» հասարակական կազմակերպության գործադիր տնօրեն, ՀՀ առաջին ՄԻՊ Լարիսա Ալավերդյանը։

«Բոլորը պետք է ունենան առնվազն մեկ կարգախոս, այն է՝ Սումգայիթից Բերձորի միջանցքի շրջափակում՝ ադրբեջանական հանցավոր ցեղասպանության արտացոլումն է։ «Ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելման և դրա համար պատժի մասին» կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի 3-րդ ենթակետը հստակ սահմանում է, որ միտումնավոր որևէ ազգային կամ այլ հատկանիշներով խմբի դեմ կատարված գործողությունները, որոնք տանում են կամ նպատակ ունեն ամբողջովին կամ մասնակի ոչնչացնել կամ էթնիկ կամ ռասայական զտման ենթարկել այդ խմբին, ևս ցեղասպանություն է»,- նշեց Ալավերդյանը։

Նրա խոսքով՝ արդեն 35 տարի մարդկության դեմ կատարվող հանցագործություններն անպատժելիության հետևանք են. չպատժված ցեղասպանին (Ադրբեջանին)պետք է պատասխանատվության կանչել և բոլոր տուժածներին ճանաչել որպես ցեղասպանության վերապրածներ։

«Մեր խնդիրը պետք է առնվազն 2 հարթակում տեսնենք, առաջինը՝ պատասխանատվության կանչել Ադրբեջանին իր գործած և շարունակվող ցեղասպանական գործողությունների համար, և երկրորդը՝ բոլոր այն անձանց, ովքեր առավելագույնս տուժել են այդ հանցագործությունից, դա Ռաֆիկ Թովմասյանի ընտանիքն է, դա Մեջլումյաններն են, դա Մելքումյաններն են և մի շարք այլ ընտանիքներ, որոնք ականատես են եղել կամ տուժել են այդ գործողություններից, ճանաչեն որպես ցեղասպանության զոհեր, որպես ցեղասպանությունից մազապուրծ փրկված, «survivor» (անգլ.) այսինքն՝ ողջ մնացած»,- ընդգծեց Ալավերդյանը։

ՀՀ նախկին ՄԻՊ-ը ցավով է արձանագրում՝ մինչ այսօր ՀՀ ԱԺ-ն չի ընդունել որևէ օրենք կամ հայտարարություն, որը կդատապարտի Ադրբեջանի գործողությունները, որը մեր թշնամին անշեղորեն կատարում է դեռ 1918-ից։

Նա հիշեցնում է՝ 1988-1992 թվականին ավելի քան կես միլիոն հայեր բռնի հայրենազրկվել են։ Նրանք բնակվում էին անօրինաբար Ադրբեջանին հանձնված տարածքներում՝ իրենց պատմական հայրենիքում։ Ադրբեջանական խաղաղության մասին թեզերն էլ ամբողջովին կեղծ են, Ադրբեջանն ամեն ինչ անում է ավարտին հասցնելու Արցախից հայերի հայաթափումը կամ վերջնական ոչնչացումը, որը թուրք-ադրբեջանական մեծ ծրագրի մաս է կազմում։

«1918 թվականին Թուրքիայի արտգործնախարարը՝ դիմելով թուրքական բանակին ասում էր՝ շարունակելով գլխատել հայերին և եվրոպացիներին, մենք պետք է ավարտին հասցնենք մեր նպատակը, այն է ՝ հայերի հավաքական և ֆիզիկական ոչնչացումը»,- ասաց Ալավերդյանը։

Ալավերդյանն ասում է՝ թուրք բարձրաստիճան պաշտոնյայի նպատակներն ու երազանքը, ավելի քան 100 տարի անց, շարունակում է ՀՀ գործող վարչապետը, այլապես, ինչպես հասկանալ վերջինիս հակահայ հայտարարությունները և այն, որ 44-օրյա պատերազմը հնարավոր էր կանխել առանց զոհերի, բայց ինքը դա չարեց, որ իրեն չասեին «դավաճան»։ Ստացվում է՝ պատերազմում հայ զինծառայողներին զոհելը ևս նպատակային է արվել, ավելին՝ այն ևս ծրագրված է եղել։

Ալավերդյանի դիտարկմամբ՝ ինչպես ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Փաշինյանը ևս Արցախը տեսնում է Ադրբեջանի կազմում, երկուսն էլ չեն խոսում Արցախի կարգավիճակի և Արցախը հայկական պահելու և Ադրբեջանի օկուպացրած տարածքները վերադարձնելու մասին, փոխարենը՝ ոչ միայն Հայաստանում, այլև միջազգային հարթակներում թմբկահարում են ԼՂ հայերի անվտանգության և իրավունքների մասին՝ կասկածի տակ դնելով Արցախի իրավական սուբյեկտության հարցը։
Հիշյալ իրողությունների պայմաններում ակնկալել, որ Ադրբեջանը կարող է կանգ առնել, առնվազն միամտություն է. միակ ճանապարհը դիվանագիտական հարթակներում տասնամյակների հանցագործությունները պատշաճ ներկայացնելն է և պատժամիջոցների կիրառումը։

«Մինչև Եվրոպան կամ միջազգային հանրությունն Ալիևների և Փաշաևների կլանի դեմ պատժամիջոցներ՝ ֆինանսական զգալի սահմանփակումներ չկիրառեն, Ադրբեջանը մի պահ անգամ չի դադարեցնելու իր ցեղասպան քաղաքականությունը, ռազմական հանցագործությունները, խաղաղության դեմ հանցագործությունները, մարդասիրության դեմ հանցագործությունները, պարզապես փոփոխելու է մեթոդները»,- եզարափակեց ՀՀ նախկին ՄԻՊ-ը։

Հիշեցնենք, որ 1988թ. փետրվարի 26-29–ը Բաքվից 20 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող Սումգայիթ քաղաքում ադրբեջանական իշխանությունները սկսեցին տեղի հայ բնակչության բնաջնջումը, որն ուղեկցվեց զանգվածային թալանով և վայրագություններով:

Պաշտոնական տվյալներով՝ զոհվել է 26 հայ, ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ զոհերի թիվը մի քանի հարյուր է։

Աղբյուր` Փաստինֆո